2
JEDNOSTKI
Układ jednostek miar - usystematyzowany zbiór jednostek miar jednoznacznie określonych, obejmujący określony zakres wielkości.
Jednostka miary - umownie przyjęta i dostatecznie dokładnie określona wartość jakiejś wielkości, służąca do porównywania z nią wartości tej samej wielkości. Jednostki miar wyraża się pełnymi nazwami lub odpowiednimi umownymi symbolami. Jednostki miary utworzone dla różnych wielkości w sposób dowolny, nie uporządkowany utrudniałyby pomiary i obliczenia.
W układzie jednostek miar pewną wartość każdej z niewielkiej liczby wielkości zwanych podstawowymi (np. długości, masy, czasu) przyjmuje się jako jednostkę podstawową. Podstawowe jednostki miary są określone wzorcami (np. wzorzec kilograma masy, metra).
Inne wielkości są pochodnymi, a ich jednostki miary, utworzone z jednostek podstawowych, są jednostkami pochodnymi. Pochodne jednostki miary są określane wzorami definicyjnymi - w zależności od podstawowych.
W określonym układzie, podstawowe jednostki miary i te jednostki pochodne, które w tym układzie są związane z podstawowymi jednostkami miary wzorami definicyjnymi ze współczynnikiem liczbowym równym 1, nazywa się głównymi - w odróżnieniu od jednostek miar wtórnych.
Wtórne jednostki miary są albo podwielokrotnościami czy wielokrotnościami głównych jednostek miary (np. 1 min =60 s, 1 t = 1000 kg), albo określa się je niezależnie od jednostek głównych za pomocą wzorów lub praw natury. Przy tworzeniu jednostek wtórnych względem jednostek głównych stosuje się na ogół zasadę 10 - krotnych wielokrotności; nazwa jednostki wtórnej powstaje przez dołączenie odpowiedniego przedrostka do nazwy jednostki głównej.
Przedrostki do tworzenia nazw jednostek wtórnych
Do jednostek podwielokrotnych
Do jednostek wielokrotnych
przedrostek
skrót
wartość
decy
centy
mili
mikro
nano
piko
dc
c
m
μ
n
p
10-1
10-2
10-3
10-6
10-9
10-12
deka
hekto
kilo
mega
giga
tera
dk
h
k
M
G
T
101
102
103
106
109
1012
Międzynarodowy układ jednostek miar SI (System International) - zbiór głównych jenostek miar wielkości fizycznych, przyjęty w 1960 r. przez XI. Generalną Konferencję Miar i Wag, jest oparty na następujących jednostkach podstawowych:
długość - metr [m],
masa - kilogram [kg],
czas - sekunda [s],
natężenie prądu elektrycznego - amper [A],
temperatura termodynamiczna - stopień Kelvina [K],
światłość - kandela [cd].
Stąd skrót MKSAK.
Jednostkami uzupełniającymi są:
kąt płaski - radian [rd],
kąt bryłowy - steradian [srd].
natasza1993