Szczyt Madrycki NATO, spotkanie szefów państw NATO 8–9 VII 1997 w Madrycie, na które zaproszono 3 państwa Europy Środkowej i Wschodniej (Czechy, Polskę i Węgry) do negocjacji w sprawie członkostwa. Kończył on pierwszy etap długoletniego procesu starań tych krajów o wejście do struktur Sojuszu. Złożyły się nań utworzenie Północnoatlantyckiej Rady Współpracy (XII 1991), program Partnerstwa dla Pokoju (1994), oświadczenia polityków od 2 poł. 1996 potwierdzające gotowości do rozszerzenia Sojuszu mimo oporu ze strony Rosji. Tę ostatnią kwestię rozwiązano częściowo poprzez podpisanie w V 1997 w Paryżu Aktu Podstawowego o Stosunkach Dwustronnych, Współpracy i Bezpieczeństwie między Rosją i NATO.
Na Szczycie Madryckim przybyły też delegacje z 28 krajów uczestniczących w programie Partnerstwa dla Pokoju. Deklaracja szczytu wyznaczała też terminy zakończenia negocjacji na XII 1997 i procesu ratyfikacji tak, by możliwe było pełne członkostwo nowych państw do IV 1999, 50. rocznicy powstania Sojuszu.
Następnym krokiem była decyzja podjęta 16 XII 1997na spotkaniu min. spraw zagr. NATO w Brukseli o podpisaniu protokołów akcesyjnych, kończącym etap negocjacji. Decydujące znaczenie dla pomyślności procesu ratyfikacji miała debata w amer. Senacie. 31 IV/1 V 1998 przegłosował on (80 senatorów – za, 19 – przeciw) przyjęcie nowych państw, co praktycznie przesądziło o wprowadzeniu trójki krajów do NATO w 1999.
Partnerstwo dla Pokoju( PdP, Partnership for Peace, PfP), program współpracy państw NATO z krajami Europy Środkowo-Wschodniej oraz członkami KBWE, zasygnalizowany przez sekretarza obrony USA L. Aspina w 1993. Ostateczna decyzja w tej sprawie zapadła na szczycie NATO w 1994.
Przyjęto tam 3 dokumenty – Deklarację szefów państw i rządów “16”, Zaproszenie do udziału w PdP i tzw. Dokument Ramowy PdP. Ten ostatni określał warunki partnerstwa: kierowanie się w polityce zasadami Karty ONZ, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Aktu końcowego KBWE oraz ustaleniami rokowań rozbrojeniowych, a dalej – przejrzystość w planowaniu obronnym i pracy nad budżetem wojskowym, demokratyczna kontrola nad wojskiem, zdolność i gotowość do udziału w operacjach pokojowych ONZ i KBWE, jeśli są one zgodne z konstytucją danego kraju, odbywanie wspólnych ćwiczeń i szkoleń wraz z oddziałami NATO. Program nie określał kryteriów ani terminów przyszłego członkostwa, nie gwarantował pomocy w razie wojennego zagrożenia.
Jako pierwsze decyzję o przystąpieniu podjęły Rumunia, Litwa, Polska. Największe kontrowersje wynikły ze stanowiska Rosji, początkowo niechętnej PdP, która jednak podpisała dokument ramowy w 1994. Każdy partner miał po indywidualnych negocjacjach z Sojuszem podpisać Indywidualny Program Partnerstwa. Jako pierwsza uczyniła to Polska w 1994.
Warszawski Układ, właściwie Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej, europejski sojusz wojskowo-polityczny ZSRR i państw od niego uzależnionych. Podpisany 14 maja 1955 w Warszawie przez Albanię (wystąpiła w 1968), Bułgarię, Czechosłowację, NRD, Polskę, Rumunię, Węgry i ZSRR. Wszedł w życie 6 czerwca 1955.
Podpisanie Układu Warszawskiego było reakcją na powstanie NATO i remilitaryzację RFN (przyjętej do NATO w 1955). Celem wewnętrznym sojuszu było ujednolicenie struktur wojskowych i podporządkowanie ich ZSRR oraz usankcjonowanie obecności wojsk radzieckich na terytorium NRD, Polski, Rumunii i Węgier. Układ miał obowiązywać 20 lat z automatycznym przedłużeniem o 10 lat, o ile żadna ze stron go nie wypowie. W 1975 przedłużono go o 10 lat, a w 1985 o dalsze 20.
Główne organy - Doradczy Komitet Polityczny i Zjednoczone Dowództwo Sił Zbrojnych (z siedzibą w Moskwie) - były przez cały czas istnienia sojuszu podporządkowane ZSRR i kierowane przez dowódców radzieckich. W ramach układu doszło w 1968 do inwazji Czechosłowacji, w której nie wzięła udziału tylko Rumunia.
danusia_14