1994'9.pdf

Jakie mają być nowe polskie śmigłowce? Skąd je wziąć - kupić

za granicą czy skonstruować w kraju? Co się bardziej opłaci? Co

możemy zrobić sami, a co trzeba importować?

Przedstawiamy jedną z koncepcji śmigłowców dla Wojska

Polskiego. Oba bazują na sprawdzonych rozwiązaniach i

podzespołach, pochodzących z Sokoła. Wykorzystano w nich

silniki, przekładnie, układ przeniesienia napędu, wirniki i

elementy zawieszenia zespołu napędowego tego śmigłowca.

Pierwsza z koncepcji to śmigłowiec bojowy o układzie,

możliwościach przenoszenia uzbrojenia, właściwościach

eksploatacyjnych i osiągach plasujących go w klasie

konstrukcji takich, jak Apache czy Tigre. W odróżnieniu od

nich ma pewną zaletę już "na papierze" - małą dodatkową

kabinę, mieszczącą 2 osoby (np. łącznicy, ranni, operator

dodatkowego wyposażenia).

Druga koncepcja przedstawia uzbrojony śmigłowiec

desantowy, zdolny do przewożenia 15 żołnierzy z

uzbrojeniem. Jest on w swych założeniach zbliżony do

amerykańskich śmigłowców UTTAS.

Koncepcja obu śmigłowców przewiduje ich

znaczną unifikację, obejmującą, poza już wy-

mienionymi podzespołami z Sokoła - także

podwozie, elementy płatowca, elementy insta-

lacji pokładowych i awioniki. Ta "jednorod-

ność" dwóch typów śmigłowców stanowi ich

zaletę, gdyż upraszcza eksploatację i zaopa-

trzenie w części zamienne, co przyczynia się

znacznie do utrzymania sprawności bojowej

jak najniższym kosztem. Ponieważ sprawą

otwartą pozostaje wybór uzbrojenia i syste-

mów sterowania - niewątpliwie odegrają w tej

sprawie rolę nie tylko względy techniczne. Na

rysunkach pokazano jak zostały umieszczone

dość przypadkowe pociski. Oczywiście udźwig

Sokoła pozwala na wykorzystanie wielu róż-

norodnych typów uzbrojenia, zarówno

wschodniego jak zachodniego, a nawet krajo-

wego.

Wykorzystanie doświadczenia kadry WSK

PZL-Świdnik SA, nabytego przy konstruowa-

niu, próbach i wdrażaniu

produkcji Sokoła, powinno

umożliwić uzyskanie gotowych

do lotu prototypów w ciągu 4-5

lat i podjęcie produkcji seryjnej

po następnych 3-4 latach.

Oczywistym jest, że nie

wszystko można będzie wypro-

dukować w kraju. Dotyczy to

szczególnie awioniki i elemen-

tów systemu uzbrojenia - wiele

z nich trzeba będzie kupić, w

Europie lub za oceanem.

Autorem obu przedstawio-

nych koncepcji jest mgr Jacek

Kończak.

TOMASZ MAKOWSKI

Zdjęcie: Grzegorz Hołdanowcz

Zdjęcie: Paul W. Langshaw

ŚMIGŁOWIEC POLITYCZNY

Wszystko zaczęło się od polityki, a kon-

kretnie od uchwalenia przez ONZ sankcji na

Republikę Południowej Afryki za obowiązują-

cy tam system segregacji rasowej - apart-

heid. Wśród nałożonych restrykcji znalazł się

też zakaz eksportu broni do tego państwa.

RPA przystąpiła w tej sytuacji do rozwijania i

produkcji własnych systemów uzbrojenia. Do-

datkowym bodźcem stał się konflikt zbrojny z

rządzonymi przez marksistowskie władze

państwami leżącymi nad jej północną grani-

cą. Właśnie doświadczenia z tej wojny wpły-

nęły na charakter wymogów jakie armia sta-

wiała krajowemu przemysłowi zbrojeniowe-

mu. Opracowane na przełomie lat siedem-

dziesiątych i osiemdziesiątych wymogi to:

- wysoka zdolność przetrwania w warunkach

współczesnego pola walki,

- duży stopień zunifikowania osprzętu z użyt-

kowanymi średnimi śmigłowcami transporto-

wymi,

- zdolność do szybkiego dostosowywania uz-

brojenia i wyposażenia do wymogów sytuacji,

- możliwość działania o każdej porze doby,

- optymalne warunki pracy pilota,

- precyzyjny system nawigacyjny (szczegól-

nie ważny w rozległym i pozbawionym pun-

któw orientacyjnych afrykańskim buszu),

- łatwa obsługa techniczna w warunkach po-

lowych oraz niski jej nakład na godzinę lotu,

- zdolność współpracy z istniejącym już sys-

temem łączności wojskowej,

- znaczna długotrwałość lotu i możliwość

przebazowania na duże odległości,

- produkcja całkowicie niezależna od importu,

- całkowita żywotność płatowca do 30 lat.

Zadanie opracowania nowego śmigłowca

powierzono istniejącej od 1963 firmie Atlas

Aircraft Co. Konstruktorzy podeszli do zada-

nia metodą etapową. Całą ideę sprawdzono

w praktyce, budując tzw. demonstratora tech-

niki - niewielki eksperymentalny śmigłowiec

XH-1 Alpha, oparty na seryjnym Alouette III,

który został oblatany 2 lutego 1985. Rok

później rozpoczęto pierwszą fazę prób uzbro-

jenia na zmodyfikowanej Pumie, określanej

przez prasę jako śmigłowiec Beta. Ogółem

przebudowano dwie Pumy (XTP-1 i XTP-2),

które do 1989 przeprowadziły pełen zakres

testów uzbrojenia. Niejako na marginesie te-

go programu opracowano seryjny wariant Pu-

my-gunshipa, który znajduje się w katalogu

ofert firmy Atlas. Doświadczenia z tych prób

przydały się także przy opracowywaniu Huza-

ra - bojowej wersji Sokoła.

Prace nad pełnowymiarowym śmigłow-

cem bojowym rozpoczęto w 1985 i kontynuo-

wano pełną parą do końca lat 80., tj. do wy-

cofania dotacji rządowych. Po tej dacie za-

przestano zakrojonych na szeroką skalę prac

badawczo-rozwojowych, koncentrując się na

sfinalizowaniu seryjnej wersji śmigłowca. W

styczniu 1990 istnienie pier-

wszego prototypu (XDM)

ujawniono opinii publicznej, a

11 lutego tegoż roku wykonał

on pierwszy lot. Śmigłowiec

otrzymał oznaczenie CSH-2 i

nazwę Rooivalk, oznaczającą

miejscowy gatunek sokoła pu-

stułki. W 1992 dołączył do nie-

go drugi prototyp (ADM), róż-

niący się wysokością statecz-

nika pionowego i kształtem

gondol silnikowych. Pierwszy

etap prób płatowca, uzbroje-

nia i wyposażenia zakończono

w 1993. Obecnie trwa drugi,

mający doprowadzić do powstania ostatecz-

nej wersji seryjnej śmigłowca.

Przemiany polityczne w RPA i zniesienie

sankcji ONZ otworzyły przed Rooivalkiem

rynki zagraniczne. W 1993 śmigłowiec stał

się atrakcją salonów lotniczych w Dubah i Ku-

ala Lumpur (Malezja), a w bieżącym roku za-

atakował Europę, rozpoczynając od między-

narodowej wystawy śmigłowcowej w Middle

Wallop (Wielka Brytania). Miejsce wybrano

nieprzypadkowo, bowiem CSH-2 jest jednym

z poważnych kandydatów w konkursie na

śmigłowiec bojowy dla brytyjskiego Army Air

Corps. Na rynku europejskim Atlas współpra-

cuje z brytyjską firmą Marshall Aerospace

Ltd, która może podjąć się montażu finalnego

seryjnych śmigłowców.

Paradoksem jest, że te same przemiany

wpłyną zapewne negatywnie na przyszłość

Rooivalka w kraju ojczystym. Można przewi-

dzieć, że nowy rząd RPA będzie znacznie

mniej zainteresowany rozwijaniem lotnictwa i

zakupem nowego sprzętu. Ostatnie doniesie-

nia o zamówieniu 16 śmigłowców seryjnych i

planach utworzenia z nich jednego dywizjonu

zdają się zaprzeczać tym obawom, ale co

przyniosą następne lata - nie wiadomo.

Zdjęcie: Miłosz Rusiecki

Jedną z lotniczych sensacji roku jest euro-

pejski debiut petnokrwistego śmigłowca bojo-

wego pochodzącego z południowego krańca

Czarnego Lądu. Gdy podziwiamy jego groźną

sylwetkę i biedzimy się nad prawidłową wy-

mową jego nazwy wywodzącej się z języka

afrikaans (należy mówić rojfalk), warto się

chwilę zastanowić nad jego niezwykłą histo-

rią.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: