3.01 - Prawna Ochrona Pracy (POP) - teoria1.pdf - BHP - marysia290a

Prawna ochrona pracy - pojęcia podstawowe, geneza idei ochrony pracy

źródło: Nauka o pracy - bezpieczeństwo, higiena i ergonomia, Prawna ochrona pracy,

inŜ. Jerzy Kowalski - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej,

dr Barbara Krzyśków - Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

wg stanu prawnego na dzień 15.01.2008 r.

Pojęcie ochrona pracy nie zostało zdefiniowane prawnie i dlatego jest róŜnie rozumiane i interpretowane przez

teoretyków. Jego rozumienie kształtowało się historycznie - w początkowym okresie rozwoju przemysłu (pocz.

XIX w.) oznaczało ochronę podstawowych interesów siły roboczej, a potem w samym prawie pracy, którego

jest istotnym elementem - było róŜne co do przedmiotu uregulowania, celu i zakresu.

W literaturze powojennej, mimo dalszych rozbieŜności co do celu ochrony pracy i jej zakresu, istnieje dość

jednolity pogląd na temat przedmiotu ochrony. Nie jest to bowiem ochrona pracy jako takiej, rozumianej wg

Kotarbińskiego jako „wszelkie działania mające charakter pokonywania trudności dla zadośćuczynienia czyimś

potrzebom istotnym” czy teŜ ochrona świata pracy najemnej lub jego interesów, ale jako ochrona pracy Ŝywej,

inaczej mówiąc - siły roboczej (pracowników).

Przedmiotem ochrony pracy jest więc pracownik (def. nr 1). Według W. Szuberta [1] , ochrona pracy jest to:

system środków prawnych, ekonomicznych, organizacyjnych i technicznych, słuŜących zapewnieniu

pracownikom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie pracy (def. nr 2), przy czym przez system naleŜy

rozumieć zbiór uporządkowanych jednostek tworzących całość organizacyjną, słuŜących jednemu celowi (rys.

nr 3).

PPRACOWNIK, PRACODAWCA

PRACOWNIK – osoba zatrudniona napodstawie

umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub

spółdzielczej umowy o pracę (art.2 k.p.)

PRACODAWCA – jednostka organizacyjna,

choćby nie posiadała osobowości prawnej, a takŜe

osoba fizyczna, jeŜeli zatrudnia pracowników (art.3

k.p.).

def. 1

Ochrona pracy według W. Szuberta

OCHRONA PRACY – system środków prawnych,

ekonomicznych, organizacyjnych i technicznych

słuŜących zapewnieniu pracownikom

bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie pracy.

Źródło: W. Szubert: Ochrona pracy. Studium

społeczno-prawne. Warszawa 1966.

def. 2

Rys. 3. Powiązanie systemu ochrony pracy z innymi systemami

W teorii istnieją róŜne poglądy dotyczące określenia tego celu. Jedni autorzy uwaŜają, Ŝe podstawowym celem

ochrony pracy jest ochrona zdrowia i Ŝycia pracowników w środowisku pracy dla ochrony ich zdolności do

pracy, a zatem zapewnienie im gwarancji bezpieczeństwa ekonomicznego i socjalnego. Inni zaś uwaŜają, Ŝe

podstawowym celem ochrony pracy jest ochrona zdrowia i Ŝycia pracownika, natomiast sam fakt, Ŝe pracownik

jest zdrowy daje mu gwarancję zdolności do pracy. W świetle uregulowań międzynarodowych, a szczególnie,

biorąc pod uwagę definicję Światowej Orgaznizacji Zdrowia (WHO), według której zdrowie jest nie tylko

brakiem choroby ale jest to stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego oraz socjalnego wydaje się,

Ŝe podstawowym celem ochrony pracy jest zapewnienie zdrowia pojmowanego zgodnie z tą definicją.

RównieŜ w nauce prawa zwraca się uwagę na dwojaki sposób rozumienia pojęcia „ochrony pracy”. W sensie

szerokim pojęcie to utoŜsamiane jest z funkcją ochronną prawa pracy, co oznacza, Ŝe rozumiane jest ono jako

ochrona interesów pracowników, obejmująca wszystkie normy prawa pracy oraz przepisy regulujące obowiązki

i zasady odpowiedzialności za ich nieprzestrzeganie lub normy prawa pracy, które posiadają charakter

ochronny, takie jak ochrona trwałości stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę, ustalenie maksymalnego

wymiaru czasu pracy czy teŜ ustalenie minimalnego urlopu.

W węŜszym rozumieniu tego pojęcia, ochrona pracy jest to zespół norm prawnych mających na celu

zapewnienie przez pracodawców bezpieczeństwa i zabezpieczenie zdrowia pracowników w procesie pracy.

Przedmiotem ochrony pracy w tym ujęciu będzie więc zabezpieczenie pracownika przed szkodliwym

oddziaływaniem środowiska pracy na jego zdrowie i przed zagroŜeniem jego Ŝycia.

Oprócz samego zakresu pojęcia „ochrona pracy”, istotne jest równieŜ ustalenie zakresu podmiotowego tego

pojęcia, uŜywanego w rozumieniu węŜszym - jako powszechna ochrona prac, zapewniająca bezpieczeństwo i

ochronę zdrowia ogółu pracowników oraz w znaczeniu szerszym - jako szczególna ochrona pracy kobiet i

młodocianych. Przez pojęcie bezpieczeństwa naleŜy rozumieć brak nieakceptowalnego ryzyka szkód (def. nr

4), natomiast przez ochronę zdrowia - gwarancje zawarte w normach prawnych ustalających takie warunki

pracy aby, zgodnie z definicją WHO, zapewnić pracownikowi stan dobrego samopoczucia fizycznego,

psychicznego oraz socjalnego (def. nr 5).

BEZPIECZEŃSTWO

BEZPIECZEŃSTWO – brak nieakceptowanego

ryzyka szkód

def. 4

OCHRONA ZDROWIA PRACOWNIKA

OCHRONA ZDROWIA PRACOWNIKA –

gwarancje zawarte w normach prawnych

ustalających takie warunki pracy, aby zgodnie z

definicją WHO zapewnić pracownikowi stan

dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego

oraz socjalnego.

def. 5

Podział ten, wprowadzony dla usystematyzowania norm prawnych ochrony pracy, jest często w teorii

uzupełniany o przepisy dotyczące organizacji i kompetencji organów nadzoru nad warunkami pracy czy teŜ

zawiera wyodrębnienie przepisów ogólnych i przepisów branŜowych wydanych na podstawie delegacji

kodeksowej (wówczas nie moŜemy mówić, Ŝe podstawą tego podziału jest zakres podmiotowy).

NaleŜy jednak podkreślić, Ŝe i ten podział nie w pełni odzwierciedla istotę pojęcia ochrony pracy w znaczeniu

prawnym (def. nr 6). Dotyczy to przede wszystkim ochrony pracy w sensie szerszym, a więc ochrony pracy

kobiet i młodocianych. Wśród norm prawnych regulujących ten aspekt ochrony pracy jest bowiem szereg norm

dotyczących nie tylko bezpieczeństwa i ochrony zdrowia podmiotów chronionych, lecz takŜe ochrony

interesów pracowniczych, takich jak zagwarantowanie kobiecie w ciąŜy i wychowującej dzieci trwałości

stosunku pracy czy teŜ młodocianym moŜliwości kontynuowania nauki.

PRAWNA OCHRONA PRACY

PRAWNA OCHRONA PRACY – ogół norm

prawnych słuŜących zapewnieniu pracownikowi w

procesie pracy ochrony praw pracowniczych oraz

zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

def. 6

Jak wynika z powyŜszych wywodów, pojęcie ochrony pracy nie jest pojęciem jednoznacznym i powinno być

konkretyzowane dla określonych potrzeb. Modyfikując do warunków gospodarki rynkowej stosowaną od wielu

lat w praktyce definicję ochrony pracy, moŜna przyjąć, Ŝe ochrona pracy to całokształt norm prawnych oraz

środków badawczych, organizacyjnych i technicznych mających na celu ochronę praw pracownika oraz

ochronę jego Ŝycia i zdrowia przed czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi w środowisku pracy, a

takŜe stworzenie mu optymalnych warunków pracy z punktu widzenia ergonomii, fizjologii i psychologii

pracy [2] , (def. nr 7).

OCHRONA PRACY

OCHRONA PRACY – całokształt norm prawnych

oraz środków badawczych, organizacyjnych i

technicznych mających na celu ochronę praw

pracownika oraz ochronę jego Ŝycia i zdrowia przed

czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi w

środowisku pracy, a takŜe stworzenie mu

optymalnych warunków pracy z punktu widzenia

ergonomii, fizjologii i psychologii pracy.

Źródło: J. Kowalski: Podstawy prawne ochrony

pracy w Polsce. W: Bezpieczeństwo pracy i

ergonomia., Red. nauk. D. Koradecka. Warszawa,

CIOP 1999, s. 643.

def. 7

W międzynarodowym prawie socjalnym, dla wyodrębnienia przepisów słuŜących zapewnieniu pracownikowi

bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie pracy z rozumienia ochrony pracy w sensie ogółu norm prawa

pracy, określa się je jako przepisy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników. W prawie polskim przyjmuje się

określenie: przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy (def. nr 8). Mimo zbieŜności nazewnictwa przyjętego w

prawie międzynarodowym i polskim, określenie zawarte w prawie polskim odnosi się do przedmiotu

uregulowań (dotyczy pracy czy teŜ warunków pracy), natomiast w prawie międzynarodowym przepisy te biorą

pod ochronę podmiot, jakim jest pracownik. Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, które

w polskim prawie przybrało formę zasady konstytucyjnej (art. 66 Konstytucji RP), jest w prawie

międzynarodowym jedynie środkiem do osiągnięcia celu, jakim jest bezpieczeństwo i ochrona zdrowia

pracownika.

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY – ogół

norm prawnych oraz środków badawczych,

organizacyjnych i technicznych mających na celu

stworzenie pracownikowi takich warunków pracy,

aby mógł on wykonywać pracę w sposób

produktywny, bez naraŜania go na nieuzasadnione

ryzyko wypadku lub choroby zawodowej oraz

nadmierne obciąŜenie fizyczne i psychiczne.

def. 8

Prawna ochrona pracy - Obowiązki pracodawcy

źródło: Nauka o pracy - bezpieczeństwo, higiena i ergonomia, Prawna ochrona pracy,

inŜ. Jerzy Kowalski - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej,

dr Barbara Krzyśków - Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Obowiązek pracodawcy zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy został

określony w art.15 jako podstawowa zasada prawa pracy.

RównieŜ wśród obowiązków pracodawcy wymienianych w art. 94 Kodeksu pracy (Tab. nr 1) znajduje się

obowiązek (pkt. 4) dotyczący zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz prowadzenia

systematycznego szkolenia pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. JednakŜe szczegółowo

obowiązki pracodawcy w tym zakresie zostały określone w rozdziale I działu X Kodeksu pracy.

Obowiązki pracodawcy (1)

Kodeks pracy

ustawa z dnia 26 czerwca 1974

(tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.)

DZIAŁ PIERWSZY

Rozdział II. Podstawowe zasady prawa pracy

Art.15. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom

bezpieczne i higieniczne warunki pracy

DZIAŁ CZWARTY

Rozdział I. Obowiązki pracodawcy

Art.94. Pracodawca jest obowiązany w szczególności [...]:

4) zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz

prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie

bezpieczeństwa i higieny pracy.

Tab. nr 1

Odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy ponosi pracodawca (art. 207 § 1),

(Tab. nr 2). Rozpatrując tę kwestię na gruncie prawa, odpowiedzialność ta moŜe być odpowiedzialnością za

wykroczenia popełnione przeciwko prawom pracownika (dział XIII k.p.), odpowiedzialnością za popełnione

przestępstwa (odpowiedzialność karna) oraz odpowiedzialnością cywilną za wyrządzone szkody na osobie lub

w mieniu.

Obowiązki pracodawcy (2)

3.01 - Prawna Ochrona Pracy (POP) - teoria1.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: