Aparaty dzielimy na
· Zauszne - Aparaty zauszne, to w tej chwili najpowszechniej używane aparaty słuchowe, najbardziej uniwersalne dla każdego ubytku słuchu.Są wygodne, łatwe w obsłudze i coraz mniejsze. Aparaty zauszne występują w postaci analogowej i cyfrowej.
· Wewnątrzuszne - Cenione przez osoby, dla których ważna jest estetykai dyskrecja, niestety nie w każdym przypadku niedosłuchu, można je zastosować. Należy pamiętać, że im mniejszy aparat tym mniejsza bateria,więc i szybsze jej zużycie. Wymagają one częstej konserwacji.
· Wewnątrzkanałowe - Są to najmniejsze aparaty na świecie, jednak możliwe do zastosowania u małej grupy pacjentów, z niewielką wadą słuchu.Warto pamiętać, że baterie w nich używane są niewielkich rozmiarów, przez co szybko się zużywają. Aparaty tego typu wymagają częstej konserwacji.
Głównym zadaniem aparatu słuchowego jest wzmocnienie dźwięków nieodbieranych przez dziecko w sposób wystarczający do rozumienia mowy. Odbieranie mowy jest bowiem warunkiem nabycia zdolności mówienia. Aparat słuchowy składa się z trzech głównych elementów. Mikrofonu, wzmacniacza z elementami regulacyjnymi oraz słuchawki lub inaczej głośnika. Mikrofon służy do odebrania fali akustycznej i zamienia ją w impuls elektryczny, który doprowadzany jest do serca aparatu słuchowego - wzmacniacza. Tu następuje najważniejsza funkcja aparatu - zwiększenie amplitudy sygnału elektrycznego, czyli w efekcie wzmocnienie dźwięku. Różny charakter częstotliwościowy ubytków słuchu wymaga różnego wzmacniania poszczególnych częstotliwości. W tym celu wykorzystuje się elementy regulujące, głównie filtry elektroniczne, by wzmocnić tylko te sygnały, których pacjent potrzebuje. Im bardziej zaawansowana filtracjai regulacja tym dokładniejsze dopasowanie aparatu do indywidualnych potrzeb pacjenta. Odpowiednio wzmocniony i przetworzony sygnał elektryczny trafia teraz do słuchawki (głośnika), która zamienia impuls elektryczny powrotem na falę akustyczną (odwrotne działanie do mikrofonu) i emituje wzmocniony dźwięk do ucha pacjenta.
Schemat blokowy aparatu słuchowego (Hojan 1997 s.87)
Obecnie na rynku istnieje wiele różnych aparatów słuchowych, o różnych parametrach i różnej wielkości, wykorzystujących przewodnictwo powietrzne we wzmacnianiu dźwięku jak również przewodnictwo kostne. Aparaty słuchowe można podzielić klasyfikując je według: technologii przetwarzania dźwięku, wielkości aparatu i miejsca jego noszenia.Ze względu na technologię przetwarzania aparaty słuchowe dzielimy na:
· Analogowe
· Analogowe programowalne
· Cyfrowe ustawiane za pomocą trymerów
· Cyfrowe programowalne
Aparaty analogowe posiadają analogowy wzmacniacz oraz manualną regulację służącą do indywidualnego dopasowania aparatu do potrzeb pacjenta. Są to aparaty, które posiadają ograniczoną i niewielką ilość parametrów, jak również dość duże szumy własne i stosunkowo duże zużycie prądu. By ustawić je dokładnie należy najlepiej posiadać urządzenie do pomiaru własności akustycznych aparatu czyli tzw. messbox. Urządzenia takie są dość drogie a ustawienie i zmierzenie parametrów wymaga dużej ilości czasu oraz umiejętności i wiedzy fizycznej protetyka słuchu. Są mało elastyczne w dopasowaniu a konkretny model nadaje się tylko do konkretnego ubytku słuchu zarówno pod względem ilościowym jak i jakościowym. Dla dzieci stosuje się je coraz rzadziej, chyba że mamy do czynienia z ubytkiem przewodzeniowym. Nie korzystna jest również dostępna dla dziecka regulacja głośności, chyba że zastosujemy mechaniczną jej blokadę. Pomimo wszystko klasyczne aparaty analogowe są dość tanią alternatywą lepszych aparatów, tym bardziej, że są w całości refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Aparaty analogowe programowalne różnią się od klasycznych możliwościami lepszej regulacji przy pomocy komputera. Jest również możliwe za pomocą programu komputerowego elektroniczne zablokowanie regulatora głośności, przez co mamy gwarancję, że dziecko nie "rozkręci" sobie aparatu mogąc uszkodzić pozostałe resztki słuchu. Aparaty te oferują większą ilość parametrów i możliwość ustawiania różnych programów na różne sytuacje akustyczne. Są to jednak cały czas aparaty ze wzmacniaczem analogowym posiadające szumy własne i nie największą jeszcze elastyczność dopasowania. W momencie wprowadzenia ich na rynek były uważana za szczyt techniki a obecnie mocno odbiegają najlepszych możliwościach od najlepszych aparatów cyfrowych.
Trymery to nic innego jak miniaturowe regulatory, za pomocą których ustawiamy parametry w aparacie. Aparaty cyfrowe wykorzystują możliwości zero-jedynkowej technologii przetwarzania sygnału, pozwalają więc na matematyczną obróbkę tego sygnału i przetworzenie go w dowolny sposób. Dzięki temu z dźwiękiem możemy robić co nam się podoba. Cyfrowe aparaty ustawiane trymerami posiadają jednak narzucone parametry uzależnione od ustawień tychże regulatorów. Narzucają wiec używanie takiego a nie innego układu. Nadają się one dla osób dorosłych, które potrafią ocenić czy czują się w nich dobrze. Dzieci jednak powinny mieć aparaty z możliwościami włączania i wyłączania wszystkich dostępnych układów.
To aparaty o najlepszych własnościach użytkowych oferowanych obecnie na rynku pomocy słuchowych. Możliwości elastycznego dopasowania są tu niemal nieograniczone. Ten sam aparat można zastosować u osoby z ubytkiem 40 dB HL jak również z 90 dB HL, zmieniając tylko parametry w aparacie. Zmiany te dotyczyć mogą również tego samego pacjenta, u którego np. pogorszył się słuch lub tak jak w przypadku dzieci małych, które z nami jeszcze nie współpracują, u których zmiany należy wprowadzać w czasie obserwacji dziecka. Aparaty te posiadają ogromną ilość parametrów do ustawienia dochodzącą nawet do 80-100. Dopasowanie takiego aparatu dla dziecka nie wiąże się z ryzykiem doboru złych parametrów na zawsze, ponieważ można je dowolnie programować.Żeby jednak aparat wykorzystać w pełni należy obserwować dziecko sprawdzając skuteczność poszczególnych układów w aparatach.Układy dostępne w najlepszych aparatach cyfrowych to:
· System wyróżniania mowy - dzięki temu układowi aparat słuchowy nawet w dużym hałasie lub szumie potrafi wzmacniać tylko sygnał mowy ludzkiej wyciszając inne dźwięki.
· Kierunkowość - osiąga się ją za pomocą 2 lub 3 mikrofonów, dzięki którym aparat odbiera dźwięki dochodzące tylko z przodu. Dźwięki z boku i z tyłu są ignorowane. Układ bardzo potrzebny w dużym hałasie do rozumienia osoby znajdującej się naprzeciwko pacjenta. Kierunkowość nie może być włączona cały czas ponieważ zaburza ona wszechkierunkową lokalizację źródła dźwięku. Sugeruje się włącznie jej np. za pomocą przełącznika programu.
· Wielokanałowa kompresja wejściowa (AGCi/WDRC) i wyjściowa (AGCo). Kompresja, która włącza się w zależności od poziomu wejściowego potrafi skutecznie wzmacniać ciche dźwięki zaś kompresja wyjściowa zabezpiecza ucho przed nagłymi głośnymi dźwiękami skutecznie je wyciszając. W aparatach analogowch kompresja jest również dostępna ale tylko w jednej z postaci - albo wejściowa albo wyjściowa.
· Układ antysprzężeniowy - pozwala na używanie aparatu bez nieprzyjemnych sprzężeń akustycznych czyli mówiąc potocznie piszczenia aparatu. Dzięki tym układom można nawet przy dużych wzmocnieniach używać otworów wentylacyjnych, przez co doprowadzamy do przewodu słuchowego zewnętrznego powietrze i zmniejszmy efekt zatkanego ucha tak zwanej okluzji.
· Układ wyciszania szumów - wycisza sygnały mało użyteczne typu szumy wentylatorów przeszkadzające często w rozumieniu mowy. Układów tych nie używa się w przypadku stwierdzonych szumów usznych u pacjenta, ponieważ należy zapewnić pacjentowi odpowiednie tło akustyczne.
· Układ automatycznego przyzwyczajania do nowego aparatu. Jest to układ który w sposób automatyczny stopniowo wprodzadza pacjenta do świata dźwięków, by nie zszokować go nadmierną ich ilością. Zaczyna od małego wzmocnienia zwiększając je codziennie przez określony przez protetyka czas adaptacji, dochodząc np. po miesiącu do odpowiedniego wzmocnienia. Zastosowanie takiego układu w przypadku dzieci wydaje się być uzasadnione w każdym przypadku zarówno protezowania 6-miesięcznego dziecka (niesłyszącego od urodzenia) jak podczas przyzwyczajania się do aparatu dziecka kilkuletniego z nabytą wadą słuchu. W każdym z przypadków przyzwyczajenie się do aparatów wymaga czasu a dzięki takiemu układowi jest to łatwiejsze. Układ ten pozwala również mierzyć czas, w którym aparat był noszony kontrolując tym samym systematyczność noszenia aparatu.
zmordulec