Klasycyzm

[edytuj]

Z Wikipedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Klasycyzm (z łac. classicus - doskonały, pierwszorzędny, wzorowy, wyuczony) – styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do osiągnięć starożytnych Greków i Rzymian. W Europie tzw. "powrót do źródeł" (klasycznych) pojawił się już w renesansie, a następnie występował równolegle do baroku, czyli od XVII wieku do końca wieku XVIII, w niektórych krajach trwał do lat 30. następnego stulecia, a nawet dłużej. Styl ten szczególnie nawiązywał do antyku. Zmodyfikowany klasycyzm przeradzał się czasem w eklektyzm końca XIX wieku. Klasycyzm jako styl panował w epoce oświecenia. Najpełniejszy rozkwit klasycyzmu nastąpił pod koniec XVIII wieku. i w pierwszej ćwierci wieku XIX. W dziedzinie literatury swoisty kres klasycyzmu przyniosła wojna klasyków z romantykami. Zauroczenie klasyczną harmonią pojawiało się wielokrotnie, także w XX wieku, pod postacią neoklasycyzmu (w literaturze, w architekturze), a następnie wśród artystów awangardowych, np. u Picassa.

Cechy klasycyzmu:

·         wzorowanie się na tematyce i architekturze starożytnej Grecji i Rzymu (rzymski Panteon i Partenon w Atenach)

·         chęć wiernego odwzorowania elementów dekoracji, stroju czy architektury Antyku

·         statyka zamiast dynamizmu

·         oszczędność wyrazu

·         spokój - przeciwieństwo barokowej ekspresji

·         uwypuklenie cnót obywatelskich w przeciwieństwie do rokokowej frywolności

·         obraz idealistyczny

·         kształt ważniejszy niż barwa

·         tematyka moralizatorska, często propagandowa (np. Jacques-Louis David Śmierć Marata)

·         ukazywanie momentu przed ważnym wydarzeniem lub akcją (np. Jacques-Louis David Przysięga Horacjuszy)

·         używanie silnego strumienia, "snopu" światła (np. Jacques-Louis David Śmierć Sokratesa)

Klasycyzm w Polsce to tzw. styl stanisławowski (od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego).

Architektura klasycystyczna, podstawowe cechy [edytuj]

Zobacz więcej w osobnym artykule: Architektura klasycystyczna.

Teatr Wielki w Warszawie

·         wzorowanie się na starożytnych budowlach greckich i rzymskich oraz na niektórych budowlach odrodzenia;

·         kopiowanie elementów architektury starożytnej;

·         budowle wznoszone na planie zwartym, koła lub prostokąta;

·         stosowanie kolumnad i kolumnowych portyków ze zwieńczeniem w kształcie tympanonu; pilastrów, dużych okien; tympanon przeważnie dekorowany płaskorzeźbą;

·         kolor przyporządkowany rysunkowi;

·         dążenie do uzyskania efektu harmonii, zrównoważonej kompozycji, stosowanie symetrii;

·         w opozycji do baroku przeważają fasady o liniach prostych bez wygięć i skrętów;

·         oszczędne stosowanie zdobnictwa; jeżeli się pojawiają, są to uskrzydlone postacie lwów z ludzkimi głowami, orły , wieńce, wazony, girlandy z róż, kokardy, hełmy, tarcze, skrzyżowane sztandary nawiązujące do tradycji cesarstwa rzymskiego;

·         rozwój budownictwa użyteczności publicznej, takiego jak: urzędy , teatry, szpitale, szkoły, zakładane wówczas muzea;

·         pałace – duże, niskie, wydłużone, na planie prostokąta, z wysuniętą częścią środkową ozdobioną portykiem;

·         we wnętrzach wielkie, podłużne, jasne sale, chętnie malowane na biało, płaskie sufity, okna duże, kwadratowe;

·         kościoły – często na planie koła, przekryte kopułą

Najważniejsi przedstawiciele klasycyzmu [edytuj]

Architektura [edytuj]

Pałac z 1745 w Wodzisławiu Śląskim, najstarszy budynek klasycystyczny w Polsce

·         Francja: Jacques Germain Soufflot, Jean Francois Chalgrin, Charles Percier

·         Anglia: Robert Adam

·         Niemcy: Karl Friedrich Schinkel, Leo von Klenze, Carl Gotthard Langhans, Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff

·         Włochy: Giovanni Battista Piranesi

·         Polska: Dominik Merlini, Jan Chrystian Kamsetzer, Szymon Bogumił Zug, Jakub Kubicki, Antonio Corazzi, Efraim Szreger, Chrystian Piotr Aigner, Wawrzyniec Gucewicz

Malarstwo i grafika [edytuj]

Cechy:

1. Statyczne oparta na układach pionowych
2. Kontur
3. Chłodny koloryt
4. Miękki światłocień
5. Gładka faktura

Malarstwo wyraziło się głównie w tematyce historycznej (starożytnej), mitologicznej, alegorycznej i portrecie.

·         Jacques-Louis David - Porwanie Sabinek Portret konny Stanisława Kostki-Potocki

·         Jean Ingres - Wielka Odaliska, Jowisz i Tetyda (Zeus i Tetyda)

·         Giovanni Battista Lampi

·         Giovanni Battista Piranesi

·         Thomas Gainsborough

·         Marcello Bacciarelli

·         Bernardo Bellotto

Rzeźba [edytuj]

Józef Poniatowski, w Warszawie.

1. Antonio Canova - rzeźbił głównie posągi i grupy mitologiczne ("Dedal i Ikar", "Trzy Gracje"); rzeźbił także postacie współczesne, przedstawiając je jednak jako postacie mitologiczne (Henryka Lubomirskiego przedstawił jako Amora)
2. Bertel Thorvaldsen - rzeźby mitologiczne, religijne, historyczne pomniki, popiersia. Autor pomnika Mikołaja Kopernika i księcia Józefa Poniatowskiego (ten ostatni wzorowany na rzymskiej statui Marka Aureliusza)
3. André Le Brun - tworzył rzeźby do dekoracji Zamku Królewskiego i Łazienek, a także popiersia znanych Polaków.
4. Jakub Tatarkiewicz - wyrzeźbił popiersie Fryderyka Chopina.

Najważniejsze budowle klasycyzmu [edytuj]

·         Łuk Triumfalny w Paryżu

·         Brama Brandenburska w Berlinie

·         Biała Fabryka w Łodzi

·         Pałac Potockich w Warszawie

·         Pałace Wodzickich w Krakowie

·         Łazienki Zamku Królewskiego w Warszawie

·         Panteon w Paryżu

·         Petit Trianon

·         Kościół św. Magdaleny w Paryżu

·         Belweder

·         Kapitol

...