46. KONCERT SOLOWY W EPOCE ROMANTYZMU (TZW. KONCERT ROMANTYCZNY)
Ø Koncerty Beethovena stały się drogowskazem dalszego rozwoju tej formy.
Ø Wzór koncertu romantycznego – koncert skrzypcowy e-moll F.Mendelssohna
Ø W okresie romantyzmu koncerty solowe pisano najczęściej na fortepian , skrzypce lub wiolonczelę
Ø W okresie romantyzmu można wyodrębnić dwa nurty rozwojowe koncertu :
o Tzw.koncert brillant- jego cechą jest wysunięcie na pierwszy plan partii instrumentalnej sola, w której ogromna role spełnia figuracja i ornamentyka. Materiał tematyczny podlega przeobrażeniom opartym na dwóch środkach technicznych. Strukturę figuracyjną maja także łączniki między tematami, rozwijające się fazowo i rozrastające się do pokaźnych rozmiarów. Orkiestra występuje w przeciwstawnych częściach tutti, a w partii solowej ogranicza się do roli akompaniamentu. Pod względem formy przestrzegane są zasady tzn. obowiązuje trzyczęściowość, a w I części podwójna ekspozycja. Koncerty tego typu pisali : C.M.Weber, J.N.Hummel, J.Field,I.Moscheles, F.Kalbrenner, F.Chopin
o Właściwy koncert romantyczny , w którym zaznacza się dążenie do modyfikacji formy koncertu, zwłaszcza pierwszej części. Modyfikacja ta polegała na:
§ Rezygnacji lub ograniczenia samodzielnej ekspozycji orkiestry tzn. ekspozycja tutti i sola wykonywana jest jednocześnie, a nie kolejno ( np. F. Mendhlessohn Koncert fortepianowy g- moll R.Shumann Koncert fortepianowy a- moll)
§ Dowolne umiejscowienie cadenzy lub jej pominiecie w związku z popisowym charakterem całego koncertu
§ Nadawaniu tematom cech liryki instrumentalnej (R.Shumann Koncert fortepianowy a- moll)
§ Rozwinięta uczuciowości, z która wiąże się występowanie śpiewnych tematów ( w miejsce ostro zarysowanego kontrastu tematycznego pojawia się kontrast sąsiadujących komponentów formy tj. tematu i tworu funkcyjnego)
§ Zmienna liczba i rozmiary części, różne sposoby łączenia ich w cykl
§ Wprowadzenie wirtuozowskich zakończeń całego koncertu (popisowa coda)
§ Łączeniu II i III części attacca (R.Shumann Koncert fortepianowy a- moll, E.Grieg Koncert fortepianowy- moll)
§ Dążeniu do jednoczęściowości (koncert fort.A-dur F.Liszta)
§ Układzie czteroczęściowym (koncert fort. B-dur,Brahmsa)
§ Symfonizacji koncertu, czyli wykorzystywaniu masy orkiestry i efektów kolorystycznych, masywnego brzmienia fortepianu, czteroczęściowej budowy formalnej wzorowanej na symfonii lub jendoczęściowości na wzór poematu symfonicznego
§ Powiązaniu tematycznym części (koncert fort. B-moll P.Czajkowski)
§ Rozpoczęciu koncertu wstępem (konc.Czajkowskeigo)
§ Włączeniu elementów narodowych (np. u Griega, Czajkowskiego), które wprowadzają też przedstawiciele stylu brillant.
*(z encyklopedii)W okresie romantyzmu, w tzw. koncercie romantycznym ekspozycja ork. uległa eliminacji (F. Mendelssohn, R. Schumann). Rozwój wirtuozostwa przyczynił się do powstania tzw. k. brillant o znamionach popisowych (J.N. Hummel, C.M. Weber, J. Field, F. Chopin). Pod wpływem poematu symf. powstał k. 1-częściowy, odznaczający się jednolitością tematyczną i wzmożoną rolą orkiestry (F. Liszt). Obok niego utrzymywał się nadal k. cykliczny, niekiedy czteroczęściowy (J. Brahms). Znaczny wkład do rozwoju k. romantycznego wnieśli przedstawiciele szkół nar. (P. Czajkowski, A. Dvořák, E. Grieg).
margaritta_mg