asu_art1.pdf

(413 KB) Pobierz
Studium indywidualnego przypadku dziecka z niepełnosprawnością umysłową w stopniu lekkim
SPIS TREŚCI
1.1
Pojęcia i terminologia dotycząca upośledzenia umysłowego ...................... 4
1.2
Przyczyny upośledzenia umysłowego ......................................................... 7
1.3
Klasyfikacja upośledzenia umysłowego ...................................................... 9
2.1
Charakterystyka dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim ....... 11
2.2
Edukacja dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim ................... 14
3.1
Przedmiot i cele badań ............................................................................... 18
3.2
Problemy badawcze ................................................................................... 19
3.3
Metody, techniki i narzędzia badawcze ..................................................... 20
4.1
Uzasadnienie wyboru przypadku do badań. Identyfikacja problemu ........ 22
4.2
Geneza i dynamika zjawiska ...................................................................... 24
4.3
Prognozy .................................................................................................... 28
4.4
Propozycje rozwiązań, wdrażanie oddziaływań, efekty ............................ 29
1
Studium indywidualnego przypadku dziecka z niepełnosprawnością umysłową w stopniu lekkim
„Kiedy podchodzę do dziecka,
wzbudza ono we mnie dwa rodzaje uczuć:
czułość wobec tego, kim jest
i szacunek dla tego, kim może się stać” .
Ludwik Pasteur
Wstęp
Każde dziecko wymaga stymulowania własnego rozwoju
psychomotorycznego, jednakże niektóre z nich już na starcie drogi
życiowej potrzebują zdecydowanie większej uwagi i pomocy zarówno ze
strony rodziców, jak i specjalistów różnych dziedzin.
Jak najwcześniej powinno się zacząć stymulować rozwój dziecka.
We wczesnym dzieciństwie istnieje większa możliwość zahamowania
rozwoju wielu zaburzeń o postępującym przebiegu, a nawet całkowitego
zatrzymania dalszych niekorzystnych zmian. Ponadto u małych dzieci
stwierdzono większą podatność na stosowane wobec nich programy
usprawniania, zaś ćwiczone postępy są łatwiej generalizowane. Proces
uczenia się we wczesnych fazach wzrastania jest łatwiejszy, gdyż jak
dowodzą badania, uczenie się jest cechą ściśle związaną z rozwojem.
Warto również podkreślić fakt, iż rodzice małych dzieci mają więcej
nadziei, sił, zapału i wiary, dlatego są bardziej zaangażowani we
współpracę ze specjalistami i we własny udział w terapii dziecka
(Cytowska 2006).
Nie należy jednak poprzestać na pracy tylko z małymi dziećmi.
Starsze dzieci i młodzież z niepełnosprawnością umysłową również
potrzebują terapii wspomagających ich rozwój.
Dzisiaj populacja uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
stanowi znaczący odsetek dzieci i młodzieży, przy czym większość z nich
uczęszcza do szkół powszechnych. Kształcenie specjalne coraz częściej
zastępowane jest elastyczną pomocą specjalną, która stanowi integralny
element systemu dydaktycznego szkoły powszechnej. We współczesnej
2
Studium indywidualnego przypadku dziecka z niepełnosprawnością umysłową w stopniu lekkim
szkole powstaje rzeczywistość nowego rodzaju, w której to, co specjalne,
i to, co normalne, jest ze sobą integralnie związane. Coraz więcej
nauczycieli potrzebuje wiedzy z zakresu pedagogiki specjalnej, aby móc
efektywnie pracować we współczesnej szkole (Firkowska-Mankiewicz,
Szumski 2008).
W swojej praktyce zawodowej coraz częściej spotykam się z dziećmi
niepełnosprawnymi i ich problemami edukacyjnymi, a często także
społecznymi. Są to najczęściej uczniowie z orzeczonym upośledzeniem
umysłowym w stopniu lekkim, rzadziej – umiarkowanym. Wierzę, że są to
dzieci z dużymi szansami rozwojowymi i możliwością pełnego
funkcjonowania w społeczeństwie. Trzeba znaleźć takie sposoby, metody
i techniki pracy, które umożliwią aktywne włączenie tych dzieci do procesu
dydaktycznego na lekcjach.
Niniejsza praca wyjaśnia pojęcie „upośledzenia umysłowego”,
przyczyny
jego
powstawania i klasyfikację. Przybliża również
charakterystykę dzieci upośledzonych w stopniu lekkim oraz formy
organizacji ich kształcenia. Próbuje odpowiedzieć na pytania: „Jak pomóc
dziecku z orzeczonym upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim?”,
„Jak przygotować się do pracy z takim uczniem?”, „Jakie podjąć kroki, aby
kształcenie było dostosowane do indywidualnych możliwości
rozwojowych?”.
Analizy powyższych problemów dokonam w oparciu o studium
indywidualnego przypadku. Przynależne tej metodzie techniki, którymi
posługiwać się będę w trakcie badań to: analiza dokumentacji medyczno-
psychologicznej, wywiad z matką, obserwacja fragmentaryczna
prowadzona przez nauczyciela. Narzędziami badawczymi będą:
dokumenty, kwestionariusz wywiadu, arkusz obserwacji.
3
Studium indywidualnego przypadku dziecka z niepełnosprawnością umysłową w stopniu lekkim
Rozdział I
UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE
1.1 Pojęcia i terminologia dotycząca upośledzenia umysłowego.
Zgodnie z ostatnimi zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia
należałoby zamiast terminu „upośledzenie umysłowe” używać raczej
terminu „niepełnosprawność umysłowa”.
A. Firkowskiej-Mankiewicz i G. Szumskiemu (2008) zależy na
upowszechnieniu w Polsce używanego aktualnie na świecie coraz częściej
terminu „niepełnosprawność intelektualna” w miejsce pejoratywnego,
używanego już tylko w krajach byłego ZSRR i niestety także w Polsce
terminu „oligofrenia” („mało-myślenie” od greckiego: oligos – mało, phren
– rozum). Uważają oni, iż termin ten, podobnie jak wywiedziona od niego
nazwa
dyscypliny „oligofrenopedagogika”, powinny być zastąpione
w polskiej pedagogice specjalnej terminami: niepełnosprawność
intelektualna i pedagogika osób niepełnosprawnych intelektualnie.
Sformułowanie „niepełnosprawność intelektualna” jest stosunkowo
nowe. Powstało na skutek trendów w pedagogice specjalnej i psychologii,
mających na celu odejście od terminów stygmatyzujących osoby
niepełnosprawne, takich jak używane dawniej w formalnej diagnostyce
psychiatrycznej określenia: debilizm, imbecylizm i idiotyzm. Zostały one
zastąpione innymi, takimi jak:
oligofrenia,
upośledzenie umysłowe,
niedorozwój umysłowy,
osłabienie rozwoju umysłowego,
upośledzenie rozwoju psychicznego,
4
Studium indywidualnego przypadku dziecka z niepełnosprawnością umysłową w stopniu lekkim
zahamowanie rozwoju psychicznego,
obniżona sprawność psychiczna.
Definiowanie upośledzenia umysłowego nie należy do prostych
zadań, gdyż jest to zjawisko bardzo skomplikowane, zarówno z powodu
przyczyn, jakie leżą u jego podstaw jak i wielorakich objawów, a także ze
względu na nieraz trudny do przewidzenia jego dynamizm, a więc
i prognozę.
H. Spionek niedorozwojem lub oligofrenią nazywa „ogólne
zmniejszenie możliwości rozwojowych
spowodowane
wczesnymi,
a jednocześnie nieodwracalnymi zmianami patologicznymi w centralnym
układzie nerwowym” (Spionek 1970, s. 21).
Zdaniem J. Kostrzewskiego upośledzenie umysłowe to „istotnie
niższy od przeciętnego ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego,
występujący łącznie z upośledzeniem w zakresie przystosowania się, ze
zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym” (Kostrzewski 1978, s. 15).
Według K. Kirejczyka upośledzenie umysłowe to „istotnie niższy od
przeciętnego w danym środowisku globalny rozwój jednostki, z nasilonymi
równocześnie trudnościami w zakresie uczenia się i przystosowania,
spowodowany
we
wczesnym
okresie
rozwojowym
przez
czynniki
dziedziczne, wrodzone i nabyte po urodzeniu, wywołujące trwałe zmiany
w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego” (Kirejczyk 1978,
s. 45).
R. Kościelak wprowadza do definicji K. Kirejczyka nowe elementy:
„upośledzenie umysłowe to istotnie niższy od przeciętnego (co najmniej
dwa odchylenia standardowe) poziom funkcjonowania intelektualnego
o charakterze globalnym wraz z zaburzeniami w zakresie dojrzewania,
uczenia się i przystosowania społecznego, spowodowany przez czynniki
wewnętrzne i zewnętrzne na podłożu względnie trwałych zmian
w ośrodkowym układzie nerwowym” (Kościelak 1995, s. 28).
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin