Suma Teologiczna Tom 1-34 - sw[1]. Tomasz z Akwinu.pdf

(34407 KB) Pobierz
118971880 UNPDF
ĝW. TOMASZ Z AKWINU
SUMA TEOLOGICZNA
Tom 1
_________________________
O BOGU
CZĉĝû I
( 1, 1-13 )
PrzeáoĪyá i objaĞnieniami zaopatrzyá
o. Pius BEàCH, O.P.
"Jak najgorĊcej pragniemy, by z kaĪdym dniem
wzrastaáa liczba ludzi czerpiących z dzieá Tomasza z
Akwinu oĞwiatĊ i naukĊ; dotyczy to nie tylko ksiĊĪy i
ludzi wielkiej nauki... Wielce teĪ sobie Īyczymy, by
ze wzglĊdu na potrzeby ChrzeĞcijaĔstwa coraz wiĊcej
wydobywano skarbów z jego wskazaĔ. Trzeba wiĊc
jego pisma táumaczyü i wydawaü w jak najwiĊkszej
iloĞci jĊzyków..."
PapieĪ Jan XXIII, 16 wrzeĞnia 1960
(AAS. 25.X.1960)
NAKàADEM KATOLICKIEGO OĝRODKA
WYDAWNICZEGO "VERITAS"
4-8, PRAED MEWS, LONDON, W.2.
1
ZAWARTOĝû TOMU 1
1. Sáowo do polskiego wydania - ks. Stanisáaw Beách ................................ 3
2. BáogosáawieĔstwo PapieĪa Jana XXIII dla polskiego wydania Sumy ..... 12
3. List Ojca Ğw. Pawáa VI z okazji 700-lecia Ğmierci Ğw. Tomasza z
Akwinu .................................................................................................. 13
4. Przedmowa ............................................................................................ 31
5. Traktat: O BOGU (1, 1-12) .................................................................... 32
6. OdnoĞniki do tekstu (wykaz Ĩródeá)
7. ObjaĞnienia táumacza
8. Skorowidz rzeczowy i nazwisk
9. Spis rzeczy
2
SàOWO
DO POLSKIEGO WYDANIA
Na szczególną wagĊ pism Ğw. Tomasza z Akwinu, wielkiego nauczyciela KoĞcioáa
i ludzkoĞci, wskazują papieĪe i najwybitniejsi myĞliciele - dawni i nam wspóáczeĞni.
Dantemu przewodnikiem po sferze niebieskiej nie jest juĪ Beatrycze lecz Tomasz. On to
wyjaĞniá mu owe "Īarliwe sáoĔca" wydające "dĨwiĊki", wiąĪce siĊ w "nową naukĊ". On
to "wzrósá tam jak Ğwiecznik, co siĊ nie koleba" 1 . W ocenie Leona XIII nauka Ğw.
Tomasza jest najlepszą drogą w studiach filozoficznych i teologicznych, a ponadto jest
ona wyjątkowo uĪyteczna "jako lekarstwo przeciw chorobom naszych czasów", dając
zdrowe zasady myĞlenia 2 .
Kodeks Prawa Kanonicznego zobowiązuje profesorów studiów teologicznych, by
wszystkich kandydatów do kapáaĔstwa formowali w filozofii i teologii stosownie do
sposobu myĞlenia, nauki i zasad Ğw. Tomasza jako Nauczyciela wprost anielskiego 3 .
Sobór WatykaĔski II w nauce teologii nakazuje posáugiwanie siĊ metodą badaĔ, której
mistrzem jest Ğw. Tomasz z Akwinu 4 .
ĝw. Tomasz jest przewodnikiem nie tylko w sferze czystego myĞlenia, w teorii.
Nasz Paweá Wáodkowic wziąá jego naukĊ za podstawą swych rozwiązaĔ w dziedzinie
prawa narodów: ius gentium i w ukáadzie stosunków miĊdzynarodowych, w którym
paĔstwa niechrzeĞcijaĔskie mają miejsce i prawa równe z chrzeĞcijaĔskimi; byá on
pierwszym w Īdaniu, by nauka Doktora Anielskiego o tym, z czystej teorii staáa siĊ
obowiązującym prawem 5 . W sprawach reform w dziedzinie sprawiedliwoĞci spoáecznej
Leon XIII i Pius XII opierali siĊ na wskazaniach tego Doktora KoĞcioáa.
PapieĪ Jan XXIII uzaleĪniá uskutecznienie uchwaá Soboru WatykaĔskiego II od
pilnoĞci w poznawaniu nauki Ğw. Tomasza z Akwinu 6 . Paweá VI wyraziá Īyczenie:
"Profesorowie ... niech z czcią sáuchają gáosu doktorów KoĞcioáa, wĞród których ĞwiĊty
Akwinata zajmuje szczególne miejsce; tak wielka jest bowiem potĊga umysáu Doktora
1 Dante, Il Paradiso , pieĞĔ 10 i n., przeká. A. ĝwiderskiej.
2 Leon XIII, Enc. Aeterni Patris z 4.8.1879; De phisolophia christiana ad mentem S. Thomae Aquinatis ... in scholis
catholicis instauranda z 4.8.1880 i tegoĪ Ğwiadczenie z tego samego dnia.
3 CIC can. 589 § 1, can. 1366 § 2.
4 Sobór WatykaĔski II , Dekret o formacji kapá. § 16, wyd. Pallotinum, Poznañ 1968, s. 462.
5 Patrz S.F. Be³ch, Paulus Vladimiri and His Doctrine concerning International Law and Politics , wyd. Mouton,
London-The Hague-Paris 1965, patrz Index of Nomes na s. 1239-40; teksty na s. 838, 840, 870, 884, 899,901; ten¿e:
Pisma œw. Tomasza z Akw. jako Ĩróáo politycznej doktryny Pawáa Wáodkowica , w Duszp. Pol. Zagran. IV 1954, s.
289-304. L. Ehrlich, Pisma wybrane Pawáa Wáodkowica , Pax 1968-9, Indeks w t. III 236. TakĪe nieco póĨniej F.
Vitoria, Relectioney Teologicas , Madrid 1933-5, 3 tomy, passim.
6 Oss. Rom. 7.3.1963, oraz w báogosáawieĔstwie dla polskiego wydania Sumy Teologicznej , tekst w tomie 9 i 17.
3
Anielskiego, miáoĞü prawdy tak szczera, tak ogromna mądroĞü w badaniu, wyjaĞnianiu i
áączeniu najodpowiedniejszym wĊzáem jednoĞci najwyĪszych prawd, Īe jego nauka jest
najskuteczniejszym narzĊdziem nie tylko do zaáoĪenia bezpiecznych fundamentów wiary,
ale takĪe do przyjĊcia z poĪytkiem i bez obawy owoców zdrowego postĊpu" 7 .
Wedáug soborowej Deklaracji o wychowaniu chrzeĞcijaĔskim 8 "KoĞcióá otacza
gorliwą opieką równieĪ szkoáy wyĪsze, zwáaszcza uniwersytety; w tych, które naleĪą do
niego, dba usilnie o to, aby poszczególne dyscypliny tak rozwijaáy siĊ w oparciu o wáasne
zaáoĪenia, wáasną metodĊ oraz wáasną swobodĊ badania naukowego, iĪby z dnia na dzieĔ
moĪna byáo osiągnąü gáĊbsze ich zrozumienie i aby po najdokáadniejszym rozwaĪeniu
nowych problemów i badaĔ bieĪcej doby moĪna byáo gáĊbiej poznaü, w jaki sposób
wiara i rozum prowadzą do jednej prawdy, podąĪając tu Ğladami doktorów KoĞcioáa, a
szczególnie Ğw. Tomasza z Akwinu. Takim sposobem ma wytworzyü siĊ jakby publiczna,
staáa i powszechna obecnoĞü myĞli chrzeĞcijaĔskiej w caáym wysiáku skierowanym ku
rozwijaniu wyĪszej kultury, a wychowankowie tych instytutów mają ksztaátowaü siĊ na
ludzi naprawdĊ odznaczających siĊ nauką, przygotowanych do speániania powaĪnych
obowiązków spoáecznych oraz na Ğwiadków wiary w Ğwiecie".
Pielgrzymka Pawáa VI do trzech miejsc związanych z Īyciem Ğw. Tomasza w 700-
lecie jego zgonu (1274), pomimo podeszáego wieku 77 lat, jest znamiennym wyrazem
czci dla tego wielkiego myĞliciela, a zarazem podkreĞleniem roli jego nauki w Ğwiecie
obecnego chaosu. Przy tej sposobnoĞci PapieĪ wypowiedziaá o Ğw. Tomaszu znamienne
sáowa: "Z rozmyĞlania nad jego postacią i jego nauką zda siĊ promieniowaü wezwanie:
Ufaj prawdzie myĞli religii katolickiej, bronionej, wyáoĪonej i wyraĪonej przez niego". W
Aquino nazwaá Tomasza "najwiĊkszym teologiem nie tylko Ğrednich wieków, ale takĪe
naszych czasów". Zaapelowaá do wszystkich profesorów filozofii i teologii, by brali wzór
ze Ğw. Tomasza w obronie prawdy religijnej w jej autentycznym wyrazie (Oss. Rom.
27.9.1974).
* * *
Motte polskiego wydania arcydzieáa Ğw. Tomasza z Akwinu, jego "Sumy
Teologicznej", są znamienne zdania Jana XXIII: "Jak najgorĊcej pragniemy, by z kaĪdym
dniem wzrastaáa liczba ludzi czerpiących z dzieá Tomasza z Akwinu oĞwiatĊ i naukĊ;
dotyczy to nie tylko ksiĊĪy i ludzi wielkiej nauki ... Wielce teĪ sobie Īyczymy, by ze
wzglĊdu na potrzeby ChrzeĞcijaĔstwa coraz wiĊcej wydobywano skarbów z jego
wskazaĔ. Trzeba wiĊc jego pisma táumaczyü i wydawaü w jak najwiĊkszej iloĞci
jĊzyków..." 9 .
Liczne oĞwiadczenia ostatnich papieĪy oraz Soboru mogą wywoáaü zdziwienie, Īe
KoĞcióá na progu trzeciego tysiąclecia jeszcze tak bardzo zaleca naukĊ myĞliciela
Ğredniowiecznego. Ale poznanie tej nauki, jej uniwersalizmu, realizmu, obiektywizmu
7 Przemówienie wygáoszone w Papieskim Uniwersytecie Gregorianum , 12.3.1964, w AAS 56 1964, s. 365; p. tegoĪ
Przemówienie na VI MiĊdzynarodowym Kongresie Tomistycznym , 10.9.1965, w AAS 57 1965, s. 788-92.
8 Z 28.10.1965, w Sobór WatykaĔski II , wyd. Pallotinum jak wyĪej §10, s. 499, takĪe wypowiedĨ Piusa XII, Jana
XXIII i Pawáa VI, tamĪe w przypisku 32.
9 AAS z 25.10.1960.
4
oraz chrzeĞcijaĔskiego humanizmu i optymizmu - uzasadnia te zalecenia, wykazując
ponadczasową jej wartoĞü i trwaáą aktualnoĞü.
By lepiej zrozumieü tĊ szczególną aktualnoĞü nauki Ğw. Tomasza w czasach
dzisiejszych, naleĪy sobie uprzytomniü, Īe Ğw. Tomasz, podobnie jak my dziĞ, Īyá w
okresie przeáomowym wielkiego kryzysu w KoĞciele oraz burzliwych przemian
gospodarczych, spoáecznych, politycznych oraz ideologicznych (gáównie wskutek wojen
krzyĪowych).
Urodziá siĊ w roku 1225 w Rocca Secca, w królestwie neapolitaĔskim, jako syn
Landulfa hrabiego Akwinu. Od 5 do 14 roku Īycia uczyá siĊ w klasztorze benedyktynów
na Monte Cassino, gdzie wówczas opatem byá jego wuj, Sinibald. Byáy to czasy walki
cesarstwa niemieckiego, a zwáaszcza Fryderyka II, z papiestwem, tuĪ po zburzeniu
klasztoru przez tegoĪ cesarza. W odbudowanym klasztorze máodociany Tomasz ukoĔczyá
szkoáĊ podstawową i Ğrednią. Po ponownym zniszczeniu klasztoru przez Fryderyka II
Tomasz, za radą wuja Sinibalda, w roku 1239 rozpoczyna studia uniwersyteckie w
Neapolu na wydziale humanistycznym pod kierunkiem wybitnych profesorów. Po
ukoĔczeniu studiów w roku 1244 wbrew woli rodziców, którzy go chcieli zrobiü
arcybiskupem Neapolu lub opatem Monte Cassino, wstĊpuje do zakonu dominikanów.
Porwany przez rodzonych braci w czasie podróĪy do ParyĪa, zostaá zamkniĊty w
wiĊzieniu na zamku rodzinnym. Oswobodzony dziĊki pomocy swej siostry, wraca do
dominikanów w Neapolu, skąd przeáoĪeni wysáali go na wyĪsze studia do ParyĪa, gdzie
na Sorbonie wykáadaá wówczas genialny dominikanin, Ğw. Albert, zwany Wielkim. Po
paru latach wraz z nim udaje siĊ Tomasz na uniwersytet do Kolonii. W roku 1252, w dwa
lata po Ğmierci Fryderyka II (kazaá on zamordowaü Tomaszowego brata, Rinaldo, za
wiernoĞü papiestwu) - Tomasz zostaje profesorem Sorbony w ParyĪu i tu pisze pierwsze
swoje dzieáa. W ParyĪu Ğcieraáy siĊ wówczas róĪne prądy umysáowe, a przede wszystkim
neapolitaĔski pseudoaugustynizm z wpáywami filozofii arabskiej, Īydowskiej i
arystotelesowskiej, zagraĪającymi wierze chrzeĞcijaĔskiej. Tomasz miaá wstrĊt do
wszelkiego eklektyzmu czy synkretyzmu, do wszystkich zlepków myĞlowych. UczciwoĞü
kazaáa mu takĪe w nauce dąĪyü tylko do prawdy, kochaü ją i szanowaü, bez wzglĊdu na
to, przez kogo byáaby odkryta i powiedziana. Nie zamierzaá tworzyü nowego systemu
filozoficznego czy teologicznego. Pragnąá jedynie znaleĨü lepszą i skuteczniejszą drogĊ
do poznania prawdy, czyli metodĊ. Stwierdziwszy, Īe zarówno przesadny spiritualizm
neapolitaĔski jak i sensualizm filozofii Arystotelesa w ujĊciu arabskim schodzą na
manowce i do poznania peánej prawdy nie prowadzą, i przekonawszy siĊ, Īe skoro Bóg
jest twórcą tak natury jak i Objawienia oraz àaski, nie moĪe byü sprzecznoĞci miĊdzy
prawdami objawionymi i naturalnymi, ani miĊdzy porządkiem przyrodzonym a
nadprzyrodzonym, gdyĪ wszystko co pochodzi od Boga, a wiĊc takĪe ciaáo ludzkie i jego
naturalne skáonnoĞci, naleĪy uznaü za dobre. Za podstawowe Ĩródáo poznania trzeba
uznaü nie idee wrodzone, bo takich nie ma, ale rzeczywistoĞü, którą poznajemy przy
pomocy zmysáów i rozumu. FilozofiĊ naleĪy oprzeü na powszechnych i podstawowych
zasadach istnienia i dziaáania, tak by wszystkie uáamki prawdy, znajdujące siĊ w róĪnych
sytuacjach moĪna byáo zespoliü w jedną ograniczoną caáoĞü bez jakiejkolwiek
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin