Prawo administracyjne-skrypt.
WYKŁAD 1-07.10.2005
Pojęcie administracja, z łac. administratio,-are -rządzić, zawiadywać, kierować.Prawo rzymskie dało podwaliny pod prawo administracyjne- wykształciło się pojęcie dobra wspólnego użyteczności publicznej. Ulpianus stwierdził, że to, co służy interesowi prywatnemu to prawo prywatne, to co użytkowi publicznemu nazywane jest prawem publicznym.
Prawo administracyjne zawiera się w prawie publicznym i jest to współczesna gałąź prawa.
XIX wiek- rozwój prawa administracyjnego i konstytucyjnego, orzecznictwo tych sądów doprowadziło do wykształcenie podstawowych pojęć prawa administracyjnego. Na administrację składa się: a) administracja państwowa-sprawowana przez organy państwa, ale ze względu na przekazywanie części zadań na rzecz innych podmiotów publicznych, mówimy o administracji publicznej. b) samorządowa- administracja samorządu terytorialnego - administracja samorządów zawodowych i gospodarczych.
W ramach administracji państwowej wyróżniamy węższą kategorię administracji rządowej. W ramach administracji rządowej można dokonywać dalszych podziałów
Administracja jest zjawiskiem:
-prawnym
-społecznym
-politycznym
Prawo administracyjne podlega zmianom z przyczyn politycznych, kolejne rządy mają różne poglądy na administrację.
Trójpodział władz wiąże się ze starą definicją administracji. W I podręczniku prawa administracyjnego von Stein powiedział, że to, czego nie umie nazwać, to administracja.Definicja wielkiej reszty =>Administracją jest wszystko to, co nie jest władzą ustawodawczą i sądownicza. Administracja, jest sługą państwa i aparatem władzy wykonawczej na podstawie i w granicach prawa. Prawo administracyjne powstało jako gwarancja ochrony interesów jednostki w kontaktach z organami administracji.
Pojęcie policja to pierwotne obowiązki władzy, zapewnienie ochrony poddanym, porządku, spokoju, bezpieczeństwa. Najwcześniej taką administrację wykształciły miasta chroniące się przed napadami, pożarami, epidemiami-organizowały przytułki, szkoły, szpitale. Kształt i sposób wykonywania administracji zależy od czasu i miejsca(rozwój społeczny wpływa na jej kształt). Zakres administracji jest otwarty, płynny-rozszerza się wraz z rozwojem cywilizacji.Definicje podmiotowe - administracja to osoby lub zespoły osób, organy, zakłady i instytucje powołane do wykonywania zadań administracji.
Definicje przedmiotowe – administracja to aktywność tych osób, zespołów, organów, zakładów i instytucji.
Definicje podmiotowe wiążą pojęcie administracji z pewną grupą ludzi powiązanych w pewną całość z uwagi na wspólne cele i wyposażonych w określone uprawnienia władzy państwowej. Osoby w misji publicznej, służbie.
Definicje przedmiotowe:- administracja to bezpośrednie, praktyczne wykonywanie zadań państwa.- administracja to organizatorska działalność państwa.
Jest ona inicjatorem wykonywania władzy, inaczej niż władza sądownicza, ustawodawcza. Administracja kontrolowana jest przez jednostkę, prawo administracyjne to prawo dla adm., którego kontrolę uruchamia jednostka wchodząc w spór z organem administracji.
Definicje mieszane:
2. Administracja publiczna to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne organy , podmioty i instytucje na podstawie ustawy i w określonych przez prawo formach działania(aspekt przedmiotowy).
3. Administracja publiczna to system złożony z ludzi, zorganizowanych dla prowadzenia stałej i systematycznej, skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej, polegającej głównie na bieżącym wykonywaniu ustaw i wyposażonych w tym celu we władztwo państwowe i środki materialno-techniczne(aspekt podmiotowy).
Cechy administracji publicznej:
3. Działa w imieniu, na rachunek i odpowiedzialność państwa lub innego podmiotu władzy publicznej, któremu to państwo przekazało część swoich zadań.
4. Możność działania za pomocą środków władczych zabezpieczonych przymusem państwowym.
5. Działanie w interesie publicznym w imię dobra wspólnego.(trzeba zważyć czy interes publiczny nie ogranicza zbytnio interesu indywidualnego.
6. Polityczny charakter administracji. Jej ocena dokonywana jest w kategoriach politycznych, każda kolejna ekipa rozpoczyna od oceny ad. Poprzedniej ekipy.
7. Działa na podstawie ustaw i w ich granicach. Nie stosuje się do niej powiedzenie: co nie jest przez prawo zabronione, jest dopuszczone.(organ administracji musi patrzeć czy jest przepis, który nakazuje mu wykonanie określonych zadań)
8. Aktywność, zwrócenie ku przyszłości, działanie z własnej inicjatywy.
9. Działa w sposób ciągły i stabilny.
10. Oparta na zawodowym personelu, czasem także na społeczny.
11. Monopolistyczny i bezosobowy charakter.(administracja jest jedyną uprawnioną w swej sferze działań).
12. Wyodrębnienie organizacyjne i ujednolicenie struktur organizacyjnych. Administracja jest zorganizowana w sposób jednolity na podstawie ustaw, np. o samorządzie gmin. Trzeba jednak pamiętać, iż prawo administracyjne nie jest skodyfikowane, w przeciwieństwie do jego procedury -Kpa, kodeks celny.
13. Do cech administracji rządowej zaliczamy też zasadę hierarchicznego podporządkowania.
14. W działaniu nie kieruje się dążeniem do osiągnięcia zysku, np.: korzystanie z bibliotek publicznych jest nieodpłatne. W pewnych jednak dziedzinach następuje jednak przełamanie tej zasady na rzecz odpłatności, wiąże się to z prywatyzacją zadań publicznych, np.: prywatyzacja państwowych biur notarialnych. Przykładem może być także tworzenie agencji, które jest nową formą organizacyjną administracji, tworzoną w celu zarządzania mieniem państwowym i osiągania z tego zysku..
15. Silna administracja-kompetentna, kontrolowana i poinformowana.
16. Przejrzystość i jawność działania.(jest to cecha nadana administracji przez konstytucję, jest to cecha państwa demokratycznego)
WYKŁAD 2-21.10.2005
Funkcje, rodzaje administracji i nowe koncepcje wykonywania administracji publicznej:
1 administracja centralna i terenowa (terytorialna).
2 administracja lokalna - wykonywana przez samorządy gminne i powiatowe, i regionalna - sprawowana przez władze publiczne na szczeblu województwa, przede wszystkim przez wojewódzki samorząd terytorialny.
3 Administracja zespolona - może polegać na połączeniu administracji samorządowej i rządowej pod zwierzchnictwem organu samorządu(starosta), jak również na połączeniu jednostek organizacyjnych wykonujących różne przedmiotowo zadanie w jednym urzędzie pod jednym zwierzchnikiem.
W odniesieniu do administracji rządowej w terenie, administracja niezespolona to ta administracja, która nie została poddana zwierzchnictwu wojewody i podlega bezpośrednio administracji centralnej, np.: urzędy i izby skarbowe.
Sfery administracji klasycznej:
1.Administracja sprawiedliwości.
2.Admininistracja spraw wojskowych
3. Administracja spraw zagranicznych
4. Administracja spraw wewnętrznych
5. Administracja skarbowa
2 Administracja władcza - imperium - możliwość stosowania przymusu państwowego.Administracja niewładcza - administracja zawiadowcza, świadcząca - organizowanie i świadczenie usług.
Do polskiego słownika powróciło pojęcie policji administracyjnej. Pierwotnie oznaczało działanie w interesie publicznym. Obecnie mianem tym obejmuje się funkcje administracji związane z działaniami prawnymi i faktycznymi, mającymi na celu odsunięcie od niebezpieczeństwa grożącego takim dobrom jak spokój, porządek, bezpieczeństwo publiczne w tym ochrona zdrowia i życia ludzkiego.
Obecnie funkcje policji administracyjnej często wykonują formacje czy służby zorganizowane na wzór wojskowy- korpusy, wyposażone w specjalne środki przymusu, np.: służba więzienna, policja, straż pożarna, a także podmioty administracji cywilnej(nadzór budowlany)
Rozwój współczesnych państw doprowadził do wykształcenia się II sfery – organizowania i świadczenia usług publicznych, np.: utrzymanie dróg, oświata. Są to te działania przy, których administracja może wykazać się inicjatywą, działać twórczo a jej działania nie są zabezpieczone możliwością użycia przymusu.
W ostatnich latach wykształciły się 3 koncepcje związane z funkcjonowaniem administracji:
1. Nowego publicznego zarządzania - administracja powinna skoncentrować2. się na wynikach swojej działalności, stosować3. mechanizmy konkurencji, rynkowe, działać4. na wzór podmiotów gospodarczych.
5. Publicznego wyboru – związana z traktowaniem jednostki korzystającej z usług administracji, jak klienta, konsumenta usług. Wiąże się z tym dążenie do ograniczenia działalności administracji publicznej w sferach , w których świadczenie usług może przejąć6. sektor prywatny. Koncepcja ta nie wiąże się ze zmniejszeniem odpowiedzialności administracji, gdyż pozostawia sobie nadzór nad sprywatyzowanymi sferami zadań publicznych.(polska-lata’90) Elementy takiego działania administracji wprowadza się na całym świecie, np.; przetargi na udzielanie usług publicznych przez administrację komunalną, szkoły prywatne.
7. Regulacji - oznacza prawną formę interwencjonizmu państwowego w sferze gospodarczej, wiąże się zatem ze sferą stosowania prawa gospodarczego publicznego i stosowaniem w tym zakresie instrumentów adm. Pojęcie to jest zdefiniowane w ustawie o energetyce jako stosowanie przez administrację określonych przez ustawodawcę środków prawa łącznie z ich koncesjonowaniem.
Pojęcie to pojawiło się w USA w działalności agencji. Rozwój regulacji związany jest z wymogami prawa wspólnotowego i koniecznością dostosowania się do jego wymogów.
PRAWO ADMINISTRACYJNE
370 r.-regulacja cesarza Walentyniana III - zwraca się do prefekta Rzymu, aby sprawował nadzór nad edukacją studentów.(prefekt, jeżeli stwierdziłby, że student zachowuje się niewłaściwie może zarządzić chłostę i odesłać go do domu)
Prawo administracyjne jest prawem nowożytnym, stworzonym w celu regulacji pozycji jednostki w jej stosunkach z administracja publiczną.
Prawo administracyjne: 1. to gałąź prawa, regulująca tworzenie struktury organizacyjnej, zadań i zasad postępowania aparatu administracji i innych osób i jednostek działających dla dobra wspólnego w celu wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej.
2.to normy, które regulują relacje prawne między podmiotami wykonującymi zadania administracji.
3.to normy określające prawa i obowiązki podmiotów administrowanych.
Obecnie przewagę mają normy dotyczące pkt. 1 i 2, a ograniczyło się działanie w sferze pkt. 3.
Relacje między prawem administracyjnym, a innymi gałęziami prawa:
1 prawo konstytucyjne
Prawo konstytucyjne było określane jako prawo polityczne.
6 Wyłączność ustawy w regulacji pewnych kwestii.
7 Pr. adm. to niejako pochodna prawa konstytucyjnego.
8 Pr. adm. jest uszczegółowieniem norm konstytucyjnych.
9 Pr. konstytucyjne- stabilne, statyczne, natomiast prawo administracyjne to prawo w procesie, dynamiczne, zmieniające się, konkretyzujące prawo konstytucyjne.
10 prawo karne
11 wspólny przedmiot regulacji.
12 Prawo administracyjne i karne to prawa publiczne
13 Ich normy nakierunkowane są .na realizację interesu publicznego.
14 Służą zabezpieczeniu działania administracji publicznej.
15 Pomostem między prawem karnym, a administracyjnym było kiedyś prawo karno-administracyjne, obecnie prawo wykroczeń.(wykrocznia wiążą się z naruszeniem norm prawa administracyjnego w związku z czym administracja powinna mieć w gestii penalizację wykroczeń) Orzekanie w tych sprawach dopiero od niedawna jest kompetencją sądów powszechnych.(prawo administracyjne podlega, wiec jak widać ewolucji).
16 prawo cywilne
17 Relację tą szerzej można ująć jako relację między ius publicum, a ius privatum. Nie ma jednak ścisłych granic między prawem cywilny, a administracyjnym.
Pojęcie sprawa z zakresu administracji- jest pojęciem prawnym warunkującym niekiedy wybór drogi sądowej dochodzenia praw i wolności. Przy odróżnianiu norm prawa prywatnego od prawa publicznego pod uwagę wziąć powinniśmy:
- kryterium interesu – często nie da się dokonać na tej podstawie podziału, np.: normy budowlane- kryterium władztwa - kryterium to jest czasami zawodne , a polega na wykorzystaniu władczego charakteru norm , pozwalających na autorytatywne, jednostronne przesądzenie sytuacji adresata(mamy wówczas do czynienia z prawem publicznym)
- kryterium majątkowe – jednak coraz więcej ustaw z zakresu administracji wiążę się z regulacjami majątkowymi, co niestety uniemożliwia wyraźne rozdzielenie interesów.
Mimo przeróżnych kryteriów ciężko jest wyraźnie rozgraniczyć prawo cywilne od prawa administracyjnego. Granic tych szukali SN, NSA, TK. I to właśnie TK w 1994 stwierdza w swoim orzeczeniu, iż: wszelka działalność samorządu terytorialnego, jeżeli jest oparta na prawie publicznym, to jest, sprawą z zakresu administracji.
Podział na prawo cywilne i prawo administracyjne ma duże znaczenie praktyczne.
20 Ustawodawca często uznaje, że na pierwszym etapie sprawę powinien rozpatrywać sąd administracyjny, a potem, na II etapie sąd powszechny.
21 Jest jeden system prawa, a podział na gałęzie nie jest naturalny, dlatego niektóre z nich muszą się przenikać. Czasami z tych gałęzi wyodrębnia się grupa przepisów i tworzy się nowa gałąź prawo, np.: prawo finansowe
Na prawo administracyjne składają się normy( a więc samo w sobie też nie jest jednolite): - prawa ustrojowego, - materialnego,- procesowego (skodyfikowane)
Prawo ustrojowe: - normy dotyczące tworzenia, zmiany i likwidacji struktur organizacji administracyjnych, - normy dotyczące powoływania i mianowania do pełnienia funkcji w administracji, - normy zadaniowe i kompetencyjne oraz normy określające zasady działania administracji.
Prawo materialne: - normy wyodrębnione z uwagi na przedmiot działania administracji i jej kompetencje - normy regulujące sytuację prawną jednostek w ich relacjach a administracją.
Prawo procesowe - normy regulujące tryb postępowania przed organami administracji publicznej
WYKŁAD 3-28.10.2005
Prawo administracyjne-charakterystyka:
1.) to najbardziej zróżnicowana, co do form stanowienia norm i co, do podmiotu gałąź prawa-ulega ona częstym zmianom.
2.)w skład prawa administracyjnego wchodzą normy ius cogens, bezwzględnie obowiązujące. 3.)prawo administracyjne charakteryzuje się tez jego upolitycznieniem.
4.) w ramach prawa administracyjnego można wyróżnić:- grupę norm o charakterze zewnętrznym - powszechnie obowiązujących - grupę norm o charakterze wewnętrznym. Można tu wyodrębnić:- normy obowiązujące na obszarze całego kraju - normy obowiązujące na danym obszarze ( normy prawa miejscowego).
5.)szczególną cechą prawa administracyjnego jest to, że nie jest ono skodyfikowane. Skodyfikowane są procedury administracyjne. Nie można skodyfikować tego prawa, gdyż obejmuje normy dotyczące całego naszego życia indywidualnego i społeczno-gospodarczego. Europeizacja prawa europejskiego dodatkowo je rozbudowuje i ma wpływ na jego źródła.
6.)Podział prawa administracyjnego:
2 Prawo ustrojowe
3 Prawo materialne
4 Prawo procesowe
7.)Europeizacja prawa administracyjnego:
Prawo europejskie zawiera dużą liczbę różnych źródeł prawa o różnej mocy obowiązującej. Są wśród nich normy obowiązujące bezpośrednio, które obowiązują państwa i wymagają wdrożenia do prawa krajowego (implementacji) oraz normy jednostkowe i konkretne => aquis communautaire.
Otwarty jest katalog źródeł prawa wewnętrznego.
Europeizacja prawa prowadzi do sytuacji, gdy systemu prawa administracyjnego nie można uważać za zamknięty. Europeizacja jest procesem, który przebiega w różnych formach. Wiąże się to z :
1 bezpośrednią skutecznością i prymatem prawa wspólnotowego.
2 dostosowaniem prawa polskiego do prawa europejskiego ( szczególnie przed przystąpieniem do UE).
3 Wdrożeniem / implementacją norm prawa europejskiego do prawa polskiego.
Ustawa z 20.04.2004r. o zmianie i uchyleniu niektórych ustaw z związku z uzyskaniem przez RP członkostwa w UE. Chodzi o około 100 ustaw, większość to prawo administracyjne.
Europejska Karta Regionów...
prawozaoczne