Jawor kościół pokoju.pdf

www.ciekawe-miejsca.net UNESCO:Jawor

Ko±ciółPokojuwJaworze

Miałsta¢jaknajkrócej,aprzetrwałponad350lat.Zawszedziwi¦

si¦,»edrewnianeKo±ciołyPokojuci¡gleistniej¡iomijaj¡jedzie-

jowezawieruchy.Wreszcie,zabytkitezostałynale»yciedocenione

iwpisanenalist¦dziedzictwaUNESCO.

cji, Saksonii i Brandenburgii. My±li si¦

nawet o utworzeniu niezale»nego pa«-

stwa, które nie byłoby zale»ne od ultra-

katolickich Habsburgów. Niestety, pla-

ny te spalaj¡ na panewce. W 1635 ro-

ku Saksonia zdradza uni¦ i sprzymierza

si¦ z cesarzem. Szwedzi wycofuj¡ si¦,

a l¡sk składa bro«.

Ko±ciółPokojuwJaworze

Ot, np. wojny XX wieku. Podczas

ostatniej z nich przez l¡sk przetoczyła

si¦ Armia Czerwona, siej¡c zniszczenie

dla wszystkiego, co niemieckie. Cen-

trum Jawora zostało nieco zniszczone,

wyburzono zrujnowane pierzeje rynku

i cz¦±ciowo star¡ zabudow¦ miasta, ale

drewniany Ko±ciół Pokoju ocalał, nie był

nawet tkni¦ty.

Bryła±wi¡tynijestmimoswojejwielko±cibardzo

prosta

Ko±cioły Pokoju miały w zało»e-

niu sta¢ jak najkrócej. Historia ich po-

wstania si¦ga roku 1632, kiedy l¡sk,

w przewa»aj¡cej wi¦kszo±ci ewangelic-

ki, przył¡cza si¦ do unii protestanc-

kiej. Pozwala wkroczy¢ na swoje tery-

torium sprzymierzonym wojskom Szwe-

Trzyna±cie lat pó¹niej zawarty pokój

westfalski jest bardzo niekorzystny dla

mieszczan i szlachty ewangelickiej. Mu-

sz¡ oni, poza 4 ksi¦stwami (legnickim,

brzeskim, wołowskim i ole±nickim) oraz

Wrocławiem, przej±¢ przymusowo na

katolicyzm albo opu±ci¢ rdzenne tery-

1 nr10(19),Pa¹dziernik2008

www.ciekawe-miejsca.net UNESCO:Jawor

torium. W sumie przez 6 lat odebrano

protestantom 1100 ko±ciołów.

Zaprojektowania ±wi¡ty« podj¡ł si¦

znany ±l¡ski architekt-fortyﬁkator Al-

brechtvonS¨abisch . Ko±ciół Pokoju

powstał jako drugi – po ±wi¡tyni głogow-

skiej (spalonej w 1758 roku). W dwa lata

po pokoju westfalskim uzyskano zgod¦

na budow¦ ko±cioła. Pojawiły si¦ pro-

blemy natury ekonomicznej – jak tak¡

budowl¦ sﬁnansowa¢? Przez dwa lata

prowadzono kwest¦ na obszarze całych

Niemiec i w ko«cu uzbierano poka¹n¡

sum¦ 4600 talarów. Na pocz¡tku 1654

roku mo»na ju» było rozpocz¡¢ budo-

w¦...

Mieszczanie Jawora, widnicy oraz

Głogowa wyprosili u cesarza Ferdynan-

da III zgod¦ na budow¦ trzech tzw. Frie-

denskirche–Ko±ciołówPokoju . Ich

budowa była obwarowana szeregiem

zakazów. wi¡tynia musiała znajdowa¢

si¦ poza murami miasta, »eby nie mo-

gła stanowi¢ punktu oporu. Musiała by¢

zbudowana z nietrwałych materiałów –

drewna i gliny, nie mogła mie¢ wie-

»y, aby nie wyró»niała si¦ w panoramie

miasta. Co wi¦cej, taka budowla musia-

ła powsta¢ w ci¡gu jednego roku. Mimo

to, ±l¡scy ewangelicy postanowili zbu-

dowa¢ ko±cioły na kilka tysi¦cy osób.

Wn¦trzewypełniaj¡czterykondygnacjeempor

Wie»¦dobudowanodopieronapocz¡tkuXVIII

wieku

Pracami budowlanymi kierował ja-

worski budowniczy AndreasGamper .

Zgodnie z nakazami, uko«czył je w ci¡-

gu roku. Jednak, ze wzgl¦du na ubo-

g¡ społeczno±¢ ewangelick¡ po wojnie

trzydziestoletniej, nie było ±rodków na

2 nr10(19),Pa¹dziernik2008

www.ciekawe-miejsca.net UNESCO:Jawor

zamówienie nowego wyposa»enia. Dla-

tego te» nowy ołtarz, ambon¦ oraz inne

elementy wn¦trza dodano dopiero w la-

tach 70. XVII wieku. Wcze±niej funkcjo-

nowały tu stare sprz¦ty na zasadzie pro-

wizorki.

go ko±cioła lutera«skiego. W central-

nym punkcie umieszczono ambon¦, któ-

rej znaczenie w ±wi¡tyni lutera«skiej by-

ło na równi z ołtarzem.

Ambonajestusytuowanapo±rodkuko±cioła

XIX-wieczneorganyznajduj¡si¦namiejscuba-

rokowych

Ambon¦ wykonał warsztat Matthia-

sa Schneidera w 1671 roku, a ołtarz

rok pó¹niej Matthias Knothe. Dzieła te

prezentuj¡ do±¢ wczesne (jak na l¡sk)

barokowe formy.

Mimo ch¦ci cesarza, aby Ko±ciół Po-

koju w Jaworze stał jak najkrócej, mo-

»emy go ogl¡da¢ do dzi± – i to w niemal

autentycznej formie. wi¡tynia jest ol-

brzymi¡, nieco „stodołowat¡” trójnawo-

w¡ bazylik¡. Została wykonana technik¡

szkieletow¡, tzn. a»urow¡ konstrukcj¦

z bali drewnianych wypełniano glin¡

zmieszan¡ ze słom¡. Jedyny element

ceglany to wie»a, dodana na pocz¡tku

XVIII wieku po pokoju altransztadzkim.

Najwi¦ksze wra»enie jednak robi¡

empory (balkony), których cztery kon-

dygnacje pi¦trz¡ si¦ nad podłog¡ ±wi¡-

tyni. Z czasów budowy pochodzi druga

i czwarta kondygnacja, pozostałe dwie

zostały doło»one w latach 80. XVII wie-

ku. Balustrady empor to w lutera«skiej

religii wspaniałe miejsce, aby zobrazo-

wa¢ wydarzenia Pisma wi¦tego. Nie

inaczej jest w Jaworze. Tutaj rozwini¦to

t¦ koncepcj¦ do niebotycznych rozmia-

Wn¦trze do dzi± zachowało niezwy-

kły charakter XVII- wiecznego ±l¡skie-

3 nr10(19),Pa¹dziernik2008

www.ciekawe-miejsca.net UNESCO:Jawor

rów i na starszych balkonach przedsta-

wiono 70 scen z historii biblijnych.

Wn¦trze Ko±cioła Pokoju, wraz z em-

porami, malowanym stropem na za-

strzałach, ambon¡ i ołtarzem, a tak»e

pó¹niejszymi, ale wspaniałymi organa-

mi, to niezwykła perełka na skal¦ Eu-

ropy. Sam fakt bycia w tak wielkiej, ale

bardzo poukładanej przestrzeni drew-

nianej ±wi¡tyni jest niesamowitym do-

znaniem. Tym bardziej, »e wn¦trze jest

bardzo słabo do±wietlane i pełne mro-

ku. Dla mnie to miejsce, które mógłbym

odwiedza¢ i które odwiedzam zawsze,

jak tylko jestem w okolicy.

Ka»de z malowideł zostało opatrzo-

ne (jak to w sztuce protestanckiej by-

wa) opisem z podanym rozdziałem Pi-

sma wi¦tego, z którego zaczerpni¦-

to scen¦. Zobaczymy tu m.in. przedsta-

wienia z Dziejów Apostolskich i Apoka-

lipsy ±w. Jana. Cz¦±¢ z nich, zwłasz-

cza tych o tematyce zwi¡zanej z bosk¡

opiek¡, zawiera odno±niki do współ-

czesnych XVII-wiecznych realiów. Wy-

malowania tylu przedstawie« podj¡ł si¦

warsztat Georga Flegla. Szybko si¦ zo-

rientujemy, »e nie jest malarstwo wy-

sokich lotów. Nic to, dla ewangelików

znacznie wa»niejsza była tre±¢ obrazu

i jego relacji ze Słowem.

Tekst:JakubJagiełło;

zdj¦cia:JakubJagiełło,DanutaMaciejewska

Lo»ajednegozcechów

ScenyzDziejówApostolskich

Pozostałe empory to prywatne funda-

cje. Dlatego znajdziemy na balustradach

szlacheckie herby i gmerki cechów.

Czasem przy herbie malowano tak»e

wizerunki siedzib szlacheckich, dworów

i zamków. Mo»emy nawet dzi± porów-

na¢ ich obecny stan z tym przedstawie-

niem sprzed ponad 300 lat na balustra-

dzie ewangelickiego ko±cioła w Jawo-

rze.

Informacjepraktyczne:

Zwiedzanieodkwietniadopa¹dziernikawpon.–sb.

wgodz.10–17,nd.wgodz.12–17,winnychgodzi-

nachpozgłoszeniutelefonicznym.

Odlistopadadomarca:pouprzednimzgłoszeniute-

lefonicznym,tel.(076)870-51-45tel.(076)870-32-73.

Wsezonieorganizowanes¡tzw.JaworskieKoncerty

Pokoju.

4 nr10(19),Pa¹dziernik2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: