podstawowe zagadnienia dotyczące narkomanii.pdf

ARTYKUŁY I MATERIAŁY

Anna Ś wierczewska – Wesołowska

Ministerstwo Spraw Wewn ę trznych i Administracji – Warszawa

PODSTAWOWE ZAGADNIENIA

DOTYCZ Ą CE ZJAWISKA NARKOMANII

We współczesnym świecie zjawisko narkomanii ma charakter

niesłychanie złoŜony. W badanie problemów złoŜonych z tą właśnie for-

mą patologii społecznej zaangaŜowano wiele nauk chcąc kompleksowo

zdiagnozować całość zagadnienia. Wiedza o tym groźnym zjawisku jest

ciągle zgłębiana i poszerzana.

Narkomania stała się problemem powszechnym z uwagi przede

wszystkim na negatywne dla społeczeństw skutki zdrowotne i krymino-

genne oraz wiąŜące się z tym następstwa ogólnospołeczne. Dlatego teŜ

usiłuje z nią walczyć cały świat. Aby móc w tym procesie aktywnie

uczestniczyć, naleŜy najpierw poznać najwaŜniejsze pojęcia charaktery-

styczne dla tego zagadnienia. 1

Pierwszym, przez długi czas powszechnie uŜywanym pojęciem

na określenie całości zagadnienia był termin „ narkomania ” wywodzący

się ze staroŜytności. 2 W staroŜytnej Grecji i Rzymie słowa: „ narke ”, „ nar-

cosis ”, „ narcoticus ” oznaczały „ odurzenie ”, „ oszołomienie ”, „ odurzaj ą cy ,

przy czym określano tym mianem warunki, okoliczności lub środki wywo-

łujące taki stan. 3

Mimo, iŜ etymologiczne pochodzenie terminu jest tak odległe,

nie był on jeszcze uŜywany w XIX wieku, aczkolwiek zjawisko jako takie

oczywiście istniało. Termin ten wszedł w uŜycie dopiero z początkiem

ubiegłego stulecia na określenie nałogu powstałego w wyniku uŜywania

środka z określonej grupy farmakologicznej. Gdy jednak z biegiem lat

zaczęto odkrywać coraz więcej środków róŜnego pochodzenia i o zróŜni-

cowanym działaniu psychotropowym, pojęcie narkomanii stało się zbyt

wąskie i niewystarczające, stąd pojawienie się innych określeń, które

1 S. Saratowski, Narkomania. Podstawowe poj ę cia. Słownik wybranych terminów zwi ą zanych ze zja-

wiskiem narkomanii , cz. II, Legionowo 2000, s. 3.

2 K. Laskowska : Nielegalny handel narkotykami w Polsce , Białystok 1999, s. 13.

TamŜe, s. 17.

ARTYKUŁY I MATERIAŁY

miały obejmować całość zjawiska bądź charakteryzować jego poszcze-

gólne stany. 4

Zarówno w praktyce pedagogicznej, jak i lekarskiej zjawisko by-

wa róŜnie określane: narkomania , lekomania , lekozale Ŝ no ść, toksyko-

mania i inne.

Komisja Ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) opo-

wiedziała się za stosowaniem nazwy „ toksykomania ” jako najlepiej przy-

stającej do charakterystycznych cech tego zjawiska wśród młodzieŜy

i najbardziej poprawnej znaczeniowo. 5

Toksykomania

Termin ten pochodzi od łacińskiego słowa „toxikus” co oznacza

trucizna. Jest to stan zatrucia organizmu wywołany przez stałe zaŜywa-

nie narkotyku lub środków o szkodliwym działaniu na ustrój. Oznacza

przyjmowanie substancji chemicznych, syntetycznych lub naturalnych

wywołujących szkodliwy wpływ na organizm Ŝywy i psychikę człowieka. 6

To stan okresowej lub przewlekłej intoksykacji przynoszący jed-

nostce i społeczeństwu szkodę, wywołany powtarzającym się zaŜywa-

niem środka odurzającego lub podniecającego (naturalnego lub synte-

tycznego).

Toksykomanię cechuje:

nieodparta konieczność (wewnętrzny przymus) przyjmowania

środka;

zdobywanie go wszelkimi dostępnymi sposobami;

tendencja do zwiększania dawki;

fizyczne i psychiczne uzaleŜnienie się od środka. 7

Toksykomania dzieli się na trzy podstawowe kategorie tj:

narkomani ę – powstającą w wyniku naduŜywania narkoty-

ków;

4 TamŜe, s. 13.

5 K. Dymek – Balcerek, Patologia społeczna w ś ród dzieci i młodzie Ŝ y – rzeczywisto ść lat dziewi ęć -

dziesi ą tych , t. I, Radom 1998, s. 26.

6 Cz. Cekiera : Toksykomania, Warszawa 1985, s. 124.

K. Dymek – Balcerek: Patologia społeczna ..., s. 27.

ARTYKUŁY I MATERIAŁY

lekomani ę – wywoływaną naduŜywaniem leków (w szczegól-

ności leków psychotropowych);

nadu Ŝ ywanie u Ŝ ywek – czyli takich uŜywek, które szkodliwe

są dla zdrowia tj: alkoholu, nikotyny, kofeiny.

Z przedstawionego powyŜej podziału wynika, Ŝe narkomania

jest jedną z form toksykomanii i w stosunku do niej stanowi pojęcie pod-

rzędne. Z uwagi na to, Ŝe narkomania jest najcięŜszą i najgroźniejszą dla

zdrowia formą toksykomanii zajmuje w niej pierwszą pozycję.

W polskiej praktyce wychowawczej upowszechniła się nazwa

„ narkomania ”, odnosząca się do wszelkich odmian toksykomanii. 8 Słowo

narkomania wywodzi się z języka greckiego i oznacza: narke – odurzenie

+ mania – szaleństwo. 9

Narkomania

Stałe lub okresowe uŜywanie w celach innych niŜ medyczne

środków odurzających lub substancji psychotropowych albo środków

zastępczych, w wyniku czego moŜe powstać lub powstało uzaleŜnienie

od nich. 10

WyróŜnia się trzy rodzaje zaleŜności:

zale Ŝ no ść psychiczna – to stan przymusowy (trudna do prze-

zwycięŜenia chęć), w którym konieczne jest okresowe lub

ciągłe przyjmowanie środka, który wywołał zaleŜność;

zale Ŝ no ść fizyczna – to stan patologiczny wywołany poprzez

powtarzanie podawania organizmowi niektórych środków

psychoaktywnych (co powoduje adaptację ośrodkowego

układu nerwowego do tej substancji), a nagłe ich odstawienie

wywołuje występowanie tzw. zespołu abstynencyjnego, cha-

rakterystycznej grupy objawów fizycznych i psychicznych;

zale Ŝ no ść społeczna – chęć sprostania naciskowi grupy, ule-

ganie modzie w odniesieniu do uŜywanych środków psycho-

aktywnych. 11

8 TamŜe, s. 26.

9 Słownik wyrazów obcych PWN , Warszawa 1980, s. 501.

10 Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 roku , Dz. U. Nr 179, poz. 1485.

J. Wrona, Narkotyki, narkomania – krótka analiza problemu , Częstochowa 2002, s. 6.

ARTYKUŁY I MATERIAŁY

Do podstawowych pojęć związanych ze zjawiskiem narkomanii

zaliczamy:

narkotyk – środek odurzający pochodzenia roślinnego lub

syntetycznego, powodujący – w zaleŜności od dawki – uspo-

kojenie, zniesienie bólu, odurzenie, euforię lub sen; wielo-

krotne stosowanie prowadzi do przyzwyczajenia i tzw. „ głodu

narkotycznego ”, a w konsekwencji do narkomanii, 12

ś rodek odurzaj ą cy – kaŜda substancja pochodzenia natural-

nego lub syntetycznego działająca na ośrodkowy układ ner-

wowy, określona w wykazie środków odurzających stanowią-

cym załącznik nr 1 do ustawy, 13

substancja psychotropowa – kaŜda substancja pochodzenia

naturalnego lub syntetycznego działająca na ośrodkowy

układ nerwowy, określona w wykazie substancji psychotro-

powych stanowiącym załącznik nr 2 do ustawy, 14

ś rodek zast ę pczy – substancja w kaŜdym stanie fizycznym,

która jest trucizną lub środkiem szkodliwym, uŜywana za-

miast lub w takich samych celach innych niŜ medyczne jak

środek odurzający lub substancja psychotropowa, 15

prekursor – prekursor narkotykowy będący substancją skla-

syfikowaną, o której mowa w art. 2 pkt a rozporządzenia

273/2004, którego kategorię określa załącznik nr 1 do tego

rozporządzenia, 16

preparat – produkt leczniczy zawierający co najmniej jeden

środek odurzający lub substancję psychotropową albo ich

prekursory, 17

tolerancja – zwiększanie się odporności organizmu na dzia-

łanie środków uzaleŜniających. Wraz z upływem czasu ich

zaŜywania osoba uzaleŜniona musi dla uzyskania takich sa-

mych efektów przyjmować coraz większe dawki, 18

12 Encyklopedia powszechna PWN , s. 227.

13 Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii .

14 TamŜe.

15 TamŜe.

16 TamŜe.

17 TamŜe.

Cz. Cekiera, Toksykomania , s. 53.

ARTYKUŁY I MATERIAŁY

zespół abstynencji (głód narkotyczny) – to niepokój psychicz-

ny, pobudzenie nerwowe, zaburzenia somatyczne wywołane

brakiem działania środka odurzającego u osoby uzaleŜnionej.

Nasilenie objawów wzrasta w miarę przedłuŜania się okresu

abstynencji, a nawet moŜe spowodować zejście śmiertelne, 19

osoba zagro Ŝ ona uzale Ŝ nieniem – osoba, u której zespół

zjawisk psychicznych i oddziaływań środowiskowych stwarza

wysokie prawdopodobieństwo powstania zaleŜności od środ-

ków odurzających lub substancji psychotropowych, albo oso-

ba sporadycznie uŜywająca środki odurzające lub substancje

psychotropowe albo środki zastępcze, 20

osoba uzale Ŝ niona – osoba, która w wyniku naduŜywania

środków odurzających, substancji psychotropowych lub środ-

ków zastępczych albo uŜywania ich w celach medycznych,

znajduje się w stanie uzaleŜnienia od tych środków lub sub-

stancji, 21

u Ŝ ywanie – wprowadzanie do organizmu człowieka środka

odurzającego, substancji psychotropowej lub środka zastęp-

czego, niezaleŜnie od drogi podania, 22

nawyk (przyzwyczajenie) – stan wynikający z wielokrotnego

przyjmowania narkotyku i pociągający za sobą pewne uza-

leŜnienie psychiczne,

głód narkotyczny – całkowite psychiczne i fizyczne uzaleŜ-

nienie od narkotyków wywołujące stan nieprzezwycięŜonej

potrzeby brania,

odstawienie narkotyku – okres od 8 do 15 dni niezbędny aby

narkoman przestał odczuwać fizyczną potrzebę przyjmowa-

nia narkotyku,

przedawkowanie – przyjęcie dawki narkotyku, której orga-

nizm nie moŜe znieść (przyswoić). Jest to w większym stop-

niu sprawa jakości niŜ ilości przyjętego narkotyku.

19 TamŜe, s. 53.

20 Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii.

21 TamŜe.

TamŜe.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: