krahe- agresja.pdf
(
1964 KB
)
Pobierz
6619818 UNPDF
ROZDZIAL 1
Agresja
-
gl6wne
Poiecia
elem tego rozdzialtjest
przedstawieniedwu
fundamentalnych kwestii,
kt6-
rych
poinanie stanowiwarunek
koniecznydo zrozumienia
badari psychologii
spolecznejnad agresj4,
omawianychw
nastgpnychrozdzialach.Po
pierwsze,zdefi-
nio*ut"
musi zostai kluczowe
pojgcie
,,agresja",
abyprecyzyiniewyodrgbnilziawi-
skawchodz4ce
w zakrestegokonstruktu.
Wa2ne
jest
to, by osiEgn46
porozumienie,
codo
podstawowychkryteri6w
klasyfikowaniadanego
zachowania
jako agresywne-
go i stworzydtypologig
r62nychpostaci
agresji,poniewaz mnogosc
jej
przejaw6w
stanowi
powa2nyproblem pojgciowy.
Po drugie, om6wienie
dominuj4cych
metod
badanialgresji
jest
niezwykle
istotne
jako podstawakrytycznej oceny
zgromadzo-
nej dot4d wiedzy.
Psychologowieuwalai4
za banal stwierdzenie,
2e rezultaly ba-
diwcze zale24wznacznymstopniu
odnarzgdzipomiaru,
zapomoc4
kt6rych
je
uzy-
skano. Jednak2e
w publicznej debacie
o agresji wnioski
na temat
jej przyczyn
i konselcwencji
przyjmowanes4zazwyczajbez
zv,tracaniaszczeg6lnej
uwagi na pod-
stawy
metodologiczne.Wagg
tej sprawyilustruje
kontrowersja wok6l szkodliwych
efeki6w przemocy
w mediach
-
obie
strony konfliktu odwotuj4
sig do wybranych
snarzgdzia
pomiaru
to
AGRESJA
wynik6w badari,
2ebypotwierdzi6
swoje
pogl4dy,ignoruj4c
fakt, ze r6znice
w kon-
kiuzjach
wynikaj4 .rgito
z r62nicw
metodologii.
Dlatego te2
wydaje sigwlaSciwe,
aby
przegl4dliteratury akademickiej
na
temat agresji
zacz4eod przedstawienia
za-
t"ii og.;nitzeft
gl6wnychstrategii
metodologicznych
stosowanych
w badaniach'
Definicja
agresii
monopolu
na opisywanie
i wyjasnianie tych
proces6* spolecznych
-
lest
tb integralna
czgSifunkcjonowania
psychicznego
ka2.-
iej osoby.
Nie ma
wigc nic zaskakuj4cego
w tym,
2e i psychologowie
spoleczni,
i zwykli tuOzle
w codziennym
porozumiewaniu
sigstosujEczgsto
te sameterminy
do
opisu
zjawisk spolecznyctr.
odnosi sig
to niew4tpliwie
dolerminu agresja,
kt6ry
jest
r6wnie -ocno
o.udrony w
jgzyku
potocznyml,
jak
i w fachowym
slowniku
psy-
tnologOw
spolecznych.
Niestety, stosowanie
tego samego
terminu
niekoniecznie
ornuJr1 tgodg,co
do
jego
znaizenia-
Na przyklad
laicy, zapytani
o ich rozumienie
agresji,
m6wiq czgsto
o
ldobrei"
lub
,,zdrowej"
agresji
w przeciwieristwie
do agre-
sir
,,zlej",natomiist
wigkszoSi
psycholog6w
spolecznychodrztca
to rozr6znienie'
W
dziedzinieakademicliej
obowi4zuje
zgodne
stanowiskow sprawie
definiowania
agresji
jako
zachowania
negatywnego
lub antyspolecznego,
kt6re ma
niewiele
wipOitt"
go ze zdrowiem
psychicznym
i dobrym samopoczucie
m'
-bynajmniej
fozitym
podstawowym
konsensusem
istnieje
jednak2e pottzebabardziej
pre-
cyzyjnego
zdefiniowania
kryteri6w,
kt6re musi spelniad
konkretne
zachowanie,
uti rorlro zaklasfikowutt"
luko
,,agresywne".
Klasyczn4definicjg
zaproponowal
Buss
(1961,s.1),it6ry
scharikteryzowal
agresjg
'
jako
,,reakcjq
dostarczajEc4szko-
amych
bodzc6w innemu organizmowi".
zwr6cono
jednak uwagg,2e takabeha-
wiorystycznadefinicja
jest
z
fednej
strony zbyt szeroka,
gdy1obejmuje
wiele
form
zachbwania,
kt6re nie
powinny by6klasyfikowane
jako agresja,a
jednoczesniepod
innymi wzglgdami
jest
zbyt w4ska,
nie obejmuje
bowiem 2adnych
proces6w
nie-b-
ehawioralnyih,
na przyklid
mysli iuczu6.
Aby uzyskai
definicjg bardziej
zr6wno-
wa2on4,
uzupelniono
propozycjg
Bussa o dodatkowe
aspekty
(wszechstronne
om6wienie
-
zob.Tedeichi,
Felson,1994,
rozdz.6). Aby
zachowaniedanej
osoby
mozna
bylo zakwalifikowad
jako
agresjg,
musi ono
by6 wykonane
z intencj4 wy-
wolanianegatywnych
konsekwencji
u obiektrt,
co z kolei
zakladaoczekiwanie,2e
dzialanie
dopiowadzi
do pewnego
szczeg6lnego
rezultatu. To sprecyzowanie
wy-
kltczazachowania,
kt6re
powoduj4 niezamierzone
szkody
lub obrazenia,naptzy-
j
Intuicyjnie
wydalesig,
2etentermin
jest
mocniej
osadzonyw
potocznym
iqzyku
angielskim
ni2
(przyp.
tfum')
polskim.
w tym
drugimnale2y,
jak
sqdzQ,do slownictvva
inteligenckiego
Jako
dyscyplina
akademicka,
psychologiaspoleczna
zajmtje sig
wieloma aspekta-
mizyciaspol"crrrego,
mySlami,uczuciami
i zachowaniami
w stosunkudo
innych lu-
dzi i oddiiatywaniern
owych
innych na to,
jak
my samiczujeml
sig, my3limy
i dzia-
l,amy.
lJczetri ni"
maj4
-
Gr-owNE
POJECIA
I NARZED:|A
POMIARU
17
AGRESJA
nia
ono zachowania
maj4ce na
celu v,ryrz4dzenie
komu6..szkody,
kt6re
z
jakichs
przyclyn,nie
doprowaozily
oo zamietzonych
konsekwencji:
strzal, kt6ry
chybil
ce-
lu, nale2y
do aktow
agresji,
mimo 2e
potencjalnej
'ofierze
nie spadl
wlos
z
glowy.
Koncentracju
nu rurnJ1
i,t'* iiii*y"Ea'enia"szkody
nozwa.ll
r6wnie2
zaklasyfiko-
wa6
jako agresywny
brak
dzialania,
na przyklad
nieudzielenie
pomocy
osobie
w potrzebie.
Dalsze
,r6ci6lenie
odnosi
sig
db cirgciuniknigcia
szkodliwego
potrak-
towaniaprzejawianejprzezosobgbEg?"aobiektemdzia|ania'Azatemwyl4czone
z tej katego.ii
,a
p.zyiudki
agresji
ski,erowanej
na
siebie.,w
kt6rej
rola agresora
i obiektu *rpor*yrt9i;ru
-
;" przyklad.
samob6jsrwo
lub obra2enia
powstale
wskutek
sadomasochiityt"tyttt
praktyk seksualnych'
zwigzl4definicjE,
kioru
.,*rgtgonia
powyZsz
e zastrzezenia,
przedstawili
Baron
iRichardson(1,gg4,s.7).Badaczecizaptoponowali'abyuZywa6terminu"agresja"
do opisania
,,kaidej
fJrmy
'a"t'o*ania,
t<tOre;celem
jest
wyrzadzenie
szko-
dy
lub spowodowanie
onruZ.n
innej
Zywej istbcie,
motywowanej
do
uniknig-
cia
takiego
potraXtowat'iu"'
W tej
lsiaZce
przyjgto
t9 definicjg'
It9*
"1T91
ciedla
minimalny
konsensus
w
badaniach
psychologii.spolecznej"i
p"'"t^t1tlll
,ni"jrr"
na
rozmaits
JoOutto*"
wymiary
charakteryz$,ce
t62ne
formy
agresJl'
przedstawione
w tabeli
1.1'
TABELA
1.t'
Wymhry
$pologii
zachowafi
agresyvnych
:',t4odslno$o
makoii
-
brakdzialania
bezpof
toakcii
,8epdrodnio66
.,y,.r*jl
-
Po$rodn'ie
rednie
-
ukrYto,
niosptowokowane
*
s&votowo
.'',l{f$u[onie
t:Ul&runkddanla
nacsl
:::lT}0s*odY
r:,lrwalo$c
-
instftmenklns
fizyczna
*
dlugotrwaie
iednostki-
konsekweneii
,
&an0aiowans
grupy
obiekU
spolecmo
chocia2wigkszosc
rozr6Lnieftwymienionych
w tabeli
1'1
jest
oczywista'
jednak
negokomentarza.
odwotrr]"
,ig ono
do psychologicznej
funkcji
zachowania
agre-
sywnego.Pierwotnymmotywemagres)'\ilnego'u"ho*uttiamoLeby6albochg6wy-
rz[dzenia
szkody
Ar,tgl"j
osob-ie
jako"ekspresja
-uczu6
negatywnych'
jak
*
irtypuOf."
agresji
*rJgi"1, albo
zamiar
osi4gnigcia
okreslonego
cebtza
pomoca
aktu agresji,
jak w prfp"uOi.u
agresji
instrum"entilnej.
Te
dwa typy
motywacji
do
zachowania
ugr"ry*n"g'o
;ogE"*p**azie
czgstowsp6listnie6,
jednak omawiaj4c
teorie
zachowuniu
ugt"".y*""!o,
p""ko"un'y
iig'
2e1chodrgbne
traktowanie
jest
uzasadnione,
poniewa2
-oga
* nich
uczestniczyi
odmienne
procesy
psychiczne'
kladwskutek
wypadku,
zaniedbania
albo niekompetencji'
Jednoczesnie
uwzglgd-
werbalna
-
fhYczna
dzialanie
.'Jalo$d
jawne
$,mgis
-
PsYchiczna
pnsiiciowe
*y"irEUrf"liie
agresji
wrogiejw
irzeciwieristwie
do instrumentalnej
wymaga
pew-
18
AGRESJA
jak
r6wniezakty samoobronyfi-
zycznej
s4to
prryklady
zachowafi,kt6re spelniaj4 zar6wnokryteria intencji i ocze-
kiwari podmiotu,
jak
i kryterium pragniefi obiektu,
by
ich
unikn46. Azatempowin-
ny
zosta1zakwalifikowane do zachowahagresywnych.Jednak normy spoleczne
zezutalaj4na stosowanietakich metod i
takie
dzialania,i
w zwi4zkuz tym stanowi4
one akceptowaneformy zachowafispolecznych.Taki argumentprzemawia zawl,4-
czeniemdo kategorii zachowafi,
agresyrrnychtylko tych dzialafi,kt6re stanowi4na-
ruszenienormy spolecznej.JednakieBerkowitz(1993)zvtr6ciluwagg,ze definio-
wanieagresji
jako
naruszenianorm lub zachowaniapotgpianego
spolecznie
pomija
problempolegaj4cy
na tym,2enormatywnewarto6ciowaniezachowania
jest
czgsto
zr6znicowane,zaleLnieod punktu widzenia zainteresowanych
stron.
Na przyklad
niekt6rzy ludzie
twaiaj4kary fizyczneza dopuszczaln1i skuteczn4praktykg wy-
chowawcz4,podczasgdy inni twaiaj1je za nieakceptowaln4formg
agresji.
Podobnieprzedstawiasigproblem rozr62nieniamiE@ agresj4uprawnion4 (/egz-
timate)i nieuprawnionq(illegitimate).NaprzyKadkara
Smiercispelniaws4ystkiekry-
teria definicji Barona i Richardsona:dzialaniawykonywanes4z intencj4i oczekiwa-
niem wyrz4dzenia kr4rwdy osobie skazanej, kt6ra motywowana jest
do uniknigcia
takiego
potraktowania.
Jednakzete dzialanias4zgodnez kodeksemkarnymwielu kra-
j6w
. Czy zatemwlaSciwe
jest
uwazanie ich za agresjg,gdyzalozymyprry tq,2e wsryst-
kie proceduryprawne
byly
przestrzegane?
Wiele os6bodrzucitenpogl4d,leczczgS(sig
znimzgodzi. W sytuacji,gdybrakuje
jawnych
regulacjiprawnych,problemprawomoc-
no6cistajesig
jeszcze
trudniejsry.Czy akty
pnemocy
popelnianeprzezruchyseparaty-
stycznelub zmarginalizowanemniejszoScis4uprawnionymi,czytez nieuprawnionymi
formami
agresji?Jestoczywiste,ze odpowiedl,na to pytaniezalezyw znacznymstop-
niu od stanowiskaw sprawie,o kt6r4 walcz4
te
grupy.
W zwipku ztym, cho1,problemy
naruszanianorm i prawomocnoScis4bardzo istotne, na pr4rklad przy analuie kontak-
t6w migdzygrupowychalbo uzasadnianiuzachowania
agresywnego,
jednak
trudno
je
uwzglgdnii jako
cechydystpktywne w podstawowejdefinicji agresji.
Zanimprzejdziemy do narzgdzipomiaru agresji,powinni6mypo3wigci6trochg
uwagi znaczeniu dw6ch pokrewnych termin6w: przymus
i
przemoc.
Tedeschi i
Felson(1994,s. 168)definiuj4
przymus jako
,dzialanie
podjgte zintencj4ryrz4-
dzeniaszkodydrugiej osobie lub
wymuszenia
jej
posluszeristwa".
Dzial.anieprry-
muszaj4cemoie przybraCformg gr62b,kar lub sily fizycznej.Wedlug
cytowanych
autor6wzast4pieniepojgcia
,,agresja"
terminem
,,przymus"
ma swojedobre stro-
ny: (a) przymusobejmujestosowaniewarunkowychgr62b
w celuuzyskaniaposlu-
szefistwa
drugiej osoby,czegonie da sig latwo pogodziez minimaln4 definicj4
agresji;(b) dzialaniaprzymuszaj4ce
interpretowanes4
jako
forma wplywu
spo-
lecznego,co zu\rracauwagg na
spoleczn4
naturg
tego typu zachowaniai zbli2a
je
pojgciowo
do proces6wkomunikacjii interakcji,nie branychwczeSniejpod uwa-
gg w kontek6cieagresji;(c) na rzeczpojgcia pr4lmusu przemawia
fakt, zejest ono
Dodatkowa cecha,kt6rE moznawzi41 pod uwagg,definiuj4c
agresjg,wi42esig
z
ocen4normafwn4 omawianegozachowania.Wyst4pily pewne kontrowersje co
do tego,czyw6r6dcechdefinicyjnychagresjinalezyuwzglgdni6naruszenie norm.
Srodki dysryplinarnestosowaneprzez nauczycieli,
-
Gr-6wNE
POJECIA
I NARZED:IAjgMlARU
19
i motywy
rodzic6w,
UtAn,y
stosuj4 dzialania
przymtszajEce
w
celu kontroli
lub
zmiany
zachowania
.*oi.ii
ari".
i) iasadniczo
nie
i4 odmienne
od dzialania
bandy-
ty,kt6rychceuzyskaepo'tuwenstwo.ofiaryilup"(Tedeschi'Felson'\994's'176)'
Do tej
interakcjonistyc?nej
teorii
spolecznej
wrbcimy
w nastqpnym
tozdziale'
W
przeciwienst*ie-Oo
przymuiu,.ktgV-j"tt
pojgciem
szerszym
od
agresji'ter-
min
przemo
" ornu"rio"i,t'
ugr"rji
gq"itir"ia^"y-skrajne.
toTJ
agresji
fizycznei'
w celu
lub
wlasno66
,ii
iur.o'.titi"
oOO'iuiy*""11'
"1-9:ob^9
Przemoc
lub
kontroli"
(Geen'
L995's'
669)' Archer
i Browne
(1989'
s.
11) proponuj4,
Zeby zdefiniowa6
przemoc
jako
"szko^dliwe
fizycznie
napa6ci'
zniszczenia,ukarania
kt6re
nie s4
w zadensposOU
spolecznie
uprawnione"'
Definicja
ta
obejmuje
przy-
p"Oti
p-".o"y
oroUi.i"l
popAnrorrej
-przez
jednostkowego
sprawca
l:ub
przez
grupg
identyfito*ur.,yJlli"9tt"5t1gicjonain4
typologig
przemocv
przedstawi-
sze(6
potencjalnych
tu.nt|j1
r*yn,un,'ctr'in
i l-"" (1996),
*"yrtthniaiac
li Mattaini,
lub ucieczka
z
niei; (2)
przemocy
w zachowaniu:
(1)
zmiana.sytuacji
awersyjnej
,
to
znaczyo.r4gntg"i"
konkretnego
celu;
(3)wyladowanie
wzmocnienie
pozytywne
poU,ror"niu
afektywnego]
(4) rorwi4zanie.konfliktu;
(5) zdobycie
negarywnego
(6) atak
na ,Jemlo*un"gl
kuiturowo"wroga"'
czyli
czlonka
dewalu-
owanej
grupYobcej.
Szczeg6ln4
szacunku;
kt6re
p oci4gai4
za sob4szkodli-
wekonsekwen"ie
ora'f"*nych
grup spolecznych.
Przemoc
strukturalna
uwa2ana
jest
zautajon4
cechg
system6w
hierarchii
wladzypod
wzglgde.
piff, pozoslaliaia"a
foUi"ty'^1.dT-tto
bez
ochrony
przed
mgskim
przymusem
i niesprawieiii*oS"i,
na
przytiad
popruez
instytucjonalizacig
ipoi""rny"tr,
kt6ra
doprowadza
do spolecznej
nie-
r6wno6ci
.;iJ;i;y.
(zob.t-e| L]uUet<,
miejscach
w trakcie
analizy
dotkniemy
te2
tqgs).
w tej
ksi4zce
skupiamy
signa
przemo"y
o.oUi*il"J"*Lftu
problem6w
przemocy
strukturalnej'
Narzgdzia
Pomiaru
agresii
poniewaz
agresjg
definiuje
sig
jako formg
zachowania
spolecznego,
strate;iif'"-i"ri,,
kt6re
b9d42r6dleminformacji
napoziomie
be-
konieczne
jeststosowanie
mo2liwo6ci
uzyskiwania
takich
informacji
hawioralnym
.Zakresin-"ioOotogirznych
na
kazdym
etapie
"
";;;i chaJaktei
z.achowania
-.;;ry*"
agresywnego:
zawgLaszkodliwy
obowi4zek
zapewnienia
pelnego
bezpieczeristwa
badari
na badaczach
i innym
o.oUo*.
Dane
o iachowaniu
agresylvnym
mozna
uzyska1za
pomoc4dw6chogOfnycttpoO"lse'obserwacjiizadawaniapytari(Baron'Ri-
chardson,
uczestnikom
Igg4).R";;iiJ;etody
bardriej
siecyficzne,
dostgpne
w ramach
tych
w
tabeli
1'2'
J*u
poO"lSe
og6lnych,
podsumowano
AGRESJA
mniejnasyconewarto6ciaminiZagresja,poniewaZniewystgpujetuproblemupraw-
nienia
(usant"io.ro*urriu
pru*"it;'
Wlgl".g
Tedeschiego
l :"ltt""
"interakcje
definiuje
formg
przemocy
okreSlono
mianem
przemocy
strukturalnej'
Ten
termin
odnosi,ii
o'oru.n"t6w
spolecznych,
Plik z chomika:
collet666
Inne pliki z tego folderu:
P. Chomczyński, Mobbing z perspektywy interacyjnej.pdf
(150738 KB)
MCQ-Bullying-CM-4-22-08.160111908.doc
(158 KB)
MOLESTOWANIE MORALNE-M.F.Hirigoyen.pdf
(3067 KB)
krahe- agresja.pdf
(1964 KB)
Leymann1996.pdf
(828 KB)
Inne foldery tego chomika:
mobbing Godlewska-Werner
Praca dyplomowa - licencjacka
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin