Ekonomika transportu (Prof. Dr. H. Andrzej Ruciński)
Egzamin pisemny po zaliczeniu ćwiczeń (4 pytania typu opisowego, około pół strony odpowiedzi na jedno pytanie).
„Ekonomika transportu. Teoria i praktyka gospodarcza” Koźlak
Ci, którzy szybko zaliczą ćwiczenia i będą mieć wszystkie obecności- mają prawo do zerówki, na której egzamin jest oceniany łagodniej.
I. Transport jako zjawisko historyczne
Od czasów Pawlaka statystyki dotyczące rolnictwa są zakłamane, gdyż ujmują tylko gospodarstwa transportujące swoje towary na rynek zewnętrzny. Statystyki zagraniczne także nie są zbyt dokładne, gdyż istnieją pojęcia dwuzawodowości (Ameryka), gdzie „weekendowy” rolnik ujęty jest w statystykach jako np. nauczyciel, gdyż jego przeciętna długość roku pracy wynosi ok 30 dni. Każda gospodarka może funkcjonować bez pewnych działów, ale żaden z krajów nie może obyć się bez transportu.
Pierwsza rewolucja techniczna- rewolucja przemysłowa neolitu sprzed 2700r. p. n.e.
Epoka transportu niezmechanizowanego cywilizacji
W starożytnym Egipcie jedyną droga transportową był Nil( większe ładunki na większe odległości). Kraj był podporządkowany rzece- potamokracja (rządy rzeki). Egipcjanie byli uzależnieni od transportowania po Nilu co przełożyło się na technikę pływania. Budowano lepsze statki w miarę możliwości budulca. Budowano z palm, trzcin. Był to efektywny transport (dzięki niemu zbudowane zostały piramidy). Starożytni Egipcjanie wymyślili żeglugę wodną śródlądową. Następnie była cywilizacja antycznej Grecji. Ukształtowanie Gracji jest takie, że wszędzie jest bardzo blisko do morza. Oczywistym było, że musieli zacząć poruszać się statkami między wyspami. Aby rozpocząć żeglugę musieli poznać astronawigację, nauczyć się oceny czasu, budować statki/łodzie, rysować mapy. W ciągu paru setek lat podbili swoje wody, pozakładali faktorie na Morzu Czarnym. Inny środek transp0ortu nie wchodził w rachubę ze względu na skały, góry. Skupiano się na tym, żeby używać konie lub osły. Grecy pływali długi czas bez dotykania brzegu dzięki dobrze unowocześnionej żegludze. Cywilizacja Włoch wniosła dużo do transportu poprzez budowę dróg. Starożytny Rzym pod względem rozciągłości był czymś na kształt Unii Europejskiej, jednak lepiej zorganizowanym. Na całym obszarze było jedno prawo, jeden pieniądz, jedna administracja. Wprawdzie część Rzymu była zdobyta dzięki wojną jednak część krajów chciała być importowana do Rzymu bo było tam bardziej bogato, bezpieczniej, ludzie żyli lepiej. Państwo było ściśle scentralizowane, wiec niezbędne było zbudowanie sieci drogowej. „Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu”. Jak na owe czasy budowali za dobrze i za solidnie, gdyż niektóre drogi do dziś można oglądać mimo upływu 2 tysięcy lat mimo iż były budowane tą samą technologią co obecnie. Koleiny drogowe, które pozostały po czasach Rzymu została wykorzystane w transporcie kolejowym. Obowiązywał wtedy ruch lewostronny, który został zmieniony na prawostronny. W Rzymie wszyscy mężczyźni aktywni zawodowo musieli jeździć konno. W Rzymie w wypadkach drogowych ginęło rocznie 500 osób. Początkowo naturalnie żłobione koleiny od kół były tworzone specjalnie aby wozy łatwiej jeździły. Ulice w Pompei są zagłębione do wysokości kolan, aby wody deszczowe tam ściekały. Aby przejść z jednej na drugą stronę były tworzone słupki dostosowane do pompeiskich wozów jako sposób obrony, gdyż wozy najeźdźców łamały koła. Ruch lewostronny na całym świecie istniał do 1810 aż we Francji wprowadzono ruch prawostronny według zasady „bo będzie inaczej niż w Anglii”. Ronda były wynalazkiem najbardziej logicznym dla ruchu lewostronnego, bo było to wygodne i zgodne z przepisami według zasady „ustąp pierwszeństwa” i „zasady prawej ręki”.
Ok 1300-1400 roku Europa okrzepła gospodarczo- rozpoczął się okres poznawania świata transportem morskim- (czas odkryć geograficznych). 1492- odkrycie Ameryki, wg Hiszpan wypędzenie ostatniego Araba z półwyspu iberyjskiego. Pływanie dookoła świata, James Cook. Transport lądowy był w regresie gdyż był podział na mniejsze państwa, budowa dróg wymagała stabilności politycznej i bogactwa- małym państewkom nie zależało na rozwoju dróg. Pod koniec osiemnastego wieku następuje druga rewolucja techniczna (Anglia 1760)
Epoka transportu zmechanizowanego
Cykliczny rozwój transportu
1787- 1842- integracja (transport wodny zmechanizowany
1843-1897- ekspansja (kolej)
1898-1945- intensyfikacja (samochód)
-1946-1995- racjonalizacja (samolot)
1996 -> (transport kosmiczny)
Cykl Kondratieva- badając cykliczne zjawiska nie miał na myśli transportu lecz węgiel, zboża etc., doszedł do wniosku, ze gospodarka rozwija się w pięćdziesięcioletnim cyklu, okazało się, ze jego cykle pasują do transportu.
Faza racjonalizacji transportu- kilka kryzysów min I kryzys paliwowy na świecie, kosztowała kilkanaście razy mniej niż obecnie, W 1973 okazało się podczas kryzysu że zaczynają pojawiać się problemy z dostawami w niektóre miejsca na świecie; amerykanie mieli problem z benzynami na stacjach, stali całe dnie czekając na nią. Wprowadzono ograniczenie zużycia paliwa dla środków transportu a często budować silniki o mniejszej mocy.
Zaczęły się pojawiać motywy z kategorii kosmicznej. Pojawił się najnowocześniejszy samolot na świecie – konkord (?)
Transport- społeczna działalność człowieka polegająca na przemieszczaniu, przewożeniu ładunków, osób i wiadomości z jednego miejsca na inne, przy czym ta działalność musi się różnić od innych podobnych działalności pod względem ekonomicznym, organizacyjnym i technologicznym.
Transport jako społeczna działalność człowieka
Infrastruktura- zakres pojęciowy, cechy i funkcje
Podział infrastruktury
Infrastrukturę można podzielić na
-materialną- stanowiącą cześć ogólnospołecznego stanu rzeczywistego kapitału
-instytucjonalną- tworzącą ramy wewnątrz których jednostki gospodarcze układają plany gospodarcze i realizują je współdziałając z innymi
-personalną- obejmującą liczbę i właścicieli ludzi pracujących w gospodace pod względem ich umiejętności i zdolności przyczyniania się od
Infrastrukturę można podzielić także na:
- gospodarczą
-społeczną-
-organizacyjną
Cechy infrastruktury:
-niepodzielność techniczną i ekonomiczna
-długi okres żywotności
-długi okres powstawania
-brak możliwości importu
-immobilność
-wielozadaniowość
-kapitałochłonność
-materiałochłonność
-pracochłonność
Cechy infrastruktury można podzielić na 3 grupy:
-cechy inwestycji obiektów infrastrukturalnych
-cechy efektów infrastrukturalnych
-cechy rynku infrastrukturalnego
nicoleblack