(1)Makroekonomia jest częścią ekonomii. W maro patrzymy jak funkcjonuje gospodarka narodowa, jakie są mechanizmy jej funkcjonowania. Wyjaśnia, w jaki sposób kształtują się zmienne, które w mikro przyjmowane są jako dane. Wielkości makro: dochód narodowy, stopa %, stopa bezrobocia. Makro może być pozytywna (opisuje funkcjonowanie gospodarki narodowej oraz normatywna (pokazuje, jak powinna gospodarka funkcjonować). Makro objaśnia przyczyny cyklu koniunkturalnego oraz mówi, jak można go łagodzić. (2)Równanie odpływów i dopływów z udziałem państwa można uporządkować: S-I=G-NT Tożsamość odpływów i dopływów pieniądza w gospodarce zamkniętej: *gdy planowane oszczędności są mniejsze od zamierzonych inwestycji S<I, to w gospodarce zamkniętej musi występować nadwyżka budżetowa (oszczędności państwa); *równanie tożsamości oznacza, że nie wszystkie oszczędności przekształcane są na inwestycje; część oszczędności będzie przeznaczona na finansowanie deficytu budżetowego. Zagranica w obiegu okrężnym: *import Z zwiększa odpływ pieniądza w obiegu; *eksport X powiększa dopływy pieniądza do ruchu okrężnego. PKB w cenach czynników wytwórczych z uwzględnieniem zagranicy: Y=C+I+G+X-Z-Te X-Z- bilans handlowy (eksport netto); S+NT+2=I+G+X odpływy i dopływy z zagranicą. Równowagi cząstkowe odpływów i dopływów to: * G=NT równowaga budżetowa (wydatki=dochodom); * S=I równowaga w produkcji na poziomie potencjalnym; * X=Z równowaga eksportu i importu (saldo jest zrównoważone). Import jest źródłem dodatkowych odpływów pieniądza z obiegu a eksport dodatkowych dopływów pieniądza do obiegu. Odpływ płatności z obiegu okrężnego w postaci nadwyżki sektora prywatnego S-I musi być zrównoważony dopływem tych samych wartości. Dopływem tym może być deficyt budżetowy G-NT lub eksport netto X-Z: S-I=(G-NT)+(X-Z). Nadwyżka odpływów sektora prywatnego S>I musi być zrównoważona dopływami:*deficyt budżetowy G-NT;*nadwyżka bilansu handlowego X-Z. Gdyby było odwrotnie, zamierzone inwestycje byłyby wyższe od planowanych oszczędności, to musiałyby one być finansowane oszczędnościami zagranicznymi czyli ujemnym eksportem netto, jeśli nie są finansowane oszczędnościami państwa, czyli gdy występuje deficyt budżetowy. Rachunek dochodu narodowego w ujęciu monetarnym: *PNB to strumień dóbr i usług wytworzonych z krajowych czynników wytwórczych zlokalizowanych w kraju i za granicą. Jest miara całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług czynników produkcji tj. w kraju i za granicą PNB=PKB+dochody netto z tytułu własności za granicą; PNN jest miarą ilości pieniędzy, jaką dysponuje gospodarka na wydatki na dobra i usługi, po odłożeniu niezbędnych ilości pieniędzy na sfinansowanie amortyzacji i utrzymanie istniejącego zasobu kapitału na dotychczasowym poziomie PNN=PNB-A; DN to ogół dochodów wypłacanych za wykorzystanie czynników produkcji w określonym czasie ich właścicielom: %, renta i płaca za kapitał, ziemię i pracę. DN w cenach czynn wytwórczych=PNN w cenach rynkowych-Te DN=PNB-A-Te; DN=PNN-Te. Nominalny PNB – wyrażony w cenach bieżących; Realny PNB – wyrażony w cenach stałych, skorygowany o skutki inflacji. Deflator PNB – stosunek nominalnego PNB do PNB w ujęciu realnym wyrażony w postaci wskaźnika (x 100). Odzwierciedla o ile % wzrosły ceny dóbr w ciągu roku, czyli inflację. PNB per capita to realny PNB podzielony przez liczbę mieszkańców; informuje jak zmienia się stopa życiowa społeczeństwa. DEN – wskaźnik dobrobytu ekonomicznego – kategoria wprowadzona przez Nordhausa i Tobina; koryguje PNB o plagi (wartość wytworzonych w gospodarce niepożądanych produktów tzw. Koszty społeczne) oraz wartość dóbr i usług nierynkowych oraz wprowadza wartość czasu wolnego. Można go określić jednak tylko szacunkowo. PKB wykorzystany jest na: spożycie – związane jest z zaspokajaniem bieżących potrzeb społeczeństwa i obejmuje spożycie indywidualne (gospodarstw domowych) i zbiorowe (w sektorach rządowych, samorządowych i instytucjach komercyjnych), akumulacja – związana z zaspokajaniem przyszłych potrzeb; umożliwia rozwój gospodarki. Obejmuje nakłady brutto na środki trwałe oraz rzeczowych środków obrotowych. W krótkim okresie: * ceny są dane (stałe), uwarunkowane historycznie; * bezrobocie może być na poziomie wyższym od naturalnej stopy (bezrobocie przymusowe); * przedsiębiorstwa są gotowe wytwarzać więcej (produkcja nie odbywa się na poziomie potencjalnym); * produkcja jest zdeterminowana przez popyt globalny. Produkcja potencjalna – taka wielkość produkcji, którą wytworzyłaby gospodarka, gdyby wszystkie czynniki produkcji zostały w pełni wykorzystane; wielkość produkcji przy pełnym zatrudnieniu. Popyt globalny AD=C+I+G+(X-Z) Planowane wydatki gospodarstw domowych, przedsiębiorstw prywatnych, państwa i eksport netto przy każdym poziomie dochodu. Popyt konsumpcyjny C – wydatki gospodarstw domowych; wydatki na konsumpcje pochodzą z dochodów rozporządzalnych YD=Y+B-Td. Funkcja konsumpcji przedstawia zamierzony poziom globalnej konsumpcji dla każdego poziomu dochodu rozporządzalnego. Popyt konsumpcyjny składa się z 2 części: C=Ca+Cb gdzie Ca-konsumpcja autonomiczna (niezależna od dochdów), Cb-konsumpcja bieżąca, jest funkcją dochodów bieżących (dochodu rozporządzalnego). Krańcowa skłonność do konsumpcji KsK-nachylenie funkcji konsumpcji-o część każdej dodatkowej złotówki dochodu rozporządzalnego, którą gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na wzrost konsumpcji KsK=^C/^YD; KsK+KsO=1B. Funkcja oszczędności pokazuje wielkość zamierzonych oszczędności przy każdym poziomie dochodu. Popyt inwestycyjny I – zamierzone, planowane powiększenie przez przedsiębiorstwa majątku trwałego oraz stanu zapasów. Inwestycje są autonomicznym składnikiem popytu globalnego AD (niezależne od dochodu). (3)Czynniki kształtujące wielkość inwestycji: *stopa %; *ceny dóbr kapitałowych; *oczekiwania; *popyt konsumpcyjny (zasada akceleracji). Jeśli rośnie dochód, to i rośnie import. Równowaga krótkookresowa na rynku dóbr ma miejsce, gdy faktycznie wytworzona produkcja równa jest popytowi globalnemu. Następuje zbilansowanie wydatków. Planowane oszczędności równe są planowanym inwestycjom. Przedsiębiorstwa chcą inwestować tyle, ile gospodarstwa domowe chcą oszczędzać. . Planowane oszczędności równe są planowanym inwestycjom. Przedsiębiorstwa chcą inwestować tyle, ile gospodarstwa domowe chcą oszczędzać. Y=AD (wytworzona produkcja=popyt globalny) AD=C+I+G+(X-Z) oraz S=I. Zmiana autonomicznych składników AD wywołuje efekt mnożnika. Mnożnik wydatków-stosunek zmiany produkcji zapewnia utrzymanie równowagi do powodującej ją zmiany w wydatkach autonomicznych; tym większy, im większa KsK m=^Y/^ADa (autonomiczny składnik produktu globalnego). Mnożnik działa w 2 strony (jeśli inwestycje spadną to dochód spadnie więcej aniżeli spadły I). Mnożnik wydatków to liczba, która wskazuje, jak zmiana autonomicznych składników popytu globalnego wywołuje pobudzenie zmiany w popycie globalnym i dochodzie. Oznacza, jakie muszą nastąpić zmiany dochodu, aby zrównoważyć popyt globalny, który zmienił się pod wpływem zmian autonomicznego składnika AD m=1/1-KsK; Yk=Y1+^I+m; Ys=Y1-^I+m. Zmiana autonomicznych wydatków konsumpcyjnych wywiera taki sam skutek jak zmiana popytu inwestycyjnego. Wzrost oszczędności zmniejsza autonomiczna konsumpcję (funkcja oszczędności przesuwa się w górę, a funkcja konsumpcji w dół), a produkcja spada dopóki oszczędności znów nie zrównają się z inwestycjami. Paradoks zapobiegliwości: Oszczędności dowodzą przezorności gospodarstw domowych, jeśli przybiorą masową skale i powodują spadek konsumpcji, co powoduje spadek AD, produkcji i zatrudnienia w wyniku działania efektu mnożnika. Dzieje się tak w krótkim okresie. W długim okresie produkcja odbywa się na poziomie potencjalnym, wzrost oszczędności prowadzi do inwestycji finansowych i wzrostu majątku. Polityka fiskalna- decyzje rządu dotyczące wydatków i podatków; Udział państwa w ruchu okrężnym: *wydatki państwa: wydatki rządowe G (zwiększają popyt globalny) i płatności transferowe 3; *wpływy – podatki – zmniejszają dochody rozporządzalne, konsumpcje i popyt globalny. Wpływ państwa na popyt globalny: Zmiany popytu globalnego są dwojakiego rodzaju: *autonomiczne-niezależne od dochodu; *związane z dochodem. Państwo wpływa na popyt globalny: *bezpośrednio przez G-działanie mnożnika wydatków; *pośrednio przez podatki na C. Wpływ państwa na C: Jeśli założyć, że występuje proporcjonalna stopa podatkowa t, to dochody rozporządzalne: YD=Y(1-t). Podatki powodują, że gospodarstwa domowe otrzymują jedynie (1-t) dochodu, wzrost dochodu powoduje, że konsumpcja może wzrosnąć jedynie o (1-t), dochody rozporządzalne są mniejsze niż dochód narodowy. Wprowadzenie podatków zmienia nachylenie funkcji konsumpcji, które wynosi teraz KsK’=KsK(1-t). Z każdej złotówki dochodu gospodarstwa otrzymują (1-t). Mnożnik z udziałem podatków wynosi: M=1/1-KsK’ KsK’=1-KsK; KsK’-z dochodu narodowego; KsK-z dochodu rozporządzalnego. Mnożnik z uwzględnieniem podatków jest mniejszy, ponieważ każdy wzrost dochodów oznacza automatycznie wzrost podatków, co zmniejsza konsumpcję (wydatki gospodarstw) i dochód rośnie wolniej. Mnożnik zrównoważonego budżetu występuje, gdy wzrostowi wydatków państwa towarzyszy taki sam wzrost podatków. Wydatki państwa finansowane są podatkami. Mnożnik ten wynosi 1, co oznacza, że wzrost wydatków powoduje taki sam wzrost dochodu zapewniającego równowagę. Wpływ zagranicy na popyt globalny: Bilans handlowy to eksport netto (X-Z). Export X jest autonomicznym składnikiem AD; nie zależy od dochodu w kraju, ale od dochodu za granicą. Import Z zależy od dochodu w kraju, gdy dochód rośnie to rośnie import. Export netto zależy odwrotnie od dochodu. Wzrost dochodu zawsze wywołuje zmniejszenie nadwyżki handlowej lub wzrost deficytu handlowego. Mnożnik z uwzględnieniem zagranicy jest mniejszy, ponieważ część dodatkowego dochodu przeznaczona jest na dobra importowane i wynosi: m=1/1-KsK’+KsI (KsI-krańcowa skłonność do importu-informuje, jaka część każdej dodatkowej zł dochodu narodowego podmioty krajowe chcą wydać na import). Wzrost exportu powoduje wzrost dochodu (dodatkowo działa mnożnik), wzrost dochodu pociąga za sobą wzrost importu, co zmniejsza export netto, mimo to bilans handlowy poprawia). Prawidłowość ta wynika z równania dopływów i odpływów: S+NT+Z=I+G+X. Jeśli rośnie prawa strona X to lewa musi wzrosnąć o tyle samo rosną oprócz Z także S i NT, czyli Z nie może wzrosnąć o tyle samo co X. (4)Skutki ekspansywnej polityki fiskalnej dla budżetu: Budżet państwa-scentralizowany fundusz publiczny, służący gromadzeniu środków pieniężnych w związku z funkcjonowaniem państwa. Jest planem finansowym państwa w formie ustawy. Czynniki wpływające na budżet państwa: *wydatki państwa G; *stopa podatkowa t; *poziom dochodu Y. Przy danym dochodzie i stopie podatkowej t wzrost budżetu państwa spowoduje wzrost deficytu lub zmniejszenie nadwyżki budżetowej. Przy danym dochodzie i wydatkach państwa G wzrost stopy podatkowej spowoduje zmniejszenie deficytu. Krzywa Laffera Deficyt budżetowy nie może przekroczyć 3% PKB a dług publiczny 60% PKB. Dochody budżetu państwa: *podatki i opłaty; *cła; *wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa; *dywidendy (od majątku przedsiębiorstw państwowych); *wpłaty z zysku NBP; *wpłaty nadwyżek środków z państwowych zakładów budżetowych i części zysku gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych; *dochody pobierane przez jednostki budżetowe; *dochody majątku Skarbu Państwa; *odsetki od środków na rachunku bankowym państwowych jednostek budżetowych; *odsetki od lokat ze środków na rachunku budżetu państwa; *odsetki od udzielonych kredytów i pożyczek z budżetu państwa; *grzywny, mandaty, kary; *spadki, zapisy, darowizny. Wydatki z budżetu państwa przeznaczone na: *realizacje zadań wykonywanych przez organy władzy państwowej; *subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego; *subwencje dla partii politycznych; *dotacje celowe na zadania z zakresu administracji rządowej zlecane jednostkom samorz. teryt.; *dofinansowanie zadań własnych jednostek samorz. teryt.; *dotacje za zadania ustawowe; *współfinansowanie projektów i programów realizowanych ze środków UE; *realizacja wspólnej polityki rolnej. Funkcje budżetu państwa: *funkcja fiskalna-gromadzenie dochodów głównie z podatków; *funkcja redystrybucyjna-umożliwia dokonywanie pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego,np. niwelowanie grup społecznych, tworzenie bezpieczeństwa socjalnego dla najuboższych,np. przez progresywne podatkowanie, zwolnienia podatkowe; *funkcja stymulacyjna-oddziaływanie dochodów i wydatków na życie gospodarcze, społeczne i na tempo wzrostu gospodarczego. Polityka fiskalna państwa: Aktywna polityka fiskalna (dyskrecjonalna)-podejmowanie takich decyzji dotyczących zmian dochodów i wydatków budżetowych, które pozwalają osiągnąć zamierzone w danej sytuacji cele gospodarcze. Polega na świadomym interwencjonalizmie. Pasywna polityka fiskalna-polega na wykorzystaniu właść. Niektórym instrumentom wrażliwości na zmiany dochodu narodowego, zatrudnienia i innych makrowielkości. Instrumenty te działają samoczynnie reagując na zmiany koniunktury, nazywają się automatyczne stabilizatory koniunktury. System bankowy: Funkcje banków komercyjnych: *funkcje ekonomiczne: przekształcanie oszczędności w inwestycje; *funkcje rachunkowo-operacyjne: prowadzenie rachunków i wykonywanie operacji bankowych, usługi depozytowe; *funkcje usługowe: organizują, prowadzą obrót papierami wartościowymi; *kreacja pieniądza; Funkcje Banku Centralnego: *jest bankiem banków: oddziałuje na system bankowy, prowadzi politykę pieniężną, nadzoruje bezpieczeństwo systemu bankowego i przestrzeganie prawa bankowego, tworzy regulacje zapewniające płynność systemu, prowadzi politykę otwartego banku; *jest bankiem państwa: formułuje i realizuje politykę pieniężną, kształtuje politykę dewizową, kursową, finansuje deficyt budżetowy i obsługuje dług publiczny, zarządza rezerwami dewizowymi; *jest bankiem emisyjnym: jedyny podmiot uprawniony do emisji pieniądza; Podaż pieniądza jest stała, kontrolowana przez bank centralny i dlatego jest pionowa. *M1=gotówka obiegu pozabankowym+wkłady o’vist; *M1=baza monetarna; M0=mnożnik kreacji pieniądza; M1 symbolizuje zasób pieniądza, który natychmiast i bez ograniczeń może być wykorzystany do dokonania płatności w gotówce, przelewem i czekiem; M0-baza monetarna (pieniądz wielkiej mocy)-gotówka w obiegu pozabankowym+zasoby gotówkowe banków (łączna ilość banknotów i bilonu); Inne miary podaży pieniądza: *M2=M1+rachunki oszczędnościowe, małe rachunki terminowe; *M3=M2+duże salda rachunków terminowych; Mechanizm kreacji pieniądza: Klient wpłaca gotówkę do banku (papierowy pieniądz państwowy): -bank otwiera rachunek z wkładem pierwotnym; -dla wpłacającego następuje przekształcanie pieniądza gotówkowego w bezgotówkowy; -bank chce korzystnie ulokować zasoby, czyli udzielić kredytu; nadmierne rezerwy gotówkowe oznaczają dla banku stratę; -bank udziela kredytu zachowując rezerwę; -kredyty udzielane są zazwyczaj w formie bezgotówkowej. Mnożnik kreacji pieniądza (mnożnik bazy monetarnej) obrazuje wielkość zmiany w ilości pieniądza wywołanej zmianą bazy monetarnej o 1 jednostkę (o 1zł). Obrazuje skalę kreacji pieniądza przez banki komercyjne. Informuje ile razy w stosunku do bazy monetarnej większa podaż pieniądza (M1/M0) m=(Cp+1)/(Cp+Cb); Cb-stopa rezerw obowiązkowych: Cb=rezerwy gotówkowe banków (obowiązkowe)/wkłady a vista; Cp-stopa preferencji utrzymania gotówki (ubytku gotówki z systemu bankowego); Cp=gotówka w obiegu pozabankowym/wkłady a vista. Wzrost stopy rezerw obowiązkowych oraz wzrost stopy preferencji utrzymania gotówki powodują zmniejszenie mnożnika kreacji pieniądza i tym samym podaży pieniądza. Kontrola podaży pieniądza przez BC odbywa się za pomocą: *polityki rezerw obowiązkowych-działa na mnożnik; *polityki refinansowej-działa na mnożnik; *polityki otwartego rynku-działa na bazę monetarną. Polityka rezerw obowiązkowych: Stopa rezerw obowiązkowych-minimalna relacja rezerw gotówkowych do wkładów, jakie muszą utrzymać banki komercyjne na mocy decyzji Banku Centralnego. Decyduje ona o możliwościach kredytowych banków. Część rezerw odprowadzana jest do BC. Kredyty mogą być udzielane z rezerw nadwyżkowych. Rezerwy zapewniają bezpieczeństwo banków. Zmiana stopy rezerw wpływa na zakres kreacji (udzielenia kredytów). Zwiększenie stopy rezerw obniża dochody banków komercyjnych co skłania je do podwyższenia stopy oprocentowania kredytów i obniża się podaż pieniądza. Polityka refinansowa polega na udzielaniu przez Bank Centralny kredytów bankom komercyjnym, aby mogły rozszerzyć akcję kredytową oraz na ustaleniu stopy redyskontowej i lombardowej. Bank komercyjny może zaciągnąć w BC kredyt, sprzedając mu weksla wykupione od klientów po cenie, którą jest stopa redyskontowa. Niższa stopa redyskontowa ułatwia zaciąganie kredytów przez banki komercyjne w BC, przez co rosną ich rezerwy i możliwości udzielania kredytów: podaż pieniądza rośnie. Kredyt refinansowy występuje jako kredyt redyskontowy i kredyt lombardowy. BC udziela go bankom komercyjnym w sytuacji zagrożenia ich płynności finansowej. Kredyt redyskontowy związany jest z obrotem wekslowym, polega na zakupieniu przez BC weksli od banków komercyjnych po cenie, którą jest stopa redyskontowa. Kredyt lombardowy udzielany jest przez BC bankom komercyjnym na krótki termin pod zastaw papierów wartościowych (bonów skarbowych), za który pobierana jest stopa lombardowa. (5)Operacje otwartego rynku-polegają na kupowaniu lub sprzedawaniu przez BC papierów wartościowych-obligacji lub bonów skarbowych. Gdy w obiegu znajduje się nadmiar pieniądza BC podejmuje akcje sprzedaży papierów skarbowych ludności lub bankom komercyjnym. Jeśli kupują je banki komercyjne, to spadają ich rezerwy i mniej mogą udzielić kredytów; spada podaż pieniądza i rośnie stopa % i odwrotnie. Popyt na realne zasoby pieniądza (nominalne odniesienie do poziomu cen)-zapotrzebowanie zgłoszone przez podmioty na pewien zasób pieniądza, wynikające z motywów: transakcyjnego, przezornościowego, spekulacyjnego. Jest funkcją: stopy procentowej i realnego dochodu. M/P=f(Y,v) M-nominalna podaż pieniądza, P-poziom cen. Zależność między popytem na pieniądz a stopą procentową jest odwrotna, czyli ujemna. Jeśli stopa rośnie to popyt na pieniądz maleje (i odwrotnie). Ponieważ stopa procentowa jest kosztem alternatywnym utrzymania pieniądza. Jeśli utrzymuje pieniądze to tracimy dochód w postaci odsetek, który byśmy otrzymali gdybyśmy pieniądze trzymali w banku (koszt alternatywny). Zależność między popytem na pieniądz a dochodem jest dodatnia, tzn rośnie dochód to rośnie popyt na pieniądz i odwrotnie). Motywy zgłaszania popytu na pieniądz: *transakcyjny-wzrost dochodu powoduje zwiekszenie liczb dokonywanych transakcji, do obsłużenia których trzeba więcej pieniądza; *przezornościowy-potrzeba posiadania pieniądza wynika z możliwości nieprzewidzianych wydatków lub niespodziewanych płatności; *spekulacyjny (portfelowy)-utrzymywanie majątku w różnych formach aktywów w celu zmniejszenia ryzyka, jedna z form aktywów jest pieniądzem. Równowaga na rynku pieniężnym ma miejsce gdy wielkość zapotrzebowania na realne zasoby pieniądza jest równa ilości oferowanej. Podaż pieniądza=popytowi na pieniądz. Ma to miejsce przy jednej stopie %. Podaż pieniądza jest stała, kontrolowana przez BC. Każda zmiana podaży pieniądza i popytu pociąga za sobą zmianę stopy %. Równowaga krótkookresowa gospodarki zamkniętej Łącznikiem między rynkiem dóbr a rynkiem pieniężnym jest stopa %. Składniki popytu globalnego reagują na zmianę stopy % AD=C+I+G+(X-Z) Wpływ stopy procentowej r na konsumpcję C: Efekt majątkowy-stopa % wpływa na autonomiczny popyt konsumpcyjny. Wzrost stopy % r zmniejsza autonomiczną konsumpcję i odwrotnie-jej spadek zwiększa bogactwa gospodarstw domowych (tanieje kredyt konsumpcyjny). Wzrost stopy % to spadek konsumpcji. Wzrost stopy % to spadek inwestycji. Wydatki państwa nie reagują na stopę %. Wzrost stopy % to spadek eksportu netto, zależność ta bierze się z tego, że stopa % wpływa na kurs walutowy. Gdy rośnie stopa % to rośnie kurs walutowy i spada konkurencyjność międzynarodowa, tzn. że towary krajowe staja się droższe w porównaniu z zagranicznymi, spada eksport i rośnie import. Efekt tłumienia spowodowany jest ekspansywną polityką pieniężną państwa. Zwiększenie podaży pieniądza obniża stopę %, rośnie popyt globalny i dochód, a wraz z dochodem popyt na pieniądz, co powoduje podwyższenie stopy % w stosunku do pierwotnego jej spadku. Ostatecznie początkowy wzrost dochodu zostaje stłumiony. Przebieg efektu tłumienia: *zwiększenie podaży pieniądza w wyniku ekspansywnej polityki pieniężnej; *spadek stopy % r; *wzrost autonomicznego C, I, (X-Z); *wzrost AD; *wzrost dochodu Y; *wzrost popytu na pieniądz (motyw transakcyjny); *wzrost stopy %; *spadek C, I, (X-Z); *spadek dochodu w stosunku do początkowego wzrostu. Efekt wypierania jest spowodowany ekspansywna polityką fiskalną państwa, polega na ograniczeniu wydatków sektora prywatnego i eksportu netto pod wpływem wzrostu wydatków państwa, który powoduje wzrost stopy %. W krótkim okresie wypieranie jest częściowe. Efekt wypierania oznacza, że wzrost wydatków państwa powoduje wzrost stopy %. Przebieg efektu wypierania: *wzrost wydatków państwa G (ekspansywna polityka fiskalna); *wzrost popytu globalnego AD; *wzrost dochodu zapewniającego równowagę; *wzrost popytu na pieniądz (motyw transakcyjny); *wzrost stopy %; *spadek C, I, (X-Z) czyli spadek AD; *spadek dochodu zapewniającego równowagę w stosunku do początkowego wzrostu (częściowy). Równowaga krótkookresowa gosp zamkniętej ma miejsce, gdy równocześnie występuje równowaga na rynku dóbr i pieniądza, IS=LM. W krótkim okresie brak równowagi na rynku pracy. Model IS=LM składa się z 2 krzywych IS, LM i służy do przedstawiania stanu równowagi krótkookresowej gosp zamkniętej oraz do pokazania skutków polityki fiskalnej i pieniężnej państwa w krótkim okresie. Krzywa IS jest zbiorem różnych komb stopy % i dochodu, przy którym rynek dóbr znajduje się w równowadze. Jej zadaniem jest zilustrowanie wpływu zmiany stopy% na popyt globalny i dochód. Ruch po krzywej IS wyraża zmiany popytu globalnego (a tym samym dochodu równoważącego) na skutek zmiany stopy %. Przesunięcie równoległe IS spowodowane jest zmianą popytu globalnego, wywołana innymi czynnikami niż stopa %, głównie zmiana wydatków państwa G. Nachylenie IS zależy od wrażliwości popytu globalnego na stopę %. Im reakcja popytu globalnego silniejsza tym IS bardziej płaska. Ekspansywna polityka fiskalna przesuwa krzywą IS do góry na prawo. Krzywa LM jest zbiorem różnych kombinacji stopy % i dochodu, przy których rynek pieniężny znajduje się w równowadze. (6)Nachylenie krzywej LM zależy od tego, jakie zachodzą zmiany, gdy niewielkie to krzywa jest płaska. Ruch po krzywej LM obrazuje wpływ dochodu na zmianę stopy % równoważącej rynek pieniężny. Przesunięcia równoległe LM spowodowane są ekspansywną lub twardą polityką pieniężną, tj. zmianą podaży pieniądza. Nachylenie LM zależy od wrażliwości popytu na realne zasoby pieniądza na stopę % (im większa wrażliwość tym mniejsza potrzebna zmiana stopy% do zrównoważenia rynku pieniężnego, tym bardziej płaska LM). *model IS-LM przedstawia kombinację stopy % i dochodu, przy której jednocześnie rynek dóbr i pieniądza znajdują się w równowadze. Ma miejsce równowaga krótkookresowa; *pokazuje skutki polityki fiskalnej i pieniężnej państwa. Wzrost wydatków państwa spowodował wzrost stopy %. 1) Rząd realizuje ekspansywną politykę fiskalną polegającą na zwiększeniu wydatków państwa; 2) Rozważamy kolejny wariant polityki państwa, tj. państwo realizuje jednocześnie ekspansywną politykę fiskalną, polegającą na zwiększeniu wydatków i ekspansywną politykę pieniężną polegającą na zwiększeniu podaży pieniądza. Dają największy wzrost dochodu (taki rodzaj kombinacji ekspansywnej polityki fiskalnej i pieniężnej). Państwo może hamować koniunkturę poprzez stosowanie twardej polityki fiskalnej i pieniężnej. Ekspansywna polityka fiskalna ...
malwina897