3_modul.pdf

Żywienie dziecka zdrowego i chorego

Wstęp

1. Charakterystyka okresu noworodkowego i niemowlęcego

1.1. Okres noworodkowy

1.2. Okres niemowlęcy

2. Żywienie noworodka i niemowlęcia

2.1. Zapotrzebowanie pokarmowe

2.2. Żywienie naturalne

2.3. Żywienie sztuczne

2.4. Żywienie wcześniaków i noworodków z niską masą urodzeniową

3. Żywienie dziecka chorego. Postępowanie dietetyczne w chorobach układu pokarmowego

i w przypadku braku apetytu

3.1. Dieta dziecka w przypadku braku apetytu

3.2. Postępowanie żywieniowe w przypadku wymiotów

3.3. Postępowanie żywieniowe w zaburzeniach odżywiania

3.3.1. Biegunki

3.3.2.Postępowanie żywieniowe w zaparciach

4. Żywienie dziecka chorego. Postępowanie dietetyczne w wybranych chorobach genetycznych

4.1. Postępowanie żywieniowe w mukowiscydozie ( mucoviscidosis )

4.2. Postępowanie żywieniowe w fenyloketonurii ( oligophrenia phenylopyruvica )

5. Żywienie dzieci w niedoborach witaminowych

5.1. Postępowanie żywieniowe w przypadku krzywicy ( rachitis )

Bibliografia

Literatura podstawowa

Literatura uzupełniająca

Żywienie dziecka zdrowego i chorego

Wstęp

Żywienie dziecka do pierwszego roku życia diametralnie różni się od żywienia dorosłych.

Dieta dziecka zaczyna się stopniowo upodabniać do diety dorosłych w okresie

poniemowlęcym, czyli od 1 do 3 roku życia. Dieta noworodków i niemowląt powinna być

odpowiednio zbilansowana. Od niej bowiem zależy rozwój całego organizmu. Musi

dostarczać odpowiednich ilości wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Źródłem

białek, tłuszczów, węglowodanów, witamin i składników mineralnych są różne pokarmy.

W czasie kolejnych miesięcy życia noworodka wprowadza się nowe posiłki.

Pierwszy rozdział modułu prezentuje krótką charakterystykę okresu noworodkowego

i niemowlęcego. W drugim rozdziale przedstawione zostały schematy żywienia dzieci.

Istnieją przypadki, kiedy dieta noworodków różni się od diety prezentowanej

w schematach. Do nich należą różnego rodzaju choroby. Stąd właśnie rozdział trzeci

zawiera przykładowe opisy diet stosowanych w chorobach.

Żywienie dziecka zdrowego i chorego

1. Charakterystyka okresu noworodkowego i niemowlęcego

1.1. Okres noworodkowy

Okresem noworodkowym określa się czas rozwoju człowieka od narodzin do 28 dnia

życia. Za noworodka donoszonego uznaje się dziecko urodzone między

37 a 42 tygodniem ciąży. Noworodki urodzone przed 37 tygodniem nazywa się

wcześniakami. O ciąży przenoszonej mówi się przypadku, gdy poród odbył się po

42 tygodniu ciąży.

W ciągu pierwszego miesiąca życia noworodek przystosowuje się do nowych warunków

życia poza łonem matki. Wraz z pierwszym krzykiem dziecka po porodzie do płuc dostaje

się powietrze, które powoduje ich rozprężenie. Tym samym w naczyniach płucnych

zaczyna krążyć krew. Noworodek zaczyna sam oddychać.

Dziecko zaczyna samo przyjmować i trawić pokarm, utrzymuje równowagę kwasowo-

zasadową. W pierwszej dobie noworodek wydala od 2 do 5 razy tzw. smółkę — pierwszy

stolec — ciemnozielony lub czarny, mazisty. Smółkę tworzą: mukopolisacharydy, żółć,

śluz, złuszczony nabłonek, meszek. W czwartej dobie pojawiają się stolce przejściowe

— żółtozielone. W kolejnych dwu dobach zmieniają kolor na jasnożółty i oddawane są

ok. 3 razy na dobę.

Noworodek donoszony (czyli urodzony po 37 tygodniu ciąży) ma inne proporcje ciała niż

człowiek dorosły: dużą głowę, krótkie kończyny, długi tułów, krótką szyję. Średnia masa

ciała donoszonego noworodka waha się od 2500 g do 4500 g (średnia dla płci żeńskiej

wynosi 3200 g, dla męskiej 3400 g). Do piątej doby u noworodków można zauważyć

spadek masy ciała, spowodowany utratą płynów. Wynosi on średnio ok. 8% wagi

urodzeniowej. Po 7 do 10 dniach waga dziecka osiąga wartość wagi urodzeniowej.

Jeśli waga noworodka odbiega od podanych wyżej średnich wartości, mówimy o dystrofii

wewnątrzmacicznej — hipotrofii (waga poniżej 2500 g) lub hipertrofii (waga powyżej

4500 g). Częstszym zjawiskiem jest hipotrofia. 75% dzieci należących do tej grupy to

noworodki urodzone przedwcześnie, mające za niską wagę urodzeniową w stosunku do

swego wieku płodowego. Nazywa się je wcześniakami hipotroficznymi. Dzieci te zalicza

się do grupy szczególnego ryzyka i otacza specjalną opieką medyczną. Wcześniaki

urodzone z odpowiednią do ich wieku płodowego masą urodzeniową nazywamy

wcześniakami eutroficznymi. Dzieci te wyrównują różnice w poziomie rozwoju

Żywienie dziecka zdrowego i chorego

morfologicznego w stosunku do dzieci urodzonych o czasie między 18 miesiącem życia

a trzecim rokiem. Szybciej wyrównują różnice wcześniaki młodsze, których opóźnienie

jest większe. Wyrównywanie różnic w poziomie rozwoju morfologicznego następuje

później u wcześniaków hipotroficznych. Ich układ nerwowy jest niedojrzały, a zaburzenia

oddychania mogą prowadzić do niedotlenienia mózgu.

U noworodków występują dwa rodzaje tkanki tłuszczowej: brunatna i biała. Pierwsza

z wymienionych umiejscowiona jest: w śródpiersiu, wzdłuż kręgosłupa, między

łopatkami, wokół nerek i trzustki. Jest jej niewiele. Po porodzie, kiedy ciało noworodka

ulega gwałtownemu ochłodzeniu, pod wpływem reakcji obronnej rozpoczyna się spalanie

tłuszczu brunatnego. Wyróżniamy dwa rodzaje tkanki tłuszczowej białej: podskórną

— jest ona rozmieszczona na całym ciele i znajduje się głównie pod skórą oraz głęboką

— zlokalizowaną w głębi jamy brzusznej. Podskórna tkanka tłuszczowa izoluje ciało przed

zimnem. W przypadku niedostatecznej ilości dostarczanego pokarmu stanowi źródło

kalorii. Noworodki urodzone przed siódmym miesiącem ciąży są wrażliwe na zimno, nie

mają bowiem wykształconej tkanki tłuszczowej. Często przez pierwsze dni lub nawet

tygodnie przebywają w inkubatorze, gdzie zapewnia się im odpowiednio wyższą

temperaturę.

Długość ciała dziecka waha się średnio od 47 do 55 cm. Trudno jest precyzyjnie określić

długość ciała noworodka, ponieważ ze względu na bezpieczeństwo dziecka nie prostuje

się jego nóg. Bardziej precyzyjnym pomiarem jest określenie długości ciemieniowo-

siedzeniowej, czyli długości mierzonej od czubka głowy do kości ogonowej, określanej

jako Si. Średnia długość Si wynosi 33 cm. Noworodki żeńskie są nieco mniejsze i lżejsze

od noworodków męskich. Są jednak mocniejsze i bardziej odporne (stąd ich mniejsza

umieralność okołoporodowa). Ten dymorfizm płciowy jest wynikiem genetycznych różnic

zaznaczających się już w życiu płodowym.

Obwód głowy noworodka (uważany za istotny wskaźnik określający stan rozwoju mózgu)

wynosi średnio 34,6 cm (waha się od 33 do 36,5 cm). Obwód klatki piersiowej wynosi

średnio 33,4 cm (od 31 do 35 cm). Wartość obwodu głowy jest większa od wartości

obwodu klatki piersiowej do ok. 2 miesiąca życia. Miesiąc, w którym następuje

tzw. przekrzyżowanie się torów rozwojowych obu cech może być przesunięty w czasie,

nawet do pierwszych lat życia.

Skóra noworodka jest różowa, na barkach pokryta meszkiem płodowym. W drugiej bądź

trzeciej dobie może przybrać lekko żółty odcień, co jest wynikiem żółtaczki fizjologicznej,

która ustępuje po 8–10 dniach. Przyczyną żółtaczki fizjologicznej jest niedojrzałość

Żywienie dziecka zdrowego i chorego

enzymatyczna wątroby. Zbyt mała jest ilość wytwarzanych enzymów wiążących bilirubinę

(powstałą w wyniku rozpadu krwinek czerwonych z kwasem glukuronowym).

Pępowina stanowiąca podczas ciąży łącze zapewniające dopływ i odpływ bogatej

w substancje odżywcze krwi do łożyska, przecięta w czasie porodu, odpada po

ok. 6 dniach. Rana może goić się do ok. czterech tygodni.

Sutki noworodków mogą być nabrzmiałe. Podobnie wargi sromowe u dziewczynek. Wargi

sromowe mniejsze są pokryte przez wargi sromowe większe. U chłopców jądra powinny

znajdować się w worku mosznowym.

Noworodki są ruchliwe, zginają energicznie kończyny. W pozycji pionowej nie są w stanie

utrzymać główki, która opada do tyłu. Leżąc, przyjmują ułożenie płodowe.

Układ nerwowy noworodka jest niedojrzały. Noworodek przesypia 18–20 godzin na dobę.

Jego sen jest wielofazowy. Budzi się, odczuwając dyskomfort, wywołany np. głodem czy

chłodem. Płacz noworodka przypomina krzyk. Gruczoły łzowe są niedojrzałe, stąd

noworodek płacze, nie wydzielając łez. Noworodek ma słabo wykształcony narząd

wzroku. Dużo lepiej poczucie równowagi i dotyku.

Wyrazem niedojrzałości kory mózgowej są odruchy bezwarunkowe. Brak odruchów

bezwarunkowych lub ich przetrwanie dłużej niż rok może być objawem zaburzeń układu

nerwowego.

Wyróżnia się następujące odruchy bezwarunkowe:

⎯ odruch Moro — nazywany popularnie odruchem obejmowania — dziecko przy

gwałtownej zmianie położenia lub pod wpływem nagłego, głośnego dźwięku

energiczne prostuje kończyny, a następnie powoli obejmuje klatkę piersiową;

⎯ odruch pełzania — dziecko ułożone na brzuchu i podrażnione w pięty wykonuje ruch

pełzania, przesuwa na zmianę kolana do przodu;

⎯ odruch chwytania — dziecko zaciska dłonie na przedmiocie, który czuje na

wewnętrznej stronie dłoni, np. na palcach wskazujących dorosłego. Jest to tak mocny

chwyt, że można je unieść do góry;

⎯ odruch chodzenia — dziecko uniesione do góry, którego stopy dotykają podłoża,

wykonuje ruchy chodzenia, przebiera nogami.

Wymienić tu jeszcze trzeba odruch ssania, który pojawia się po urodzeniu, przy

pierwszym podrażnieniu ust. Utrzymuje się on przez kilka miesięcy. Należy go jednak

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: