OPRACOWANIE Timajos - Platon.pdf - Muzyka w starożytności - Shojin

TIMAJOS I JEGO GENEZA KOSMOSU

Sokrates w obecności Hermokratesa, Kiritiasa i Timajosa nawiązuje do rozmowy z

poprzedniego dnia i streszcza niektóre jej fragmenty – te, które dotyczyły ustroju państwa

idealnego.

Kritias przytacza bajkę o Atlantydzie, jakoby zasłyszaną przez Solona od egipskich kapłanów.

To jest właśnie państwo idealne w działaniu, państwo, które umiało odeprzeć atak

potężnego wroga i uratować wolność dla wszystkich ludów Morza Śródziemnego.

Sokrates pytał obecnych, jaki inny temat oprócz tego dotyczącego idealnego państwa,

byłby stosowny do rozmowy. Zdecydowali oni, że Timajos powinien zacząć od pochodzenia

kosmosu.

Timaios modlił się przed rozpoczęciem wykładu, ale nie o to, by mówił zgodnie z

rzeczywistością, ale o to, by mówił pobożnie i zgodnie z założeniami Platona.

Timajos jako ten, którego uważa się za najlepszego z astronomów postanowił dotrzeć do

pochodzenia kosmosu i powstania świata.

Formułując swą opinię na ten temat stwierdził na początku, iż wszelkie dążenie do poznania

przyczyn z pierwszej najpierwszych mają charakter tylko przypuszczalny. Z racji bycia istotą

ludzką.

T Wyróżnia problemy:

1. Czym jest to, co trwa i nie zna urodzin – rzecz tą może pojąć tylko intelekt za pomocą

rozumowania, bo istnieje zawsze jako ta sama.

2. Czym jest to, co zawsze się rodzi i nigdy nie istnieje – rzecz ta jest przedmiotem

mniemania i nierozumowego poznania zmysłowego, bo rodzi się i umiera, nie istnieje

nigdy realnie

T Wszystko co się rodzi, rodzi się z konieczności, zawsze pod wpływem jakiejś przyczyny

T Świat jest zrodzony, ponieważ jest widzialny, dotykalny i posiada ciało – wszystkie te

rzeczy są przedmiotem mniemania.

T Budowniczy Świata przedstawiony jest jako Stworzyciel.

T Bóg ten jest w najwyższym sensie uosobieniem Dobra poprzez wtłoczenie porządku w

chaos.

T Aby tego dokonać Demiurg musiał oprzeć się na Jednym (co Platon utożsamiał z istotą

Dobra), tym samym Bóg zadziałał poprzez urzeczywistnienie jedności w wielkości.

T Uczynił to w wieloraki sposób z pomocą miar oraz powiązań liczbowych i

geometrycznych.

T Świat jest najpiękniejszą rzeczą spośród zrodzonych, a budowniczy jest najdoskonalszą z

przyczyn.

T Świat został utworzony z modelu, który jest przedmiotem rozumu i myśli

T Doskonałość świata przejawia się w jego urzeczywistnieniu jako jedności i istnieniu

jednego modelu. Aby świat był idealny musi być jeden. Jedynym obrazem doskonałego

świata jest kosmos.

T Stwórca sprawił, że świat się narodził dlatego, że jest dobry, pragnął aby wszystko było

podobne do niego. Chciał aby wszystko było dobre.

T Wszystkie widzialne rzeczy, które były w bezładnym i chaotycznym ruchu, wyprowadził z

nieporządku do porządku, bo porządek jest cenniejszy od nieporządku.

T Stwórca zauważył, że żadna rzecz pozbawiona rozumu nie może być piękniejsza od tej,

która jest obdarzona rozumem. Pod wpływem tej refleksji utworzył świat, łącząc rozum z

duszą

T Piękne może być tylko to, co powstaje na wzór idei; to, co jest odwzorowaniem

przedmiotu zmysłowego, pięknym być nie może.

T Istnieje tylko jedno niebo, ponieważ musiało być zbudowane na wzór modelu.

T Bóg zaczął składać świat z ognia i ziemi, ponieważ bez ognia nic nie byłoby widzialne,

ani dotykalne bez tego, co jest w stanie stałym (a tego nie mogłoby by bez ziemi)

T Nie mogłyby dwa elementy utworzyć pięknej struktury bez trzeciej, dlatego na początku

zrobił twórca świat z ognia i ziemi, a potem, na zasadzie proporcji, skonstruował

powietrze i wodę.

T Kosmos, opierając się na rachunku liczbowym stanowi Całość, które pochłania ogół

całości i nic nie znajduje się poza nim.

T Kulistość kosmosu idealnie oddaje jedność, gdyż w kuli włączone są wszystkie kształty, a

tym samym w sposób najpełniejszy obrazuje podobieństwo. Także kołowy ruch, którym

operuje kosmos cechuje niezmienność i zmienność (stałość i ruch).

T Wszystko to zamknął w najdoskonalszym kształcie kuli i uczynił świat samowystarczalnym.

Nadał mu wreszcie obrotowy ruch jednostajny, po torze w obrębie własnego ciała

T Czas, który powstał wraz z kosmosem urealnia poprzez swój upływ – jedność. Został

utworzony wg modelu substancji wiecznej.

T Następnie stworzył Słońce, Księżyc i 5 gwiazd, zwanych planetami

T Materia wszechświata jest mieszaniną tego, co niezmienne (tożsamość; idea), tego, co

podzielne (różnica; materia) i mieszaniny tych dwu (która zdaje się być utożsamiona z

istotą).

T Dusza stanowi jedność złożoną z trzech połączonych elementów: Tego Samego

(Identycznego), Innego (Różnego) i substancji pośredniej. Stanowi całość, która powstała

w oparciu o harmoniczne wymiary liczbowe i geometryczne. Te, w formie doskonałej

urealniają Dobro, a więc Jedność, Miarę i Porządek.

T Świat posiada duszę, która rozpościera się od jego centrum we wszystkich kierunkach i

koliście otacza cały świat z zewnętrznej strony. Harmoniczne ruchy duszy wprowadzają

takiż porządek do ruchu chaotycznego zasady materialnej. Ruchy te są wynikiem

zespolenia dwóch struktur – liczbowej i muzycznej.

T Bóg stworzył cztery rodzaje istot żywych:

1. Niebiańska rasa bogów

2. Rasa skrzydlata

3. Rasa żyjąca w wodzie

4. Istoty żyjące na ziemi i chodzące

T Ciała niebieskie istnieją, gdyż są piękne – Bóg, tworząc je, zrealizował swoją potrzebę

twórczą. Poruszają się one ruchem obrotowym i postępowym. Ziemia wykonuje dzień i

noc, strzeże ich

T Bóg stworzył rasę boską głównie z ognia i obdarzył ja kształtem zaokrąglonym, a

każdemu z bogów dał dwa ruchy – w tym samym miejscu, jednostajny oraz drugi, idący

naprzód.

T Demiurg nie mógł sam utworzyć drugiego rodzaju istot, ponieważ gdyby sam to uczynił,

to byłyby równe bogom. Zatem to zadanie powierzył bogom, a sam dał ludziom

pierwiastek nieśmiertelny.

T Dusze ludzkie powstały z resztek mieszaniny, z której demiurg zbudował duszę

wszechświata. Iskrą bożą w duszy jest rozum – temperament, uczucia i ciało ludzkie są

śmiertelne.

T Do budowy ciała ludzkiego rasa bogów wzięła materiał z wszechświata – ziemi, ognia,

wody i powietrza (dusza była skonstruowana z resztek). Do jego środka wpuściły duszę.

T Bogowie dali człowiekowi trzy części duszy:

1. Dusza rozumna – jej twórcą jest sam Demiurg, zaś podlegli mu bogowie są autorami jej

ciała; element nieśmiertelny duszy zbliżony jest do duszy świata. Cechują ja

identyczne, harmonijne ruchy, które mogą takie nie być przez pokarmy oraz inne

pochodzące z zewnątrz czynniki. Miejscem tej duszy jest głowa.

2. Kolejna dusza umiejscowiona jest w piersi – ponad diafragmą, w okolicy płuc i serca.

Jest odpowiedzialna za odwagę, gniew i inne podobne uczucia.

3. Dusza odpowiada za czynności związane ze spożywaniem pokarmu, źródło różnego

rodzaju pożądań. Cechuje ją bierność, gdyż nie dysponuje rozumem, ani też

mniemaniem. Położona jest w piersi pod diafragmą w okolicy wątroby. Zaś pod

pępkiem znajduje się dusza odpowiedzialna za pożądanie. Do części boskiego planu

zaliczyć można zespolenie duszy i ciała.

T Człowieka, który będzie żył sprawiedliwe czeka powrót do swojej gwiazdy, a by tam

mieszkać w szczęśliwości. Zaś tego, który nie jest odporny na pokusy doznaje przemiany i

czeka go powrót w osobie kobiety. Do czasu wyzbycia się swych słabości będzie

powracał na Ziemię i przybierał naturę zwierzęcia, która oddaje jego naturalne

skłonności

T To, co powstaje ma trzy przyczyny: to, na obraz czego powstaje (idee), to, przez kogo

powstaje (demiurg) i to, w czym powstaje. To w czym powstaje musi być wolne od

wszystkich figur, które ma odebrać z zewnątrz.

T Żaden z elementów (woda, ogień, powietrze, ziemia) nie zjawia się stale pod ta samą

postacią, dlatego o żadnym nie możemy mówić, że jest stale tą a nie inną rzeczą. Nie

należy używać słów „to jest woda” tylko „taką jest woda” (ponieważ ma jej własności).

T Rzeczy, których nie postrzegamy zmysłami, ale dostrzega je sam rozum istnieją same w

sobie.

T Poznanie intelektualne powstaje za pomocą nauki, a mniemanie za pomocą

przekonania

T Trzy rodzaje bytu:

1. Przedstawia się zawsze w ten sam sposób, nie rodzi się i nie ginie, jest niedostrzegalny

wzrokiem ani innymi zmysłami, tylko rozum jest go w stanie oglądać.

2. Podobny do pierwszego, jednak jest postrzegalny zmysłowo, jest zrodzony, zawsze w

ruchu, rodzi się i znika.

3. Istnieje zawsze – miejsce. Jest ono niezniszczalne, u niego przebywają wszystkie

przedmioty, które się rodzą

T Początkowo wszystkie cztery żywioły: woda, powietrze, ogień i ziemia były pogrążone w

całkowitym chaosie. Demiurg wykreował je i ukształtował w piękny i dobry sposób,

posługując się formą i liczbami.

T W procesie formowania czterech elementów Bóg-Stwórca za bazę bierze trójkąt

powstały z podziału trójkąta równobocznego przy pomocy linii prostopadłej i trójkąt

prostokątny równoramienny.

T To, co jest cielesne, fizyczno-zmysłowe obrazuje strukturę tego, co materialne-

geometryczne.

T WRAŻENIA ZMYSŁOWE

Wrażenia zmysłowe dotyczące ciała i duszy

 Zimno i gorąco

 Ciężkość i lekkość

 Niskość i wysokość – Platon uważa, że głupotą jest nazywać jedno z miejsc górnym, a

inne dolnym, ponieważ wszystkie części nieba (a wszechświat ma taki sam kształt) są

w równej odległości od środka (ponieważ jest kuliste)

 Gładkość i chropowatość

 Przyjemność i ból

 Uczucia przykre to gwałtowne wstrząśnienia, przeciwne naturze. Powrót do stanu

naturalnego jest przyjemnością. Przykrości towarzyszą przemianom wewnętrznym w

ciele, przyjemności – powrotowi do pierwotnego stanu. Wrażenia ustrojowe,

doznawane na całym ciele są skutkiem ruchu falowego wywołanego podnietami

zewnętrznymi.

Wrażenia w poszczególnych częściach ciała:

 Wrażenia smakowe – smak słony, szczypiący, ostry, kwaśny

 Wrażenia węchowe – każdy zapach jest dymem lub mgłą. Zapach przyjemny i przykry

 Ważenia słuchowe – dźwięk jest uderzeniem przesłanym przez uszy za pośrednictwem

powietrza, mózgu i krwi aż do duszy. Ruch szybki – dźwięk wysoki, ruch wolny – dźwięk

niski. Ruch jednorodny i płynny – ton równy i słodki, ruch o cechach przeciwnych –

szorstki. Wstrząs wielki – dźwięk silny, przeciwnie – słaby.

 Wrażenia wzrokowe – kolory. Barwy są ogniem płynącym od ciał, zawierającym

cząstki współmierne ze wzrokiem dla wywołania spostrzeżeń.

T Wszystko powstało nie tylko z konieczności, ale i z woli Boga – to tej przyczyny należy

poszukiwać, by wieść życie szczęśliwe.

T Timaios mówi o celowości budowy organizmu ludzkiego. Teorie anatomiczne – o żołądku,

mózgu, kościach, mięśniach, ścięgnach, więzadłach, stawach, zębach, języku, wargach,

skórze, włosach, paznokciach, kręgosłupie.

T Zwierzęta pochodzą od ludzi, nie na odwrót. Kobiety pochodzą od mężczyzn.

T Rośliny powstały z natury pokrewnej naturze ludzkiej, zmieszanej z innymi ideami.

T Koncepcja oddychania: powietrze przy wdechu samo wpada do ust – jest wtłaczane

tam przez powietrze z płuc wychodzące.

T Wszystko, co jest zgodne z naturą, jest też przyjemne, a co jej przeciwne – bolesne ( a

propos śmierci).

T Teoria pochodzenia chorób – powstają z zaburzeń proporcji cząstek czterech żywiołów w

organizmie i z odwracania się procesów życiowych.

T Istnieją też choroby psychiczne, których źródłem jest nierozumność duszy. Są ich dwa

rodzaje: obłąkanie i głupota. Największymi chorobami duszy są przesadne rozkosze i

zgryzota. Nikt nie jest zły umyślnie (człowiek jest dobry z natury) – zło przychodzi od złego

wychowania i niewłaściwego wpływu środowiska.

T Należy zachować równowagę pomiędzy kulturą duchową i fizyczną. Wszelka

dysproporcja w tym względzie jest niewskazana.

T Pierwotni niesprawiedliwi mężczyźni odrodzili się w postaci kobiet; wtedy bogowie dali

ludziom miłość. Ptaki powstały z naiwnych, przyziemnych mężczyzn – astronomów.

Zwierzęta wodne powstały z mężczyzn najgłupszych, którzy słuchali tylko pożądliwej

części duszy. Zwierzęta lądowe powstały z tych mężczyzn, z kolei, którzy słuchali tylko

środkowej części duszy.

OPRACOWANIE Timajos - Platon.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: