roz_teorii_piel_mod_3.pdf

Diagnoza pielęgniarska — praca jednostki i zespołu

Wstęp

1. Metody gromadzenia informacji: wywiad, obserwacja, pomiar, analiza dokumentacji

2. Udział pielęgniarki w procesie zapobiegania, diagnozowania, leczenia i rehabilitacji

3. Udział pielęgniarki w procesie zapobiegania, diagnozowania, leczenia i rehabilitacji — ciąg dalszy

4. Proces pielęgnowania jako metoda pracy pielęgniarki

5. Rola pielęgniarki w zespole interdyscyplinarnym

Wstęp

W module tym wskazujemy na źródła informacji, które powinna gromadzić

pielęgniarka, oraz omawiamy takie metody (techniki) badawcze, jak: wywiad,

obserwacja, analiza dokumentów, pomiary/testy. Zajmujemy się również celami,

zaletami i wadami metod gromadzenia informacji oraz ich skutecznością.

Przedstawiamy ponadto podstawy prawne wykonywania zawodu pielęgniarki

i przypominamy główne zasady udziału pielęgniarki w diagnozowaniu, leczeniu

i rehabilitacji pacjentów.

W dalszej części charakteryzujemy proces pielęgnowania, jego definicje, cele,

znaczenie dla pacjenta i pielęgniarki. Omawiamy różnice między pielęgnowaniem

tradycyjnym a nowoczesnym oraz zapoznajemy z poszczególnymi etapami tego

procesu: rozpoznawaniem, czyli formułowaniem diagnozy pielęgniarskiej (na

podstawie: zgromadzonych danych; ich analizy i rozpoznania potrzeb; problemów

pielęgnacyjnych), planowaniem, realizowaniem opieki pielęgniarskiej, ocenianiem jej

i dokumentowaniem procesu pielęgnowania.

Diagnoza pielęgniarska — praca jednostki i zespołu

Na koniec zajmujemy się pracę zespołową, podajemy jej definicję, cele i zasady.

Przedstawiamy rodzaje zespołów, korzyści wynikające z pracy zespołowej,

charakterystyczne dla niej problemy, a wreszcie — uwarunkowania jej efektywności.

Diagnoza pielęgniarska — praca jednostki i zespołu

1. Metody gromadzenia informacji: wywiad, obserwacja, pomiar,

analiza dokumentacji

Informacje, czyli dane, mogą dotyczyć stanu zdrowia fizycznego i psychicznego

pacjenta, ponadto — jego sytuacji społecznej i zawodowej. Ich źródłem jest

pacjent, jego rodzina lub inne osoby. Gromadzenie informacji i ich analiza

poprzedzają pierwszy etap procesu pielęgnowania — rozpoznanie pielęgniarskie

(diagnozę). W pielęgniarstwie do zbierania informacji wykorzystuje się metody

i techniki socjologiczne.

Metoda to ogólne zasady prowadzenia procedury badawczej. Technika badań jest

bardziej uszczegółowioną metodą, sposobem zdobywania informacji. Główne

metody/techniki badawcze to: wywiad, obserwacja, analiza dokumentów

(urzędowych i osobistych) oraz pomiary.

Wywiad jest ukierunkowaną rozmową prowadzoną z osobą badaną. Wyróżnia się

wywiady (rozmowy) swobodne i kwestionariuszowe. Te drugie wymagają formularza

zawierającego ujednolicone, standaryzowane pytania, które wszystkim badanym

zadaje się w tej samej kolejności (typowy przykład takiego formularza to metryczka

w historii choroby). Wywiady dzielimy także na jawne, ukryte i nieformalne.

Informacje są zbierane wówczas za pomocą kwestionariusza, np. ankiety (narzędzia

badawczego wypełnianego przez respondenta).

W trakcie wywiadu zadaje się pytania zamknięte (prosi się o wybór spośród

gotowych odpowiedzi, np. tak/nie) bądź otwarte (zachęca się do udzielania pełnych

swobodnych wypowiedzi). Pytania zamknięte (np. „Czy zażył Pan leki?”, „Gdzie

Panią boli?”) ograniczają i skracają wypowiedź pacjenta, zmuszając do zajęcia

jednoznacznego stanowiska. Natomiast na pytania otwarte badany odpowiada

szerzej, swobodnie, własnymi słowami. Od takich właśnie pytań dobrze jest

rozpoczynać rozmowę, np. „Co Panią sprowadza?”, „W czym mogę pomóc?”.

Pytania otwarte w małym stopniu wpływają na odpowiedź. Podczas wywiadu należy

unikać pytań rozpoczynających się słowem: „dlaczego”, ponieważ kojarzą się one

Diagnoza pielęgniarska — praca jednostki i zespołu

zwykle pacjentowi z przesłuchiwaniem, pytań wieloczłonowych (gdy jedno pytanie

zawiera kilka), a także moralizowania, oceniania, obwiniania i rozbieżności między

słowami a sygnałami niewerbalnymi.

Warto zadbać, by rozmowie sprzyjały dobre warunki — pamiętajmy o właściwym

mikroklimacie, oświetleniu, umeblowaniu (optymalne jest ustawienie krzeseł pod

kątem prostym, przy najbliższych, przylegających do siebie bokach biurka, zachęca

to do współpracy, a nie do konfrontacji, którą zwykle narzuca ustawienie krzeseł po

przeciwległych stronach biurka), odizolowaniu pomieszczenia, wyeliminowaniu

czynników zakłócających — hałasu (np. dzwoniącego telefonu), pośpiechu, braku

intymności. Chodzi o to, by zapewnić spokojną, przyjazną, partnerską atmosferę,

okazywać szacunek, życzliwość, akceptację, empatię, otwartość, szczerość.

Oprócz właściwego formułowania pytań — głównie otwartych, niesugerujących —

ważne jest też aktywne słuchanie. Polega ono na cierpliwym wsłuchiwaniu się w to,

co mówi badany, bez osądzania jego wypowiedzi. Zaleca się przy tym pochylić się ku

rozmówcy, potakiwać, zachęcać do kontynuowania wypowiedzi, prosić o dodatkowe

informacje, wyjaśniać. Pamiętajmy też o uśmiechu i kontakcie wzrokowym —

najlepiej, gdy oczy rozmówców są na tym samym poziomie. W aktywnym słuchaniu

pomocna jest znajomość zasad psycho- i socjotechniki. Pierwszy kontakt pielęgniarki

z pacjentem ma duże znaczenie, ponieważ rzutuje na jego opinię o pracownikach

medycznych i dalsze kontakty z nimi.

W trakcie rozmowy należy zwracać uwagę na komunikację niewerbalną, na mowę

ciała — głównie mimikę twarzy, gesty, kontakt wzrokowy, odległość od rozmówcy —

oraz na rolę dotyku (np. podanie ręki w czasie nawiązywania kontaktu). Ważne jest

także przekazywanie informacji zwrotnej i zgodność słów z mimiką. Nie zapominajmy

również, by podczas rozmowy zachować asertywność, czyli poczucie pewności,

wiary w siebie, stanowczość — ale taką, która współistnieje z szacunkiem dla uczuć

i potrzeb innych. Tego rodzaju asertywność to umiejętność zachowania równowagi

między interesem własnym a cudzym. Poprzez zachowania asertywne otwarcie

wyraża się własne uczucia i opinie; bez agresji, uległości, pasywności czy lęku.

Diagnoza pielęgniarska — praca jednostki i zespołu

Pacjenci najbardziej cenią u pielęgniarek takie cechy sprzyjające zaufaniu, jak:

cierpliwość, wyrozumiałość, okazywanie współczucia, serdeczności, ciepła,

życzliwość, troskliwość, indywidualne traktowanie, informowanie, uspokajanie,

dodawanie otuchy, uśmiech, pogodny nastrój.

Szerzej o warunkach skutecznej komunikacji międzyludzkiej oraz niewłaściwościach

i błędach w komunikacji rozprawia S. Poznańska (1999: 76—99).

Obserwacja to celowe, planowe, systematyczne i selektywne świadome

postrzeganie, rejestrowanie faktów, przebiegu zjawisk i zdarzeń oraz ich analiza;

interpretacja danych. Obserwację często łączy się z wywiadem. W praktyce polega

ona na gromadzeniu danych o pacjencie i jego środowisku. Wyróżniamy obserwację

bieżącą, doraźną, wycinkową, migawkową, uczestniczącą, bierną, całościową,

tematyczną, jednostkową, grupową, jawną, ukrytą, fotofilmową. Narzędziem badania

jest tu arkusz obserwacji. Obserwator powinien być obiektywny, mieć podzielność

uwagi, umieć dobrze kojarzyć fakty, a także sporządzić notatki po zakończeniu

obserwacji bądź przynajmniej ograniczyć notowanie w jej trakcie.

Istotne jest odpowiednie zaplanowanie obserwacji — ustalenie jej celu, przedmiotu

oraz przygotowanie warunków i środków materialnych koniecznych do jej

przeprowadzenia. Cechy prawidłowo prowadzonej obserwacji to: celowość (jakie

informacje, do czego mają służyć); systematyczność i planowość (czas, kolejność);

selektywność (co ważne, co wybrać); obiektywność (eliminacja subiektywnego

nastawienia); dokładność; szczegółowość. Po dokonaniu obserwacji należy ją

udokumentować, skontrolować i ocenić, w jakim stopniu udało się zrealizować jej cel.

Dodajmy także, że tak jak podczas wywiadu, tak i w trakcie obserwacji ważną rolę

odgrywają sygnały niewerbalne — mowa ciała.

Dokumentacja stanowi pośrednie źródło informacji. Może mieć formę materiałów

pisanych (np. raporty pielęgniarskie), obrazowo-dźwiękowych. Nośnikiem

dokumentacji jest zatem pismo bądź obraz. Znamy różne jej rodzaje, np. medyczną,

pielęgniarską, statystyczną, sprawozdawczą, formalną, nieformalną. Analiza

dokumentacji polega na opisie i interpretacji informacji. Dużą rolę odgrywają w niej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: