Temat: Redagujemy i wygłaszamy przemówienie: W obronie języka polskiego.
Czas pracy: 90 minut
Cele:
- aktywna praca w zespole,
- skuteczne komunikowanie się,
- rozwiązywanie problemu w twórczy sposób,
- przygotowanie do publicznych wystąpień.
Cele przedmiotowe:
- pogłębienie znajomości zagadnień związanych z kulturą języka,
- redagowanie przemówienia w formie tekstu argumentacyjnego,
- umiejętne posługiwanie się cytatem, parafrazowanie,
- stosowanie figur retorycznych,
- swobodne przemawianie na forum klasy.
Metody i formy pracy:
- praca grupowa,
- metoda problemowa,
- ćwiczenia redakcyjne,
- komputerowa obróbka tekstu,
- prezentacja.
Pomoce dydaktyczne:
- frag. utworów Reja ( cytaty ),
- Ustawa o ochronie języka polskiego,
- teksty językoznawców zamieszczone w podręczniku „Język ojczysty” K.Orłowej
i H.Synowiec
- słowniki ( ortograficzny, języka polskiego, poprawnej polszczyzny ),
- podręcznik dla klasy III „Świat w słowach i obrazach” W. Bobińskiego.
Bibliografia:
3. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej: Ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim
Lekcję poprzedziła lektura fragmentów „Żywota człowieka poczciwego” Mikołaja Reja, rozmowa o wartościach życiowych prezentowanych w tekście przez autora oraz na temat jego słynnego dwuwersu: „A niechaj narodowie wżdy postronni znają,/ iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają.”
ETAPY LEKCJI
UMIEJĘTNOŚCI KLUCZOWE
Lekcję rozpoczęłam od przypomnienia tematyki poprzednich zajęć, na których czytaliśmy teksty Reja. Uczniowie przytaczali jego słynny dwuwers, po czym zapisaliśmy na tablicy cytat, świadczący o zainteresowaniach autora stanem ojczystego języka. O swoich XVI-wiecznych rodakach Rej pisał: „(...)niedbalszych ludzi nie masz jako Polacy a co by się w swym języku mniej kochali.” Zarzucał im, że sprawę swojego języka „zadrzemali i zaniechawali”.
Po krótkiej wymianie zdań na temat tych „oskarżeń” podałam klasie cele lekcji. Ocenimy pod tym względem współczesnych Polaków, a następnie zredagujemy przemówienie „W obronie języka polskiego”. Ten etap lekcji zakończyłam podzieleniem klasy na grupy, które zajęły się realizacją tematu.
· komunikowanie
· planowanie
· organizowanie
BADANIE
Pięć grup rozpoczęło pracę od wewnętrznej organizacji. Podział ról uwzględniał konieczność końcowej pracy przy komputerze w celu zapisania przemówienia jako artykułu do gazetki w pracowni języka polskiego(korelacja z lekcją informatyki). Grupy wybrały sprawozdawców, którzy przemówią na forum klasy po opracowaniu zagadnienia. Potem na podstawie zestawu ćwiczeń i poleceń z podręcznika „Świat w słowach i obrazach” (ćw.1, 2, 3, 4-s.37) uczniowie odświeżyli swoje wiadomości na temat figur retorycznych niezbędnych , aby styl pracy uczynić ciekawym, obrazowym, przekonywującym. Konieczna stała się dyskusja w grupach, w celu wstępnego ustalenia stanowisk.
· praca w grupie
PRZEKSZTAŁCANIE
Po dokonaniu analizy materiałów pomocnych przy pisaniu, w tym tekstów językoznawczych i Ustawy o języku polskich grupy ułożyły plan przemówień(forma rozprawki; wyraźna teza, argumenty, podsumowanie). Najpierw szczegółowo omówiono treść wystąpień; oceniono dzisiejszych Polaków pod względem dbałości o język ojczysty, zanalizowano język młodzieżowy, w tym skłonność do używania wyrazów obcojęzycznych i slangowych, zwrócono uwagę no plagę wulgaryzmów. Szukano też przykładów stosowania pięknej polszczyzny w mediach, w szkole,
w środowisku. Potem starano się zapisać myśli. Poszczególni uczniowie redagowali fragmenty przemówień rozwijające kolejne punkty planu. Liderzy grup czuwali, aby nikt nie wykraczał poza swoje kompetencje i powstający tekst był spójny. Następnie wnoszono poprawki , dopisywano wspólnie nowe a cenne myśli, szlifowano tekst pod względem językowym. Tutaj nastąpił koniec pierwszej części zajęć, które były kontynuowane na następnej lekcji polskiego po lekcji w pracowni informatycznej. Gotowe przemówienia przepisano
na komputerze, poprawiając wspólnie błędy i opracowując pod względem graficznym. Nauczyciel nie ingerował w pracę grup, służąc pomocą jedynie wtedy, gdy był o to proszony. Drobne usterki językowe omówiono po prezentacji.
· analiza
· twórcze rozwiązywanie problemów
· współdziałanie w zespole
· komunikacja w mówieniu i poprzez pisanie
PREZENTACJA
Etap lekcji bardzo ważny dla wszystkich grup. Sprawozdawcy na środku klasy wygłaszają przemówienia, które będą podlegać ocenie koleżanek i kolegów. Zostanie wybrany najlepszy tekst. Zwracam uwagę mówcom, że ważne jest nie tylko to, co powiedzą, ale również jak to zrobią. Emocjonalne(bez przesady) zabarwienie głosu może zwrócić uwagę słuchaczy na treść mowy.
Po wysłuchaniu każdego przemówienia rozlegają się oklaski. Krótka wymiana poglądów( starałam się podkreślić dobre strony każdej pracy) i demokratyczne głosowanie. Zwycięska grupa otrzymała oceny bardzo dobre. Wydrukowane prace zostały wyeksponowane w pracowni.
· komunikacja
· ocena pracy zespołowej i własnej
REFLEKSJA
Poprosiłam liderów grup, aby opowiedzieli o trudnościach, jakie wystąpiły w trakcie pracy, a także o zaletach grupowego pisania przemówienia. Pojawiały się uwagi o atrakcyjności tej formy pracy na lekcji, o współodpowiedzialności za wynik twórczego działania grupy. Padły też stwierdzenia o wzroście świadomości językowej uczniów, a także o odczuwaniu potrzeby pracy nad swoim językiem. Większość zdecydowanie negatywnie oceniła wulgaryzmy(zwrócono uwagę na zły przykład dorosłych) i nadużywanie zapożyczeń.
· ewaluacja
· planowanie własnego rozwoju
KOMENTARZ
Lekcje według tego scenariusza przeprowadziłam w dwóch równoległych klasach trzecich o różnym poziomie umiejętności językowych. Pomocne dla obydwu klas były wcześniej nabyte umiejętności pracy w grupie. Trudne zadanie miały te grupy w słabszej klasie, które musiały uporać się nie tylko z analizą i wnioskowaniem, ale też z twórczą pracą redakcyjną. Grupy zostały dobrane losowo, aby nie tworzyć w sztuczny sposób liderów, którzy wyręczaliby słabszych kolegów . Okazało się, że wszyscy podeszli do pracy ambitnie, na miarę swoich możliwości wnosząc swój wkład w działania grupy.
Realizacja tematu pozwoliła uczniom podnieść sprawność językową i uświadomiła potrzebę dbania o kulturę słowa. Oprócz umiejętności polonistycznych lekcje kształtowały również kompetencje ponadprzedmiotowe, a w szczególności: zdolność twórczego rozwiązywania problemów, planowania pracy, skutecznego komunikowania się, efektywnego organizowania pracy zespołowej.
Opracowała Eleonora Szczęśniak
prosze