Lęk: może występować w postaci przewlekłego lub okresowo nasilającego się i falującego stanu oraz w formie gwałtownych napadów. Ich źródeł i przyczyny chory na ogół nie umie określić i najczęściej nie wiążą się one z określonymi sytuacjami czy bodźcami. Wykraczają ponad prawidłowe reakcje na działanie stresu, mogą poważnie zakłócić samopoczucie i społeczne zachowanie chorego, sprawiając mu znaczne cierpienia i natykając niezrozumienie otoczenia.
Częściej występuje u kobiet, nierzadko u dzieci, szczególnie w rodzinach o niekorzystnych, konfliktowych układach, wiążą się wtedy przed utratą lub oddzieleniem się od jednego z rodziców. Często wiążą się z przykrymi doświadczeniami w szkole lub w grupie rówieśniczej.
Przyczyny lęku:
q Nieszczęśliwy wypadek
q Choroba, zgon w rodzinie
q Użycie środków farmakologicznych
q Nadużycie alkoholu, kawy
q Dolegliwości płynące z własnego ciała –nadmierny wysiłek, brak snu, choroba,
q Konflikty wewnętrzne i zewnętrzne
Utrwalenie lęku :
Błędne kołoà skupienie się na objawach i oczekiwanie na ich wystąpienie nasila je i zwiększa niepokój.
Objawy kliniczne:
q Dominuje napięcie i trwoga
q Nie możność znalezienia sobie miejsca
q Skarżenie się na liczne dolegliwości ze strony układu krążenia i oddychania
q Pocenie
q Suchość w jamie ustnej
q Uderzenia ciepła
q Parcie na pęcherz
q Trudności w oddychaniu
q Bóle mięśni
q Zwiększona męczliwość
q Niemożność odprężenia się
q Trudności w koncentracji uwagi
q Zwiększona drażliwość
q Depersonalizacja- uczucie zmiany swojej osoby
q Derealizacja- nierealność
q Może zmniejszyć się masa ciała
q Marzenia senne są pełne lękowych przeżyć
Lęk separacyjny:
Michel Quinodoz ,"Oswojona samotność"
lęk separacyjny jako "bolesna obawa doświadczana przez osobę, kiedy relacja emocjonalna ustanowiona z kimś ważnym z jej otoczenia jest zagrożona zerwaniem lub zostaje zerwana. Może to dotyczyć utraty miłości lub utraty osoby.
O separacji mówimy raczej wtedy, kiedy strata jest tymczasowa, zaś o stracie, gdy ma charakter definitywny".
Według Donalda Winnicott nadmierny lęk separacyjny wynika z relacji między matką a dzieckiem, a uściślając w problemach między obojgiem.
Boimy się samotności, tego, że będziemy sami, brakiem rozmów, spotkań z ludźmi. Poczucie grozy budzi świadomość powrotu do pustego domu, czterech ścian, pośród których jedynie odbija się echo naszych własnych kroków, gdzie słychać szmer naszego oddechu.
Panicznie boimy się komuś zaufać, kogoś pokochać, ale jednocześnie nie dopuszczamy do siebie innych, nie chcąc w następstwie leczyć swojego złamanego sreca.Samotność dotyka każdego z nas, jednych częściej, innych rzadziej. Niektórzy z nas potrafią sobie z nią poradzić, inni potrzebują pomocy, i to nie od psychoterapeutów, ale od zwykłych szarych ludzi, sąsiadów, przyjaciół z osiedla.Mało kto z nas ma świadomość tego, że sposób radzenia sobie z samotnością zależy od wychowania, opieki rodziców w pierwszych miesiącach życia.Rodząc się jesteśmy zupełnie zależni od otoczenia, będąc taką małą istotą, której stan umysłu radzi sobie z tym pierwotnym lękiem, zwanym prześladowczym uciekamy w narcyzm, wydaje nam się, że sami sobie poradzimy ze wszystkim, że jestemy niezależni. Taki stan często przytrafia się ludziom dorosłym, których poczucie dojrzałości, czyli umiejętności radzenia sobie z problemami życia codziennego jest mocno zachwiane.Z czasem u dziecka pojawia się przyzwyczajenie do drugiej osoby, matki, opiekunki. Wraz z tym rodzi się uczucie lęku, przed utratą tej osoby, i to jest właśnie lęk separacyjny.
Możemy odczuwać dwa rodzaje samotności, jedna to przeświadczenie o obecności czegoś złego w naszym życiu, druga to tęsknota za miłością, opieką, za osobą, która nam to wszystko zapewni.
Dorośli podobnie jak dzieci boją się samotności, i gdy małe dziecko znajduje sobie jakichś przedmiot związany z rodzicem, który chociaż częściowo pozwala mu zachować iluzję obecności osoby kochanej i bliskiej, tak dorośli często zastępują sobie ten przedmiot włączonym telewizorem, który pozoruje jej obecność.
Depresja:
Depresja, obniżenie nastroju. Może być wywołana konkretną ciężką sytuacją życiową. Może jednak być też objawem choroby. Może mieć różne nasilenie, od depresji nerwicowej, w której występuje przygnębienie, niezadowolenie z siebie i otoczenia, brak zainteresowań, aż do depresji psychotycznej, w której występują urojenia, zahamowanie psychoruchowe, tendencja, a nawet udane próby samobójcze.
Przyczyny depresji są złożone. Ogólnie można je podzielić na trzy grupy:
· Przyczyny endogenne (pierwotne zaburzenia depresyjne) Przyczyny somatyczne (organiczne) depresje w chorobach somatycznych depresje w chorobach organicznych mózgu depresje związane ze stosowaniem leków i innych substancji, w przebiegu zatruć, uzależnień (a jednak białaczka może wywołać depresje - mój przypis)
· Przyczyny psychologiczne depresje reaktywne (związane z urazami emocjonalnymi, zawodowymi depresje w reakcji żałoby depresje w przebiegu zaburzeń nerwicowych
· Depresje w przebiegu zaburzeń adaptacyjnych (związane z adaptacją do istotnych zmian życiowych)
SOMATYCZNE PRZYCZYNY DEPRESJI
· Choroby narządów miąższowych (niewydolność wątroby, niewydolność nerek)
· Choroby układowe (RZS, toczeń rumieniowaty układowy)
· Infekcje (gruźlica, kiła, AIDS, grypa, WZW, mononukleoza)
· Niedobory witamin (tiamina, cyjanokobalamina, kwas foliowy)
· Nowotwory
· Przeszczepy narządów
· Zaburzenia hormonalne i inne zaburzenia przemiany materii (nad- i niedoczynność tarczycy, nad- i niedoczynność przytarczyc, zespół Cushinga, choroba Addisona, niewydolność przedniego płata przysadki, cukrzyca, porfiria, okres przekwitania, okres okołoporodowy, okres przedmiesiączkowy)
· Zatrucia (tal, ołów)
Według klasyfikacji ICD-10 epizody depresyjne dzielą się na:
· łagodne (podstawowe objawy depresji o niewielkim nasileniu)
· umiarkowane (podstawowe objawy depresji o nasileniu średnim, zniechęcenie do życia, wyraźne obniżenie funkcjonowania społecznego i zawodowego) ciężkie bez objawów psychotycznych (dominuje przygnębienie, znaczne spowolnienie psychoruchowe, niekiedy lęk, częste myśli i tendencje samobójcze, niezdolność do funkcjonowania społecznego i zawodowego)
· ciężkie z objawami psychotycznymi (jak wyżej oraz urojenia grzeszności, winy i kary, hipochondryczne, omamy słuchowe, zahamowanie ruchowe aż do osłupienia).
q przygnębieniem,
q smutkiem,
q poczuciem winy,
q spadkiem zaufania lub szacunku do siebie,
q płaczliwością,
q utratą zainteresowań
q brakiem zadowolenia z aktywności, które dotychczas sprawiały przyjemność,
q zaburzeniami snu (wcześniejsze budzenie się, bezsenność),
q utratą łaknienia,
q spadkiem wagi,
q brakiem energii,
q szybkim męczeniem się,
q myślami lub próbami samobójczymi,
q trudnościami w podejmowaniu decyzji,
q pogorszeniem pamięci i trudnościami w koncentracji uwagi aż do całkowitej niezdolności do pracy.
q Chory może mieć smutny, napięty wyraz twarzy, ubogą mimikę i monotonny głos.
Niekiedy depresji towarzyszą dolegliwości cielesne, np.
q bóle w obrębie klatki piersiowej,
q bóle brzucha i in.
W przypadku ciężkiej depresji mogą ponadto pojawić się urojenia:
q obarczenia winą (np. bezpodstawne przekonanie o popełnieniu jakiegoś przestępstwa),
q hipochondryczne, prześladowcze, katastroficzne fobie
q omamy słuchowe (np. chory może słyszeć głosy szydzące z niego lub potępiające go).
q zagrożenie realizacji zamiarów samobójczych przez chorego
Fobie:
Charakteryzują się wystąpieniem intensywnego lęku w określonych sytuacjach i kontaktu z określonymi przedmiotami, a także dążeniem chorego do unikania tego typu bodźców lękotwórczych. Wystąpienie lęku nie poddaje się świadomej kontroli jednostki, ,powoduje jej cierpienia, które nie ustępują pod wpływem wyjaśnień i argumentów, niekiedy bardzo zaburza życie chorych.
Przyczyny:
Fobie dotyczą najczęściej obaw przed chorobą, burzą, zwierzętami, ciemnością, wysokością.
Etiopatogeneza:
Pacjent z fobiami to:
Osoba zależna
Lękliwa
Bierna
Niepewna
Rozpoznanie i obraz kliniczny:
Fobie proste, izolowane
Fobie społeczne
Np. wysokości, burz, zwierząt- są najbardziej zbliżone do objawów nie zaliczanych do patologii, ale mogą przez swoją intensywność i stopień zakłócenia normalnego życia nabrać charakteru chorobowego. Liczba poszczególnych fobii jest bardzo duża, niekiedy ujednego człowieka jednoczesnie występuje kilka fobii. U tych chorych często stwierdza się nasilony niepokój ogólny i pewne obniżenie nastroju.
Przejawiają się w postaci obaw przed kontaktami z innymi ludźmi, znalezieniem się w sytuacji społecznej/ publicznej. W związku z obawą skompromitowania się u chorych występuje zwiększony niepokój, drżenie rąk, pocenie, czerwienienie, bicie serca. Pacjenci mają przeświadczenie, że otoczenie dostrzega te obawy i negatywnie je ocenia. Wstydzą się więc swoich reakcji i coraz bardziej unikają przebywania z innymi.
Agorafobia
Lęk otwartej przestrzeni, ma bardziej złożony charakter. Fobia ta rozwija się jako kolejna faza nerwicy lękowej, np. po gwałtownym napadzie lęku. Obawy dotyczą najczęściej tego, że może nastąpić coś strasznego i niebezpiecznego, w pobliżu nie ma jednak kogoś bliskiego do udzielenia mu pomocy.
Tiki
Tiki ruchowe są to niekontrolowane, pojawiające się spontanicznie, szybkie i powtarzające się ruchy jakiejś części ciała, np. głowy, rak, nóg, także grymasy twarzy. Tiki głosowe to z kolei mimowolnie wydawane dźwięki, np. pochrząkiwanie, pociąganie nosem itd. Powstrzymywanie się od tików jest możliwe, ale tylko na krótki czas. Na ogól tiki są stosunkowo mało dokuczliwe, niejednokrotnie prawie niezauważalne (tzw. tiki proste). Tiki złożone zdarzają się rzadko, ale są bardzo uciążliwe i przykre, stanowią poważny problem, utrudniają dziecku funkcjonowanie w wielu zakresach.
Najczęściej obserwuje się przemijający zespól tików, który występuje u około 10 procent dzieci we wczesnych latach szkolnych. Osoby postronne, które zauważają u dziecka tiki, odnoszą wrażenie, ze jest ono pod wpływem stresu lub w ogóle jest "nerwowe". Przemijający zespól tików, jak sama nazwa wskazuje, samoistnie po pewnym czasie ustępuje.
Gdy dziecko ma tiki przez rok lub dłużej, mamy do czynienia z przewlekłym zespołem tików. Występuje on u mniej niż jednego procentu dzieci. Ciężka postać tików przewlekłych, bardzo rzadka, znana jest jako zespól Tourette'a.
W zespole Tourette'a występują jednocześnie tiki ruchowe i głosowe. Dzieci z tym zaburzeniem maja różne dodatkowe trudności - nie potrafią się skoncentrować, są nazbyt impulsywne, maja natrętne myśli, przymus wykonywania niecelowych czynności. Niekiedy bezwiednie wyrzucają z siebie wulgarne słowa, wykonują obsceniczne gesty i ruchy, mimowolnie obrażając inne osoby. Ponieważ nie są w stanie kontrolować tego, co robią, nie można ich za to winić. Surowe kary rodziców, upomnienia nauczycieli czy wyśmiewanie przez rówieśników nie pomagają dziecku w powstrzymywaniu się od tików, jedynym doraźnym efektem może być uczucie zawstydzenia i poniżenia, a długotrwałym - niska samoocena. W niektórych przypadkach zaburzenie Tourette'a ustępuje wraz z wkraczaniem w wiek dorosły, a w innych nadal się utrzymuje.
Tylko wnikliwe badania przeprowadzone przez psychiatrę dziecieco-mlodziezowego, najczęściej z udziałem pediatry i neurologa, pozwalają ustalić, czy u dziecka mamy do czynienia z zespołem Tourette'a czy z innymi rodzajami tików. W leczeniu tików stosuje się w razie potrzeby leki w celu ograniczenia mimowolnych zachowań. Psychiatra dziecieco-mlodziezowy doradza rodzicom, w jaki sposób postępować, by dziecko obarczone ta dolegliwością znajdowało w rodzinie psychiczne wsparcie.
poncza