9
GROMADA: CHLOROMONADOPFYTA (CHLOROMONADY)
1. Do gromady należy kilkanaście jednokomórkowych gatunków charakteryzujących dużymi rozmiarami nagich, zazwyczaj uwicionych, komórek.
2. Plamka oczna nie występuje, a nasada wici łączy się z dużym jądrem komórkowym za pomocą ryzostylu.
3. W ektoplazmie pogrążone są chloroplasty, wodniczki i trichocysty.
4. W endoplazmie znajduje się jądro komórkowe, mitochondria i ER oraz wodniczki tętniące.
5. Chloroplasty zamknięte są w kieszeniowatych wypustkach ER.
6. Występują chlorofile a i c oraz w dużej ilości różne ksantofile (zwłaszcza diadinoksantyna) dające chloromanadom zielonożółte zabarwienie komórek.
7. Materiałem zapasowym jest tłuszcz.
8. Rozmnażanie odbywa się poprzez podłużny podział komórek.
9. Przedstawiciele gromady:
- Vacuolaria virescens – gatunek posiadający aparat fotosyntezujący, ale mogący również odżywiać się fagotroficznie.
GROMADA: CRYPTOPHYTA (KRYPTOFITY)
1. Organizmy z gromady kryptofitów mają przeważnie postać wiciowca, rzadziej kapsalną i kokoidalną.
2. Większość z nich jest samożywna i posiada jeden duży chloroplast.
3. Obecna jest także plamka oczna.
4. Materiałem zapasowym jest skrobia, zlokalizowana w przestrzeni ograniczonej dwoma podwójnymi błonami otaczającymi chloroplasty.
5. W tej samej przestrzeni znajduje się jądro oraz tzw. nukleomorf, zawierający kwas nukleinowy otoczony podwójną błoną.
6. Tylakoidy pogrupowane są po dwa (co jest osobliwością u glonów).
7. Komórki form uwicionych są nagie, ale pod plazmolemmą znajdują się płytki nadające komórce pewną sztywność.
8. W zewnętrznej warstwie plazmy znajdują się ponadto tzw. ejaktosomy, pełniące tę samą funkcję co trichocysty, lecz różniące się od nich budową.
9. Obecne są chlorofile a i c, karotenoidy (zwłaszcza a-karoten, co jest kolejną osobliwością w świecie glonów, gdyż u innych gromad głównym karotenoidem jest b-karoten), ksantofile (zwłaszcza alloksantyna) oraz fikobiliny (fikocyjanina i fikoerytryna spotykane u krasnorostów).
10. Rozmnażanie jest wyłącznie wegetatywne przez podłużny podział komórki (formy otoczone celulozową ścianą komórkową wytwarzają zoospory).
11. Przedstawiciele gromady:
-
- Chilomonas paramaecium – gatunek apochlorotyczny, odżywiajacy się heterotroficznie, posiadający w komórce leukoplasty; dość pospolity.
GROMADA: PHAEOPHYTA (BRUNATNICE)
1. Brunatnice występują wyłącznie w formach wielokomórkowych.
2. Najprostsze mają charakter rozgałęzionych nici; często spotyka się formy o masywnej, parenchymatycznej plesze (parenchyma to tkanka miękiszowa).
3. Budowa komórki:
Kwas mannuronowy i guluronowy należą do grupy związków zwanych kwasami uronowymi – są to pochodne cukrów, w których grupa –CH2OH została zastąpiona grupą karboksylową. I tak np. kwas guluronowy to pochodna gulozy, a mannuronowy – mannozy.
- komórki brunatnic zawsze otoczone są ścianą, zbudowaną z wewnętrznej warstwy celulozowej i zewnętrznej pektynowej, zawierającej dużą ilość kwasu alginowego (polimer kwasów mannuronowego i guluronowego) oraz sulfowielocukru fukoidanu;
- chloroplasty u form wyżej uorganizowanych są drobne i występują licznie w komórce;
- u form prymitywnych natomiast są one większe, a liczba ich spada w niektórych przypadkach nawet do jednego;
- chloroplast u takich form przypomina chloroplast glonów chryzofitów – otoczony jest podwójną błoną jądrową i posiada tylakoidy pogrupowane po trzy;
- u form wyżej stojących, bardziej wyspecjalizowanych podobieństwo do glonów niższych stopniowo zanika.
4. Budowa i rodzaje plech:
- heterotrychalne (różnoniciowe) – rodzaj plech nitkowatych, w których występuje wyraźne zróżnicowanie nici: część z nich przywiera ściśle do podłoża i przytwierdza do niego cały organizm, reszta zaś nici rośnie prostopadle do nici przytwierdzających i prowadzi fotosyntezę oraz bierze udział w rozmnażaniu;
- plektenchymatyczne i pseudoparenchymatyczne – wyróżnia się dwa podstawowe typy tych plech:
· jednoosiowy (typ „nici centralnej”) – plecha utworzona jest z jednej nici głównej, zbudowanej z komórek dużych, oraz jej regularnie ułożonych odgałęzień bocznych, złożonych z komórek mniejszych;
· wieloosiowy (typ „kaskady”) – plecha zbudowana jest z wielu mniej więcej równoległych nici ściśle ze sobą zespolonych; nie można tu wyróżnić nici głównej, centralnej;
- tkankowe (parenchymatyczne) – powstają w skutek działania merystemów; zazwyczaj można w nich wyróżnić chwytniki (ryzoidy), pełniące funkcje korzenia, nibyliście (fylloidy) i nibyłodygę (kauloid); brunatnice posiadające ten rodzaj plechy są najwyżej uorganizowane i osiągają największe rozmiary.
5. Odżywianie głównie autotroficzne (wyjątek stanowi jeden rodzaj pasożytników):
- barwniki: chlorofile a i c, barwniki brunatne maskujące chlorofile, takie jak fukoksantyna;
- substancje zapasowe: wielocukier laminaryna i mannitan (polimer mannitolu).
6. Rozmnażanie:
- bezpłciowo przez produkcję diploidalnych zoospor lub poprzez apogamiczny rozwój nie zapłodnionych gamet;
- płciowo na drodze izogamii (u form najprostszych), anizogamii lub oogamii;
- często występuje przemiana pokoleń, zarówno izomorficzna jak i heteromorficzna;
- heteromorficzna przemiana pokoleń na przykładzie listownicy cukrowej (Laminaria saccharina):
· gametofit ma postać nitkowatą i składa się zaledwie z kilku komórek;
· na oddzielnych gametofitach powstają w lęgniach komórki jajowe, a w plemniach dwuwiciowe plemniki;
· po uwolnieniu gamet do wody dochodzi do oogamii;
· z zygoty na drodze mitotycznych podziałów wyrasta diploidalna plecha tkankowa, długości kilki metrów;
· w mejosporangiach powstają na drodze mejozy haploidalne zoospory, z których rozwijają się znów niepozorne gametofity;
- cykl rozwojowy bez przemiany pokoleń u morszczyna pęcherzykowatego (Fucus vesiculosus):
· komórki dużej, widlasto rozgałęzionej plechy są diploidalne;
· na końcach rozgałęzień dojrzałej już plechy tworzą się zagłębienia, w których znajdują się gametangia – lęgnie lub plemnie;
· legnie są dużymi komórkami osadzonymi na krótkich, jednokomórkowych trzonkach, występujące zaś w większej liczbie plemnie są komórkami mniejszymi, osadzonymi na końcach rozgałęzionych, krótkich nitek;
· w lęgniach i plemniach odbywa się mejoza i powstaje 8 dużych, nieruchomych komórek jajowych, oraz 64 małych, dwuwiciowych plemników;
· po wydostaniu się gamet na zewnątrz dochodzi do oogamii, a z zygoty rozwija się nowa diploidalna plecha morszczyna.
7.
8. Przedstawiciele gromady:
Znaczenie:
-jako nawóz dla rolników
-jako dodatek wzbogacający paszę dla bydła i innych zwierząt
-z ze związków kwasu alginowego, uzyskiwanego z brunatnic sporządzane są substancje impregnujące tkaniny (czynią je nieprzemakalnymi
-jako pokarm dla ludzi (duża ilość jodu, witamin)
- Macrocystis pyrifera (wielkomorszcz gruszkowaty) – gatunek, którego dojrzałe osobniki dochodzą do wagi kilkaset kilogramów;
- Sargassum natans (gronorost pływający) – gatunek występujący obficie w Morzu Sargassowym, osiągający olbrzymie wielkości i rozmnażający się wyłącznie przez fragmentację plechy;
- Laminaria sachcarina (listownica cukrowa);
- Dictyota dichotoma (dykcjota widlasta) – gatunek, w którego cyklu życiowym dominuje gametofit, natomiast sporofit ograniczony jest małą, trudną do rozpoznania plechą;
- Fucus vesiculosus (morszczyn pęcherzykowaty) – posiada, podobnie jak wielkomorszcz czy gronorost, tzw. pęcherze powietrzne, pozwalające utrzymywać się na wodzie.
GROMADA: RHODOPHYTA (KRASNOROSTY)
1. Krasnorosty rzadko występują w postaci jednokomórkowców, częściej się spotyka formy nitkowe lub plechowate.
2. Maksymalne wielkości tych głównie morskich glonów sięgają ok. 1 m.
- komórki brunatnic otoczone są dwuwarstwową ścianą: wewnętrzna warstwa zbudowana jest z celulozy, zewnętrzna zaś jest pektynowa;
- chloroplasty u form prymitywnych umieszczone są centralnie i mają postać gwiazdkowatą; u form wyspecjalizowanych natomiast chloroplasty umieszczone są parietalnie (tj. przy ścianie komórkowej) i występują w postaci drobnych płytek;
- tylakoidy przebiegają pojedynczo, nie grupując się
- barwniki: chlorofile a i d (chlorofil d występuje tylko u tych glonów), b-karoten jako główny karotenoid, żółte luteina i zeaksantyna (pochodna b-karotenu) jako główne ksantofile;
- obecne są również fikobilosomy – charakterystyczne ciałka zawierające barwniki fikobilinowe (zwłaszcza czerwoną fikoerytrynę i niebieską fikocyjaninę);
- materiałem zapasowym jest skrobia krasnorostowa, przyjmująca pod wpływem jodu zabarwienie wiśniowo-czerwone, oraz tłuszcz.
4. Rozmnażanie:
- rozmnażanie jest zwykle (przynajmniej u form bardziej wyspecjalizowanych) połączone z izomorficzną lub heteromorficzną przeminą pokoleń;
- komórki żeńskie są produkowane w gametangiach zwanych karpogoniami; komórki te są nieruchliwe i tkwią przez cały okres swego funkcjonowania w karpogonium;
- komórki męskie tworzone są zwykle pojedynczo (jedynie u form prymitywniejszych w większej liczbie) w plemniach; charakterystyczną właściwością plemników krasnorostów, zwanych spermacjami, jest brak nici; są one przenoszone z prądem wody;
- pokolenie diploidalne (o ile występuje) rozmnaża się za pomocą także nieruchomych mojospor, tworzących się po cztery w wyniku podziały redukcyjnego i zwanych tetrasporami;
- tetraspory są haploidalne i odtwarzają gametofit;
5. Przedstawiciele gromady:
- Porphyra tenera (szkarłatnica delikatna) – gatunek jadalny, uprawiany zwłaszcza w Japonii;
- Furcellaria fastigiata (widlik pochyły) i Corallina granifera (koralka ziarnista) – ze ścian komórkowych obu gatunków otrzymuje się polisacharyd o nazwie agar-agar, mający właściwości żelujące i stosowany w medycynie, mikrobiologii (jako pożywka dla kultur bakterii) oraz przemyśle spożywczym.
GROMADA: CHLOROPHYTA (ZIELENICE)
1. Zielenice są dużą i bardzo różnorodną grupą, obejmującą zarówno organizmy jednokomórkowe o strukturze wiciowej, kapsalnej i kokoidalnej, jak i wielokomórkowe.
2. Cechą charakterystyczną zielenic jest obecność chlorofilu b, oprócz którego występuje jeszcze chlorofil a, luteina i zeaksantyna, b-karoten.
3. Chloroplasty oddzielone są od cytoplazmy jedynie własną, podwójną błoną (tak jak u krasnorostów).
4. Tylakoidy łączą się w grupy – od trzech do kilku w jednej.
5. Materiałem zapasowym jest skrobia, tworzona na terenie chloroplastów.
6. Ściana komórkowa zbudowana jest przeważnie z celulozy lub hemicelulozy.
7. Wśród zielenic istnieją trzy podstawowe typy cytokinezy, czyli podziału cytoplazmy, który zachodzi podczas podziału komórki:
- Typ I – po kariokinezie mikrotubule wrzeciona kariokinetycznego zanikają, a na ich miejsce pojawia się nowa wiązka, leżąca prostopadle do kierunku przebiegu mikrotubul wrzeciona kariokinetycznego; ta struktura nazywa się fikoplastem, nowa ściana komórkowa zakłada się równolegle do niej;
- Typ II – wrzeciono kariokinetyczne pozostaje po podziale jądra przez cały czas podziału cytokinetycznego, zmienia nieco kształt i nosi nazwę fragmoplastu; prostopadle do jego mikrotubul powstaje ściana nowej komórki; podobny przebieg ma cytokineza u roślin telomowych;
...
prezes-miau