1. Parzydełkowce:
◦ najprostsze zwierzęta tkankowe
◦ dwuwarstwowe
◦ promienista symetria ciała
◦ ciało przypomina worek, często opatrzony specjalnymi wyrostkami (czułkami, ramionami)
◦ mogą występować w postaciach:
▪ polipa – osiadły tryb życia
▪ meduza – swobodnie pływająca
◦ zamieszkują wyłącznie środowisko wodne (głównie morza)
2. Budowa ciała:
◦ dwie warstwy:
▪ wewnętrzna – gastroderma (endoderma)
▪ zewnętrzna – epiderma (ektoderma)
◦ przestrzeń między warstwami wypełnia galaretowata mezoglea, pełniąca funkcję wspierającą
◦ brak wyodrębnionej głowy
◦ do wewnętrznej jamy ciała (chłonąco-trawiącej / gastralnej) prowadzi otwór gębowy, który pełni też rolę odbytu
◦ otwór gastralny otoczony wieńcem czułków, na których koncentrują się parzydełka złożone z komórek parzydełkowych (knidoblastów) służące do zdobywania pokarmu oraz pełniące funkcje ochronne
◦ typy parzydełek: przebijające, klejące, owijające
◦ po raz pierwszy obserwujemy tu prymitywny układ nerwowy – dyfuzyjny (rozproszony)
▪ tworzą go wyst. w gastrodermie i epidermie komórki nerwowe łączące się ze sobą za pomocą długich wypustek, tworząc sieć
▪ tendencja do koncentracji kom. nerwowych wokół otworu gastralnego
◦ ciała brzeżne (ropalia) – wyst. u meduz, usytuowane na brzegu dzwonu, zawierają narząd równowagi (statocystę) i prymitywne oczka
◦ wymiana gazowa i krążenie zachodzą na drodze dyfuzji, a zbędne produkty przemiany materii zostają usuwane przez powłoki ciała
◦ w ektodermie występują komórki nabłonkowo-mięśniowe umożliwiające skurcze ciała zwierzęcia
◦ potrafią zmieniać swoje kształty
◦ mogą poruszać niektórymi częściami ciała, głównie czułkami
3. Odżywianie:
◦ prowadzą drapieżny tryb życia
◦ żywią się drobnymi skorupiakami, rybami, pierścienicami i mięczakami
◦ zdobycz wciągają przez otwór gębowy do jamy chłonąco-trawiącej, gdzie zachodzi wstępne pozakomórkowe trawienie pokarmu
◦ drobne cząsteczki nadtrawionej masy są pobierane drogą fagocytozy przez komórki gastrodermy, gdzie otoczone wodniczką ulegają trawieniu wewnątrzkomórkowemu
◦ podwójne trawienie!
4. Rozmnażanie:
◦ przemiana pokoleń (metageneza)
▪ bezpłciowe - polipy:
· przez pączkowanie lub strobilizację (dzielenie się poprzecznie)
· powstają talerzykowate efyry – młode meduzy o powycinanym i płatowatym dzwonie
▪ płciowo – meduzy:
· zwierzęta rozdzielnopłciowe (obecne też formy obojnacze)
· gamety powstają z komórek interstycjalnych (śródmiąższowych) w gonadach, a na zewnątrz wydostają się przez pęknięcia w powłokach ciała
· z zapłodnionego jaja rozwija się swobodnie pływają urzęsiona larwa – planula, która po pewnym czasie osiada na dnie i przekształca się w polipa
5. Podział typu parzydełkowców na gromady:
◦ stułbiopławy:
▪ morskie parzydełkowce
▪ niewielkie rozmiary
▪ polip postacią dominującą lub jedyną
▪ rozmnażanie przez pączkowanie, tworząc kolonie
▪ nieliczne żyją pojedynczo – stułbia, która nie wytwarza meduz, ale może rozmnażać się płciowo, bo jest obojnakiem; potrafi się przemieszczać koziołkując
▪ rurkopławy:
· formy kolonijne
· polimorfizm – morfologiczne zróżnicowanie w budowie poszczególnych polipów, będące przystosowaniem do pełnienia różnych funkcji w kolonii
· żeglarz portugalski – ma duży pęcherzyk hydrostatyczny, po której spodniej stronie przyczepione są polipy odżywcze oraz osobniki zawierające gonady; czułki chwytne, uzbrojone w parzydełka zwisają w głąb morza; kolonia unosi się na powierzchni wody i przemieszcza się dzięki wiatrowi
▪ meduzy (hydromeduzy) mają niewielkie rozmiary (często organizmy planktonowe); poruszają się dzięki fałdowi na krawędzi dzwonu (żagielkowi)
◦ krążkopławy:
▪ wyłącznie morskie parzydełkowce
▪ polipy mają jamę gastralną z czterema niepełnymi przegrodami
▪ postacią dominującą jest meduza, która często osiąga znaczne rozmiary (bełtwa – do 2 m)
▪ meduzy nie posiadają żagielka, pływają na zasadzie odrzutu wywoływanego przez regularne skurcze parasola
◦ koralowce:
▪ wyłącznie postaci polipów
▪ mogą żyć pojedynczo lub w koloniach
▪ w jamie gastralnej więcej niż 4 pełne przegrody, które zwiększają powierzchnię trawienia i wchłaniania
▪ polipy (gł. kolonijne) wytwarzają wzmacniający je szkielet (wapienny, rogowy lub mieszany)
▪ ukwiały, występujące pojedynczo na dnie morskim nie wytworzyły szkieletu wewn.
cazamariposa