Rozmnażanie bezpłciowe
Podział komórki - proces zachodzący u wszystkich żywych organizmów, w którym komórka macierzysta dzieli się na dwie lub więcej komórek potomnych.
Zarodnik, spora – jest to komórka służąca do rozmnażania protistów, roślin (mszaki, paprotniki) i grzybów. Zarodniki są zazwyczaj wytwarzane w zarodniach, gdzie dojrzewają do momentu wysypu – zazwyczaj przez pęknięcie ich ścian.
Możemy je podzielić ze względu na
- proces, w którym powstały:
* mejospory, megaspory, tetraspory, gonospory – powstające po podziale
mejotycznym – są haploidalne,
* mitospory – powstające po podziale mitotycznym – są tak samo wyposażone
genetycznie jak organizm rodzicielski,
- miejsce, w którym są wytwarzane:
* endospory – wytwarzane w zarodni
* egzospory – nie wytwarzane w zarodni, np. zarodniki konidialne u grzybów
- obecność organelli ruchu:
* planospory, zoospory, pływki – z organellami ruchu
* aplanospory – bez organelli ruchu
Zarodniki skrzypu polnego
Poliembrionia, wielozarodkowość - zdolność do powstawania kilku lub większej liczby zarodków z jednej komórki jajowej
U zwierząt poliembrionia polega na naturalnym rozdzieleniu się blastomerów w okresie bruzdkowania. U roślin o poliembrionii mówimy wtedy, gdy w jednym zalążku rozwija się wiele zarodków powstałych na skutek podziału jednej komórki jajowej.
Występują dwa typy poliembrionii:
Pączkowanie - polega na wytwarzaniu przez rodzicielski organizm małego fragmentu, który po oderwaniu się od rodzica samodzielnie rozwija się w identyczną genetycznie jego kopię
Pączkujące drożdże
Regeneracja – odtwarzanie przez rośliny i zwierzęta utraconych (uszkodzonych) części ciała, narządów, tkanek lub komórek
Regeneracja ogona jaszczurki
Dzieworództwo rodzaj rozmnażania bezpłciowego (mimo udziału gamety) z powodu braku zapłodnienia, polegające na rozwoju osobników potomnych z komórki jajowej bez udziału plemnika.
pedogeneza wyst. np. u niekt. gatunków mszyc i chrząszczy, polega na przemiennym wyst. w cyklu życiowym larw zdolnych do rozmnażania dzieworodnego.
Waran z Komodo Dzieworództwo u mszyc
Strobilizacja – wielokrotny podział poprzeczny, w wyniku którego:
- powstaje strobila tasiemców
- z przygębowego odcinka ciała polipa powstają efyry krążkopławów (Scyphozoa). Dzielący się polip nosi nazwę strobilizatora. Strobilizacja jamochłonów jest rodzajem rozmnażania bezpłciowego, polegającego na tym, że polip (jedna z postaci parzydełkowców) wielokrotnie dzieli się poprzecznie na tzw. talerzyki, a u szczytu odrywają się młodociane formy meduzy (larwy, które przekształcają się w dorosłe meduzy) zwane efyrami. Łańcuchy efyr przed oderwaniem się od polipa zwane są strobilami. Wyróżniane są dwa typy strobilizacji polipów:
W botanice strobilą lub strobilem nazywany jest kłos zarodnionośny.
Fragment kłosa zarodnionośnego skrzypu
Fragmentacja plechy to sposób rozmnażania bezpłciowego, w którym organizm macierzysty rozpada się na kawałki z których powstaje nowy organizm. Nowe organizmy, które powstają w taki sposób są identyczne po osiągnięciu końcowej fazy wzrostu.
Występuje u niektórych roślin, grzybów, porostów i glonów, gąbek, czy parzydełkowców.
Apomiksja – typ rozmnażania, w którym osobniki potomne tworzone są z jednej komórki bez udziału procesów płciowych. W najszerszej definicji oznacza rozmnażanie przez nasiona, kiedy zarodek powstaje bez procesu zapłodnienia (agamospermia) oraz rozmnażanie wegetatywne.
wiechlina łąkowa (Poa pratensis) oraz liczne gatunki mniszków.
Rozmnóżki są specjalnymi fragmentami plechy lub bulwkami pędowymi. Mogą one powstawać na rozłogach, brzegach liści lub na łodygach, zwykle w kątach liści.
Rozmnóżki pędowe u wiechliny alpejskiej
Rozmnóżki w postaci bulwek u żywca cebulkowego
Rozłogi wydłużone pędy roślin płożące się pod powierzchnią ziemi lub tuż nad nią. Zgrubiałe podziemne rozłogi nazywane są kłączami. Główną funkcją rozłogów jest rozmnażanie wegetatywne. Po obumarciu rośliny macierzystej lub oddzieleniu się od niej (co następuje w wyniku obumarcia łączącego z nią rozłogu), stają się samodzielnymi roślinami.
Przykładem roślin wytwarzających rozłogi są truskawki i dąbrówka rozłogowa. Chwasty wytwarzające rozłogi należą do uciążliwych do zwalczenia.
Rozłogi truskawki
Bulwa zgrubiała część korzenia lub pędu, pełniąca w roślinie funkcję spichrzową, przetrwalnikową i rozmnażania wegetatywnego.
Dzięki przetrwalnikowej funkcji bulw byliny mogą po okresie niesprzyjającym wegetacji (np. zimie lub suszy) odtworzyć się z zawiązków pędów znajdujących się w bulwie, mimo że pęd nadziemny tych roślin obumarł.
Podziemne bulwy pędowe topinamburu
Bulwy korzeniowe dalii
Kłącze zwykle zgrubiały pęd podziemny
- magazynuje materiały zapasowe umożliwiające roślinie przetrwanie niesprzyjających wegetacji okresów
- służy do rozmnażania wegetatywnego. Pod ziemią (lub pod wodą u roślin wodnych) wyrasta przekształcona łodyga o skróconych międzywęźlach. Z węzłów kłącza wyrastają korzenie przybyszowe, a z pąków bocznych wyrasta pęd nadziemny i powstaje nowa roślina.
...
riochin