GORĄCZKA Q
Riketsja – Coxiella burnetti (rzędu Legionella)
· zoonoza ludzi, o rzekomo grypopodobnych objawach
· „zmienność faz”
· niska zjadliwość, wysoka zakażalność
· zakażenie – najczęściej kleszcze, praktycznie wszystko inne
· namnażanie w faglizosomach lizosomów
· usadawianie w płucach, gruczole mlekowym, macicy, łożysku
· nasilenie objawów chorobowych podczas ciąży
· przedwczesne porody i poronienia (objaw charakterystyczny)
· okres inkubacji – 10-35 dni
· często dochodzi do zapalenia wsierdzia
· u ludzi podlega obowiązkowemu zgłaszaniu i rejestracji
ZARAZA PŁUCNA BYDŁA – Pleuropneumonia contagiosa bovum
Mykoplazma – Mycoplasma mycoides s. Asterococcus mycoides
· wrażliwe bydło wszystkich ras i w każdym wieku
· choroba przebiega wśród objawów włóknikowego zapalenia płuc i surowiczo-włóknikowego zapalenia opłucnej
· odporność po przejściu choroby na wiele lat lub na całe życie – długoletnie nosicielstwo zarazka
· temperatura, nasilający się kaszel i zwiększająca się liczba oddechów → wypływ z nosa, pogorszenie stanu ogólnego → spadek apetytu, chudnięcie, spadek mleczności → obrzęki podskórne
· początkowo we krwi (w tym okresie wydalany jest na zewnątrz z mlekiem, moczem i wypływem z nosa)
· zakażenie kropelkowe, drogi oddechowe → zapalenie drobnych oskrzelików → tkanka miedzyzrazikowa → zapalenie śródmiąższowe + zakrzepy w naczyniach chłonnych i rozgałęzieniach tętnicy i żyły płucnej → ogniska martwicowe → otorbienie → martwaki (sekwestry) w których zarazek może przetrwać aż do ich przerwania (np. podczas kaszlu)
· z tkanki śródmiąższowej proces przechodzi na pęcherzyki – typowa postać zapalenia włóknikowego
· zap. włóknikowe dotyczy z reguły jednej połowy płuc, głównie płatów środkowych i doogonowych, gdzie prawie zawsze występuje włóknikowe zap. opłucnej (objaw patognomiczny) + surowiczy (z włóknikiem) płyn w j. opłucnowej (15-20l )
· w zaawansowanym stadium przekrój płuc ma pstry, marmurkowaty wygląd
· diagnostyka różnicowa: pastereloza
EPIZOOTYCZNE RONIENIA BYDŁA – Abortus epizooticus bovum
Chlamydie (inaczej Bedsonia, Miyagawanella)
· zakażenie najczęściej per os, przez drogi oddechowe lub nasienie zakażonych buhajów
· odporność po pierwszym zakażeniu najczęściej powoduje normalne porody w dalszych cyklach
· ronienia (głównie w stadach pierwiastek) i uszkodzenia wątroby u poronionych płodów
· ronienie w 8-9 miesiącu ciąży (martwe albo żywe płody – zawsze niezdolne do życia)
· rozwijający się proces zapalny prowadzi do odklejania się błon płodowych, obumarcia płodu i ronienia
· błony płodowe obrzękłe i pokryte szarożółtym nalotem, liścienie z objawami martwicy
· poronione płody
o obrzęk tkanki podskórnej
o obrzęk i zwyrodnienie narządów wewnętrznych (zwłaszcza m. sercowego i nerek)
o bursztynowy płyn w jamach ciała
o wybroczyny w błonach surowiczych i narządach
o wątroba powiększona, twarda i usiana licznymi, uwypuklającymi się szarożółtymi ogniskami
GĄBCZASTA ENCEFALOPATIA BYDŁA – BSE (Bovine spongiform encephalophaty)
Priony
· „szałowa choroba krów”
· zaburzenia czuciowe i ruchowe, nadwrażliwość i bojaźliwość, niepokój, objawy świądu skóry, szał i agresja wobec ludzi
· chwiejny chód, niezborność ruchowa, problemy z wstawaniem; zmuszone do biegu na twardym ślizgają się i upadają
· źródłem pasze przemysłowe zawierające białko zwierzęce (mączki mięsno-kostne), od owiec dotkniętych trzęsawką
· wakuole w szarej istocie mózgu i cytoplazmie niektórych komórek nerwowych – gąbczasta struktura (status spongiosus)
· rozplem komórek gwiaździstych + białkowe włókienka (fibryle) w komórkach nerwowych
· czasami występują także „blaszki amyloidowe” – wyraz pozakomórkowego odkładania się białka prionowego PrP-sc
· diagnoza różnicowa (przebieg nerwowych objawów choroby):
o krótki, 5-7 dni → hipomagnezemia, nerwowa postać ketozy, listerioza, awitaminoza B, wścieklizna
o dłuższy niż 7-10 dni → zatrucie jadem kiełbasianym, ropnie mózgu, enzootyczna ataksja na tle niedoboru Cu
AKTINOMYKOZA (PROMIENICA) I AKTINOBACYLLOZA – Actinomycosis et Actinobacillosis
· przewlekłe choroby zakaźne, charakteryzujące się zapaleniem ropno-wytwórczym
· Aktinomykoza – Actinomyces bovis – kości (szczęka i żuchwa, może przenosić się na okoliczne części miękkie, przynależne węzły chłonne SA zwykle wolne od zmian
· Aktinobacyloza – Actinobacillus liegnieresi – tkanki miękkie (j. ustna, gardło), często zajęte są regionalne węzły chłonne
· ich odróżnienie możliwe jest jedynie badaniem bakteriologicznym
· z zewnątrz, lub jako saprofity j. ustnej i gardła → skaleczenia, np. ostre części karmy → (krwią) narządy wewnętrzne
· szczególnie podatne są język, dziąsła i migdałki
· początkowo małe, szarobiałe guzki, wielkości prosa → ciałka promienicze (środek to nitki grzybni, na zewnątrz maczugowate zgrubienia) otoczone licznymi leukocytami obojętnochłonnymi
· naciek leukocytów otacza młoda tk. ziarninowa z kom. nabłonkowych, histiocytów, limfocytów, kom. plazmatycznych
· jeżeli nie ma zniszczenia zarazka i zwłóknienia → rozprzestrzenianie się zarazka (dzięki kom. żernym i leukocytom)
o nowe guzy + rozlany rozrost tk. łącznej = rozlana postać promienicy → powiększenie i stwardnienie
narządu (actinomycosis diffusa)
o różnej wielkości guzy = promieniczaki (actinomycomata), mogące wyglądać jak
grzybowate twory (actinomycosis fungosa)
Promienica języka
§ postać miejscowa – wrzód promieniczy grzbietu języka
§ nieznaczna zjadliwość zarazka i duża odporność organizmu
o pojedyncze guzki, rozmiękające w centrum i otoczone ziarniną
§ postać rozsiana (actinomycosis disseminata)
o liczne, drobne guzki, czasami zlewające się ze sobą – głębokie kraterowate wrzody
§ postać grzybiasta (a. fungosa)
o guzy dochodzą tutaj nawet do wielkości jaja kurzego
§ postać rozlana
o powiększenie i stwardnienie języka (język drewniany) na skutek rozrostu tkanki łącznej
o zgrubienie trzonu i końca języka, jego powierzchnia staje się gładka i błyszcząca
Promienica warg
§ guzki, owrzodzenia lub rozlane zgrubienie warg – głównie u świń – Elephanthiasis actinomycotica
Promienica dziąseł
§ nadżerki, owrzodzenia lub grzybiaste wybujałości (epulis actinomycotica)
Promienica gardła
§ guzki i guzy, często o wyglądzie grzybiastym, na grzbietowej części gardła
§ guzy uszypułowane mogą zwężać cieśń gardzieli, co utrudnia połykanie, a nawet może doprowadzić do śmierci
Promienica skóry (Actinomycosis cutis)
§ często zakażenie mieszane z udziałem gronkowców
§ postać guzowata (grzybiasta)
o typowe, twarde guzy promienicze, wielkości od ziarna grochu do pięści, wystające grzybiasto ponad pow.
o w okolicy żuchwy i szczęki (bydło) // skóra gr. mlekowego (świnie)
o psy, konie, ludzie
o rozlane zgrubienie skóry, zawierającą pojedyncze jamy wypełnione ropą, przebijającą się na zewnątrz
Promienica ucha
§ ucho jest twarde i znacznie powiększone (nawet do kilku kg!)
§ zap. naczyń chłonnych, dookoła których rozrasta się tkanka łączna (pachydermia actinomycotica)
Promienica kości (ostitis actinomycotica)
§ najczęściej żuchwa, rzadziej szczęka, czasami kręgi, mostek, kości kończyn i czaszki
§ zakażenie żuchwy / szczęki jako przeniesienie procesu chorobowego z dziąseł lub zębodołów
§ żółtobrunatna ziarnina lub liczne (proso – groch) guzki z ogniskami ropnymi w okostnej
§ liczne jamy i kanały w kosci (gąbczasty wygląd)
§ ziarniniakowate zap. całej kości → rozpad i zanik tk. kostnej → rozrzedzenie kości (ostitisrarefaciens)
§ przeniesienie na sąsiednie tkanki lub powstawanie przetok
Promienica gruczołu mlekowego
§ zakażenie przyranne (pierwotna) lub przerzutowo przez naczynia krwionośne (wtórna)
§ promienica pierwotna – częściej
o guzki wielkości od ziarna grochu do pięści, ropnie, przebijające się na powierzchnię jako przetoki
§ promienica wtórna – przerzutowa
o liczne, szare słoniowate guzki (podobne do gruzełków gruźliczych)
Promienica wątroby
§ ciała obce (przebijające się z czepca, trawieńca lub jelit do wątroby)
o osobne guzy wielkości głowy dziecka zawierające silnie cuchnącą ropę
§ drogą naczyń krwionośnych
o rozsiana, prosówkowa (ciężko formę tę odróżnić od gruzełków gruźliczych)
o guzowata – liczne guzy wielkości orzecha laskowego do pięści (liczne ogniska ropne, otoczone tk. łączną)
§ miąższ wątroby w sąsiedztwie guzów promieniczych zanika z ucisku
NEKROBACYLOZA – Necrobacillosis
Pałeczka martwicy – Fusobacterium necrophorum
· pałeczki, bytujące w przewodzie pokarmowym, atakują głównie osobniki o obniżonej odporności
· zarazki wywołują egzo- i endotoksyny wywołujące zmiany martwicowe w miejscu zakażenia
Nekrobacyloza jamy ustnej (dyfteria)
§ głównie u cieląt (necrobacillosis vitulorum) i u jagniąt (necrobacillosis agnorum)
§ typowe zmiany w bł. śluzowej policzków, gardzieli, bocznych uchyłkach krtani i podniebieniu twardym
§ „martwicowe zapalenie jamy ustnej (stomatitis necroticans)”
§ ostro ograniczone, suche ogniska o nierównej powierzchni, uwypuklające się ponad bł. śluzową + zap. demarkacyjne
§ głębokie owrzodzenia gojące się przez bliznowacenie
§ ...
magilla7