Rak płuca
Carcinoma pulmonis
Carcinoma bronchi
Występowanie raka płuca:
î Najczęściej między 40 - 70 rokiem
życia.
î Szczyt występowania przypada na
6-7 dekadę życia.
î Tylko 2 % przypadków raka wys-
tępuje przed 40 rokiem życia.
Etiologia raka płuca
î Palenie tytoniu./ policykliczne wę-
glowodory aromatyczne - czynniki inicjujące oraz czynniki promujące - pochodne fenolu/.
î Radon - w USA odpowiedzialny za
około 20.000 zgonów rocznie z powodu
raka płuca.
î Zawodowa ekspozycja na azbest.
î Ekspozycja na promieniowanie
/ górnicy w kopalniach rudy uranu/
î Narażenie na inne karcinogeny
î Występujące choroby płuc:
blizny płucne i włóknienie płuc;
î Predyspozycje genetyczne.
î Zaburzenia immunologiczne
Patogeneza raka płuca
Palenie tytoniu
A: Zmiany wczesne:
• wytwarzanie czynnika wzrostu w płucu
• postępujące uszkodzenie genetyczne
/ é onkogeny ê geny supresyjne guza /
• ucieczka spod nadzoru immuno-
logicznego gospodarza -
B: Zmiany późne :
• wzrost proliferacji guza
• zablokowanie apoptozy komórek
guza
Końcowy efekt:
Komórki raka wydzielają czynniki
wzrostu / hormony lub peptydy /
i czynniki pobudzające angiogenezę
co doprowadza do niepohamowanego
wzrostu populacji komórek
nowotworowych i powstawania
przerzutów.
Obraz kliniczny raka płuca
î Typowy chory : mężczyzna w 6 -7
dekadzie życia.
Wizyta u lekarza najczęściej z powodu
objawów wywołanych nowotworem:
u kaszel , u krwioplucie , u zapalenie
płuca /guzy położone centralnie/
u śluzotok oskrzelowy z odkrztuszaniem
dużych ilości śluzu, u
u ból opłucnowy lub umiejscowiony
w klatce piersiowej, u duszność,
u zespół Pancoasta, u zespół żyły gór-
nej głównej, u chrypka.
u Mogą występować objawy kliniczne związane z obecnością przerzutów do różnych narządów wewnętrznych.
u U niektórych chorych mogą być obecne
tzw. ð zespoły paranowotworowe:
t.j. ogólnoustrojowe objawy nowotworu,
nie związane z obecnością przerzutów odległych:
uwyniszczenie nowotworowe ,
u palce pałeczkowate i osteoartropatia
przerostowa ,
u niebakteryje zakrzepowe zapalenie wsierdzia
u wędrujące zapalenie żył
Zespoły paranowotworowe mogą
być skutkiem ektopowego wydzielania
hormonów przez komórki nowotworowe
co może prowadzić do:
± hiperkalcemii,
± zespołu nieprawidłowego wydzielania ADH,
± zespołu Cushinga,
± ginekomastii lub akromegalii.
U 10 % chorych, głównie u tych,
u których guz zlokalizowany jest
obwodowo, objawy kliniczne mogą
być nieobecne.
Podział histologiczny raka płuc wg WHO.
1. Rak płaskonabłonkowy - carcinoma
planoepitheliale
wariant : rak wrzecionowatokomórkowy -
ca. fusocellulare.
2. Rak drobnokomórkowy - ca microcellulare
a : rak owsianokomórkowy - ca avenocellulare
oat-cell carcinoma
b : rak pośredniokomórkowy
/carcinoma intermediocellulare/
c: rak mieszany owsianokomórkowy
/carcinoma avenocellulare mixtum /
3. Rak gruczołowy /adenocarcinoma
a: gruczołowy zrazikowy
/ adenocarcinoma acinare/
b: gruczołowy brodawczakowaty
/adenocarcinoma papillare /
c: gruczołowy oskrzelikowo- pęcherzykowy
ca bronchiolo-alveolare/
d: gruczołowy lity wytwarzający śluz
/adenocarcinoma solidum muciparum/
4. Rak wielkokomórkowy / ca. macrocellulare/
a: rak olbrzymiokomórkowy /carcinoma
gigantocellulare/
b: rak jasnokomórkowy /ca clarocellulare/
5. Rak gruczołowo-płaskonabłonkowy
/carcinoma adeno-planoepitheliale/
6. Raki gruczołów oskrzelowych
a: carcinoma adenoides cysticum
b: carcinoma mucoepidermale
7. Rakowiak /carcinoid/
8. Inne
Komentarz do klasyfikacji histologicznej raka płuca.
Klasyfikacja histologiczna raka opiera się na cechach morfologicznych guza stwierdzanych w mikroskopie. Pierwotne neo płuca są klasyfikowane na podstawie obszarów najlepiej zróżnicowanych.
Ponad 95 % wszystkich pierwotnych neo
płuc stanowią cztery typy histologiczne : rak płaskonabłonkowy, drobnokomórkowy, gruczołowy. W obrębie jednego pierwotnego
nowotworu może występować utkanie mieszane.
Praktyczna klasyfikacja raka płuca
oparta na odpowiedzi na leczenie:
- wyróżnia raki drobnokomórkowe i raki
niedrobnokomórkowe.
Rak drobnokomórkowy rośnie szybko,
szybko daje przerzuty i charakteryzuje się
dużą wrażliwością na chemioterapię i
radioterapię.
Te cechy mają największe znaczenie w klinice
i odróżniają go od innych raków
niedrobnokomórkowych.
Histoklinika raka płuca :
î Rak płaskonabłonkowy :
² W Polsce 40-50 % wszystkich raków
² Jest silnie związany z paleniem
tytoniu.
² Powstaje z komórek nabłonka
pokrywającego śluzówkę oskrzeli,
najczęściej na podłożu zapalenia
przewlekłego i uszkodzenia nabłonka
oskrzelowego.
Kierunek zmian jakościowych w
nabłonku oskrzela :
2 zapalenie przewlekłe
2 metaplasia komórek nabłonka
2 dysplasia
2 rak in situ
2 rak inwazyjny
Obraz mikroskopowy:
Różne stopnie dojrzałości histologicznej.
• Rak wysoce dojrzały -I 0 charakteryzuje się : obecnością mostków międzykomórkowych
• rogowaceniem poszczególnych komórek
• tworzeniem pereł keratynowych zbudowanych
z blaszkowatych i ułożonych okrężnie
kwasochłonnych komórek.
Poszczególne przypadki różnią się proporcją
pomiędzy liczbą komórek a ilością mas rogowych ,
jak i charakterem rogowacenia.
Rak płaskonabłonkowy wywołuje
silną reakcję zapalną w miejscu
występowania, powstają zrosty -
poprzez które guz może naciekać
sąsiednie struktury tkankowe.
Jest typem histologicznym , które-
mu najczęściej towarzyszy hiper -
kalcemia , wywołana przez substan-
cję podobną do parathormonu.
Lokalizacja:
2/3 przypadków raka umiejscawia
się w oskrzelu głównym, płatowym
lub segmentarnym /postać przywnękowa/.
Charakterystyka wzrostu:
Najpierw zgrubienie na powierzchni błony
śluzowej oskrzela i rozrost masy nowotworu
do światła oskrzela.
Potem zmiana kierunku ekspansji : naciekanie
przez ciągłość ściany oskrzela i przestrzeni około-
oskrzelowych.
Z otoczenia oskrzela naciek postępuje w
kierunku węzłów chłonnych okołooskrzelowych,
węzłów wnęki płuca.
Rak drobnokomórkowy
]20-25 % wszystkich raków.
] Wykazuje też silny związek przyczynowo skutkowy z paleniem. ] Powstaje z komórek Kulczyckiego - prymitywnych komórek endodermalnych mających zdolność różnicowania w kierunku komórek neuroendokrynnych.
] Występowanie:
Częściej w młodszych grupach wiekowych
niż ca. planoepitheliale.
] Lokalizacja : centralna, przywnękowa,
w dużych oskrzelach. /90%/
Około 10 % położonych jest obwodowo.
] Obraz makroskopowy :
Guz duży , miękki z rozległymi
polami martwicy i wylewami krwi.
] Obraz mikroskopowy:
• komórki małe , jednolite , owalne
• cytoplazma skąpa
• jądra okrągłe lub owalne z
• rozproszoną chromatyną
• liczne mitozy
• komórki tworzą sznury, grona
• lub układy warstwowe.
] Charakterystyka wzrostu:
Początkowo szerzy się w obrębie błony
podśluzowej oskrzela. Rośnie bardzo
szybko - zajmuje tkankę okołooskrzelową
i płucną we wszystkich kierunkach.
Najczęściej daje osobie znać w postaci
znacznego zajęcia śródpiersia.
] Przerzuty odległe powstają szybko:
• w wątrobie
• w kościach i szpiku kostnym
• w nadnerczach
• w centralnym układzie nerwowym
U większości chorych, w chwili
rozpoznania jest to już proces no-
wotworowy uogólniony.
vRak gruczołowy
...
MMikulicz