Konstytucja Wolnego Miasta Krakowa z 1833 roku.pdf

KONSTYTUCJA W. M. KRAKOWA z dnia 29 VII 1833.

My Prezes i Senatorowie W. M. Krakowa.

Trzy Najjaniejsze Opiekucze Dwory, wziwszy pod g"#boka rozwag# uczynione sobie prze"o%enia w okolicznoci znalezionej potrzeby

zmienienia niektórych artyku"ów Ustawy Konstytucyjnej, i w mdroci swej uznawszy koniecznym poczynienie niektórych popraw, które by

troskliwoci ich o dobro tej krainy zaspakaja"y, udzieli+ raczy"y jednozgodnie najwy%sze swoje zatwierdzenie, u"o%onemu w tym celu przez

Wysok Komisj# Reorganizacyjn po naradzeniu si# z utworzonym obywatelskim komitetem, projektowi, chcc mie+ aby tak poprawiona

Ustawa Konstytucyjna w niezw"oczne wykonanie wprowadzon by"a.— Jako% majc sobie w dniu dzisiejszym rzeczon Ustaw#

Konstytucyjn przez t#% Komisj# wr#czon i do wprowadzenia w wykonanie poruczon, takow w tekcie francuskim, który za autentyczny

uwa%anym by+ ma jak w przek"adzie na j#zyk ojczysty do wiadomoci powszechnej obywateli i mieszkaców W. M. Krakowa i jego okr#gu

poni%ej podajemy i za obowizujc od dnia 3 sierpnia r. b. og"aszamy, polecajc, aby w Dzienniku Praw zamieszczona zosta"a.

Dzia"o si# w Krakowie na posiedzeniu naszym dnia 29 lipca 1833.

Prezes Senatu Wielog"owski.

Sekr. Jlny Senatu Darowski.

Art.I. Miasto Kraków wraz z jego okr#giem uznane jest na wieczne czasy za wolne, niepodleg"e i cile neutralne pod opieka Austrii Prus

i Rosji

Art. II. Gdy stan cis"ej neutralnoci Wolnego Miasta Krakowa i jego okr#gu zasadza si# na traktatach i na stosunkach gwarancji i opieki,

jakie mu przez trzy Wysokie Opiekucze Dwory tymi% traktatami zapewnione zosta"y, wynika std

1. i% ka%dy czyn jawny lub potajemny, ka%de przedsi#wzi#cie majce na celu przeistoczenie lub zamieszanie porzdku publicznego,

istniejcego w pastwach znajdujcych si# pod panowaniem jednego z trzech Opiekuczych Monarchów, tudzie% ka%de uczestnictwo w

podobnych przedsi#wzi#ciach lub czynach, jest wyra8nym zgwa"ceniem tej cis"ej neutralnoci, stanowicej pierwszy istnienia kraju tego

warunek, i z tego powodu b#dzie uwa%ane, cigane i karane przez w"adze krajowe i wed"ug ustaw obowizujcych, jak gdyby sprawca

onego sta" si# winnym przest#pstwa politycznego przeciw Wolnemu Miastu Krakowu.

2. i% nie mo%e by+ dozwolony ani w miecie Krakowie, ani w jego okr#gu przytu"ek, ani opieka ludziom spod broni usz"ym lub osobom

przez, prawo ciganym, b#dcym zbiegami i nale%cym do jednego z trzech Opiekuczych Dworów, tudzie%, i% gdyby stosowne w"adze

za%da"y ich wydania, osoby takie powinny by+ przytrzymane i odstawione bez zw"oki i pod dostateczna stra% na miejsce granicy na ten

cel wskazane.

Art. VII. Rzd Wolnego Miasta Krakowa i Jego okr#gu zostaje w Senacie, z"o%onym z omiu cz"onków nazwanych Senatorami i Prezesa.

Senat sprawuje w ca"ej zupe"noci w"adz# wykonawcz. Wszelka w"adza wykonawcza lub administracyjna od niego tylko pochodzi+ mo%e.

Prawo wyrzeczenia wzgl#dem odwo"ywania si# do "aski od kar wszelkiego rodzaju s"u%y w cz#ci Senatowi. w cz#ci prezesowi onego

jako naczelnikowi Rzdu. [....]

Je%eli prezes nie u%yje prawa uczynienia wniosku za u"askawieniem winowajcy, prawo w tym razie wykonane zostanie. Je%eli,

przeciwnie, u%yje tej prerogatywy, natenczas zapytanie, czyli kara ma by+ w zupe"noci odpuszczon lub te%, czyli i w jaki sposób ma by+

zwolniona, rozstrzygnion b#dzie wi#kszoci g"osów w Senacie.

Trybuna" w"aciwy winien b#dzie oznajmi+ prezesowi Senatu w przecigu 24 godzin o ka%dym wyroku pocigajcym za sob kar#

mierci i czeka+ b#dzie rozkazu naczelnika rzdu wzgl#dem wykonania onego.

W przypadku s"aboci, nieobecnoci d"u%szej nad miesic lub mierci prezesa. Senat wykonywa prawo "aski w ca"ej onego rozcig"oci.

Art. VIII. Siedmiu senatorów tudzie% prezes b#d obierani przez Zgromadzenie Reprezentantów, jednego za senatora Kapitu"a

spomi#dzy cz"onków swoich wybiera+ b#dzie.

Prezes przez Zgromadzenie Reprezentantów obrany, nie b#dzie móg" wej+ w sprawowanie obowizków swoich, dopóki trzy

Opiekucze Dwory nie wyrzekn, i% przeciw wyborowi jego nic nie maj do zarzucenia.

Je%eliby w przecigu trzech miesi#cy najpó8niej liczc od dnia obioru, który z \\'ysokich Dworów nie i nades"a" swego owiadczenia si#,

milczenie jego b#dzie uwa%ane za przychylenie si# domniemane do nastpionego wyboru.

Je%eli który z trzech Dworów nie uzna nowoobranego prezesa, wtedy zwo"anym zostanie sejm nadzwyczajny, który przystpi do innego

wyboru. a natenczas zezwolenie, bd8 wyra8ne bd8 domniemane dwóch 0piekuczych Dworów. a które tym razem w przecigu szeciu

tygodni nastpi+ powinno, b#dzie dostatecznym do uczynienia wyboru wa%nym, byleby ten%e na t#% sam nie pad" osob#. Tym samym

sposobem postpiono b#dzie wzgl#dem wszystkich nast#pujcych wyborów. które by potrzebnymi sta+ si# mog"y. Tymczasem za Senat

wybierze jednego z swoich cz"onków do pe"nienia tymczasowo obowizków prezesa.

Dostojno+ prezesa Senatu lub senatora nic dozwala pe"nienia %adnego innego urz#du lub obowizku p"atnego.

Ka%dy obywatel Wolnego Miasta Krakowa i jego okr#gu, posiadajcy w"asnoci i warunki art. XXI Konstytucji przepisane, mo%e si# poda+

za kandydata na urzd senatora lub prezesa Senatu do deputacji sejmowej, wyznaczonej do sprawdzania kwalifikacji. Ta za, dope"niwszy

takowe sprawdzenie, u"o%y list# kandydatów i wr#czy j prezydiujcemu w Zgromadzeniu Reprezentantów, który odele j do Senatu celem

przejrzenia kwalifikacji osób podajcych si#. Senat obowizany czuwa+ nad zachowaniem nietykalnym Ustawy Konstytucyjnej od

wszelkiego pogwa"cenia, b#dzie mie+ prawo wy"czenia kandydatów, których nie uzna za posiadajcych wymagane usposobienie, zawsze

jednak w takim razie winien b#dzie wskaza+, w czym prawu zadosy+ uczynionym nie zosta"o.

Po takowym rozstrzni#niu odele list# prezydiujcemu w Zgromadzeniu Reprezentantów, który po g"onym onej przeczytaniu, wezwie

cz"onków Zgromadzenia do wyboru sekretnymi kreskami, które wszak%e by+ mog dawane osobom zamieszczonym na licie kandydatów

przez Senat sprawdzonej. Ka%dy wybór stanowi si# wi#kszoci g"osów; w razie za równoci kresek, prezydujcy w Zgromadzeniu kresk

swoj równo+ t# rozwi%e.

Art. IX. Prezes Senatu zostanie w urz#dowaniu przez lat sze+, lecz mo%e by+ na nowo obranym, równie jak senatorowie czasowi.

W liczbie senatorów, dwóch b#dzie do%ywotnich, a szeciu czasowych. Senator przez Kapitu"# wybrany, do tej ostatniej liczby nale%e+

b#dzie. [....J

Art. XIV. Co trzy lata za poprzednim przez Senat og"oszeniem aktu zwo"ania, zbiera+ si# b#dzie w pierwszy poniedzia"ek miesica

grudnia Zgromadzenie Reprezentantów, które d"u%ej nad sze+ tygodni trwa+ nie b#dzie mog"o.

Oprócz s"u%cego mu prawa obierania senatorów i prezesa Senatu. s#dziów i prezesów sdów, wed"ug

postanowie pó8niejszych artyku"ami obj#tych. Zgromadzenie Reprezentantów sprawowa+ b#dzie wszystkie w"asnoci w"adzy

prawodawczej i wotowa+ wszystkie projekta do praw, stanowi+ b#dzie bud%et na lat trzy, roztrzsajc rachunki roczne administracji, mia-

nowa+ nieustajca Komisj# Obrachunkowa, która w przecigu od jednego do drugiego zebrania si# reprezentantów, winna b#dzie

kontrolowa+ i porzdkowa+ rachunkowo+ wszelkich ga"#zi administracyjnych, stosownie do prawide" postanowionych. Ma wreszcie prawo

na wniesienie Senatu lub jednego z cz"onków swoich, oskar%enia i pocignienia wi#kszoci dwóch trzecich cz#ci g"osów przed Sd Naj-

wy%szy Sprawiedliwoci ka%dego cz"onka Senatu, liczc w to sekretarza jeneralnego, tudzie% ka%dego urz#dnika publicznego mianowanego

przez Zgromadzenie Reprezentantów lub obiorcze, który by si# sta" winnym zgwa"cenia Konstytucji lub zosta" obwiniony o kradzie%

publicznego grosza, o 8dzierstwo, przeniewierzenie si# albo nadu%ycie w"adzy.

Prokuratorowie przy sdach mog by+ równie przez Sd Najwy%szy za wyst#pki dopiero wymienione cigani.

Art. XV. Zgromadzenie Reprezentantów sk"ada+ si# b#dzie:

1. z deputowanych od gmin, których ka%de zgromadzenie obiorcze, tak w miecie jako te% okr#gu, dwóch obierze, wyjwszy dwóch

zgromadze okr#gowych, w których najwi#ksza liczba elektorów oka%e si#. a w których ka%de po trzech reprezentantów obierze;

2. z dwóch cz"onków delegowanych od Senatu;

3. z dwóch cz"onków delegowanych od Kapitu"y;

4. z dwóch doktorów fakultetów delegowanych od Uniwersytetu;

5. z czterech urz#dników pojednawczych w urz#dowaniu b#dcych, dwóch z miasta, a dwóch z okr#gu wzi#tych, z kolei wedle liczby

porzdkowej ich okr#gów.

Prezydujcy w Zgromadzeniu Reprezentantów obranym b#dzie spomi#dzy dwóch cz"onków delegowanych od Senatu.

Oprócz dopiero wymienionych osób delegowanych. nie b#dzie móg" odtd by+ wybranym na deputowanego od gmin %aden senator,

%aden cz"onek Kapitu"y lub Uniwersytetu, %aden urz#dnik bd8 administracyjny, bd8 sdowy, ani te% adwokat.

G"osowanie tajne nie b#dzie mog"o mie+ miejsca tylko przy wyborach urz#dników publicznych tudzie% przy oddawaniu ich pod sad; we

wszystkich innych przypadkach glosy jawnie dawane b#d.

Gaden projekt do ustawy bd8 nowej, bd8 te% majcej na celu wprowadzenie jakiej zmiany w ustawie lub urzdzeniu istniejcym, nie

b#dzie móg" zosta+ oddanym pod rozwag# Zgromadzenia Reprezentantów, je%eli wprzód Senatowi komunikowany i przez ten%e

wi#kszoci g"osów przyj#ty nic by".

Projekta rzeczone powinny by+ przedstawionymi Zgromadzeniu Reprezentantów do decyzji przynajmniej w trzynastym dniu posiedze

jego, wyjwszy bud%et, rewizj# rachunków i ustawy skarbowe, które winny by+ przedstawionymi Zgromadzeniu Reprezentantów najpó8niej

w czwartym dniu jego posiedze.

Zgromadzenie Reprezentantów nie bdzie mogo samo z siebie czyni odmian w projektach do ustaw od Senatu

przedstawionych, lecz tylko je wprost przyj lub odrzuci: wolno mu bdzie jednak przedstawi Senatowi zmiany które by

za potrzebne uznao, a to wedug postanowie" Statutu Organicznego.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: