TATRY A-Z Slowniczek obejmuje ponad 200 hasel zawierajcfcych podstn- wowe in%rmacje geograf czno-hisloryczne o wszystkich wa�- niejszych szczytach i przelgczach oraz jaskiniach Tatr. Dodat- kowe skr�ty: ml. - mlodszy, st. - starszy (przy mazwiskach) tow. - lowarzysz lub towarzysze, przew. - przewodnik lub przewodnicy. Przy danych historycznych szerzej uwzgl�dniona jest dzialalno�� polska. Niekt�re szczyty i przel�cze maj4 poda- ne dwie wysoko�ci (np. Kr�tka: 2365, 2370 m), druga w kolej- no�ci jest kot� wyst�pujcfc� na nowych mapach stowackich. Wzmianki o jaskiniach przejrzat i uzupelnil Rafal Karda�. Babki (Babky, 1566 m). Rozczlonkowany masyw na zach. skraju Tatr Liptowskich, w zako�czeniu grani odchodz�cej na pd. od Siwego Wierchu. Dolomity chocza�skie, od pd. wsch. inne skaly osadowe - w nich d�ugie �ciany Sok�l i Mnich. Pod szczytem maty stawek. Na grzbiecie wypas kr�w. Za czub� Mnicha (1462 m) polana zw. Czer- wieniec, ciekawa 8orystycznie (wysokie za- si�gi ro�lin ni�owych), z kilkoma domkami weekendowymi i niedu�ym schroniskiem nale��cym do HS TANAP. W pd. podn�- iach masywu szpec�cy okolic� kamienio- �om. W Sokolim �lebie inskrypcje z I. 1713- 1911. D. 199. Banikowska Prze��cz (Bankovske sed- lo, 2062, 2045 m). Do�� waina turystycznie przel�cz w grzbiecie gt�wnym Tatr Zachod- nich - mi�dzy Ban�wk� a Pachol�. Nazwa m.in. u Boles�awa Kotuli (1890), u g�rali te� Przehyba. D. 1%, 208, 212. na pd. pot�ny grzbiet Przystopu (2145 m) i Rosochy (1953 m). Ku pn. opadaj� skali- ste �ciany 350 m wysoko�ci, podsypane wysokimi piar�yskami. Skaly krystaliczne (granodioryty rohackie). I wej�cie zimowe: J�ze( Lesiecki i Leon Lo�a 1911. Na mapie 1823 Banovka B. W XIX w. szczyt zalicza- no do Rohaczy. Grani� wiedzie pi�kny szlak turystyczny. D. 195, 196, 208, 212. Ba�dzioch Kominiarski. System jaski- niowy w pn.-wsch. cz�ci Kominiarskiego Wierchu, odkryty 1968 przez grotolaz�w pozna�skich, kt�rzy wyeksplorowali 2,5 km korytarzy do gl�boko�ci 350 m. G�my otw�r na wys. 1683 m. Skomplikowany uk�ad studni, korytarry i kom�r o ��cznej dlugo�ci przesz�o 9,2 km i deniwelacji 562 m (-546, +16 m). Doszukano si� 6 den i kilku niezale�nych ci�g�w wodnych. Intere- suj�ce formy morfologiczne. Ba�dzioch w gwarze g�rali znacry brzuch. Ban�wka (Bankov, 2178 m). Najwyisze wypi�trzenie w caym gl�wnym grzbiecie Tatr Zachodnich. Tworry dlug�, prawie po- ziom� gra�, w kt�rej s�abo wyodr�bnia si� wierzcholek. Z zach. kra�ca grani wybiega Barania Przet�cz (Baranie sedlo, 2393, 2384 m). Najwa�niejsze obni�enie w grani ��cz�cej Baranie Rogi z tomnic�, powstale w wybitnej strefie dyslokacyjnej. Znany przech�d z Dol. Kie�marskiej do Dol. Pi�ciu TATRY A-Z 535 Staw�w Spiskich, w r. 1904 ubezpieczony nazw, przewainie nadanych przez tatemi- przez MKE. I przej�cie zimowe 1906. D. k�w. Nazw� Basta Sczertiska notuje Stani- 134 (bez znak�w). s�aw Staszic w r. 1805. Baraniec Wielki, Baraniec, Wielki Wierch (Baranec, Vel'ky vrch, 2184 m). Pot�iny masyw w kszta�cie rozrogu, trzeci co do wysoko�ci w Tatrach Zachodnich. Przestronne �leby s�yn� z ogromnych la- win. W pd.-wsch. grani Ma�y Baraniec, zw. tei Hrubym (1949 m). Stoki osi�gaj� wyso- ko�� 1000 m i byly intensywnie wypasane. "Lupki krystaliczne w masie prawie jednoli- tej" (Stetan Kreutz, 1930). Wtr�cenia amfi- bolit�w i lupk�w gratitowych z granatami. Ku Dol. Jamnickiej opadaj� �adne, dwu- schodowe cyrki. Od strony Dol. �arskiej masyw zwa� si� Wielkim Wierchem. Jego bez w�tpienia dotyczy notatka Mateja Bela (1736) o Trnoweczu Welikym. W XIX w. jeden z 5 w Tatrach gl�wnych punkt�w t�angulacyjnych (w r. 1820 wie�a i pomiar 2185 m). D. 191, 192. Baranie Rogi (Baranie rohy, 2526 m). Niezbyt efektowny lecz wainy topograficz- nie szczyt, prcyro�ni�ty do grzbietu gl�w- nego Tatr Wysokich, zwornik dla bocznej grani Lomnicy. �ciany 150-250 m wysoko- �ci. Wierzchoiek �cina charakterystyczny taras. I znane wej�cie ks. J�zef Stolarcryk z ks. Ambroiym (fomaszem Trausylem) i 4 zakopia�skimi g�ralami 1867. I wej�cie zimowe 1911 (tatemicy w�gierscy). Nazwa ludowa, w polskich drukach od ok. 1870 r., w 1853 Fiogi. D. 134. Baszty, Gra� Baszt (Ba�ty). Poszarpany skalny grzbiet przesz�o 4 km dlugo�ci, od- dzielaj�cy Dol. Mi�guszowieck� od Dol. Mlynicy, z dawna uznany za granic� mi�- dzy Spiszem a Liptowem. W�r�d 7 do�� samodzielnych szczyt�w najwyisry jest Szatan (2416 m). Najwcze�niej zwiedzano Skrajn� Baszt� (Pat��, 2203 m), w kt�rej zboczach przed r. 1530 wydobywano mied�. Z grani� wi��� si� legendy, skupia si� tu najwi�ksry zbi�r demonicznych Baty�owiecki Szczyt (Batizovsky �tit, 2448, 2456 m). Pi�kny "plytami opancerzo- ny" szczyt w grani gl�wnej Tatr Wysokich na osi Dol. Baty�owiedciej, ku pd. i pn. opadaj�cy 150- do 290-metrowymi �aana- mi (drogi wspinaczkowe). Zdobyty w r. 1900 przez Karola Jurryc� z przew. - jako jeden z ostatnich z wainiejsrych szcryt�w tatrza�skich. I wej�cie zimowe Zygmunt Klemensiewicz i Jerzy Ma�lanka 1909 -wg oceny Jana A. Szczepa�skiego, najwytHt- niejsze polskie osi�gni�cie zimowe w Ta- trach do lat mi�drywojennych. Nazwa po- przez wie� Batyiowce od komesa Botyza (w. XIII) - w literaturze dhigo nieustabili- zowana, szcrytowi 2448 m "prrydzielona' w r. 1878. Nazw� Batyiowiecka Przel�cr wprowadzil Janusz Chmielowski 1903. Beskid (2012 m). Podrz�dny lecz popu- lamy szcryt w grztaecie gl�wnym - ostatni od wsch. z nalei�cych do Tatr Zachodnich. Masowo odwiedzany z pobliskiego Kaspro- wego Wierchu (pi�kne widoki). R�iowe granity pegmatytowe, spoczywaj�ce na skalach osadowych (wsch. skraj i najwy- �szy punkt wyspy krystalicznej Goryczko- wej). Znakomite tereny narciarskie. D. 75. Biata Skala (Biela skala, 1378, 1316 m). Ostatnia od zach. wynios�o�� w gl�wnym grzbiecie Tatr, panuj�ca nad zakr�tem Su- chej Dol. Tarnowieckiej. Dwie tumie roz- dzielone przel�cz�, od pd. i wsch. urwiste, od pn. zalesione ai po granie (platy kos�w- ki). Zachodnia niisza o ok. 20 m. Dolomity chocza�skie. Interesuj�ca flora - badal j� m.in. Boles�aw Kotula w I. 1879-85. Legen- dy o zakl�tych skarbach - ostatni poszuki- wacz z�ota pracowa� tu w I. 1935-43. Na- zwa pastwiska Byla (Bila) Skala notowana w dokumentach orawskich ju� w 1615 roku. D. 204. 536 TATRY A-Z S TAROROBOCIA�SKI SZCZYT (1176� TRZYDNIOWIA�SKI ; Widok z Bobrowca na oLoczenie dolin Chochotowskiej i Zuberskiej. 1. B�yszcz (2159 m); 2. Raczkowa Prze�rcz (1959 m); 3. Starorobocia�ska Prze�ecz; 4- J:a- rz�bcza Prze�ecz; 5. Hotarz (uroczysko le�ne z praborem g�rnoreglowym); 6. Ig�a w Ban�wce; 7. Zabrat; 8. Ma�y Salatyn (2030 m); 9. Breslowa (1934 lub 1902 m); 10. R�g (1571 m). Widok na Tatry Wysokie - zob- d. 221d. B�yszcz (2159 m). Pn. kraniec masywu Bystrej, wi���cy j� z grzbietem gl�wnym. Skaliste pn- zbocze ma 400 m wysoko�ci. W w. XIX wraz z Bystr� zwany by� Pyszn�, obecn� nazw� upowszechnil przewodnik Walerego Eljasza (od 1870). D. 180, 185. Bobrowiec (1663 m). Wynios�y masyw w zach. ograniczeniu Dol. Chocholowskiej, zbudowany gt�wnie z dolomit�w i geologi- cznie przynale�ny do tzw. pasma reglowe- go. Na wsch. wysuwa 2-kilometrowy grzbiet po pd. stronie zje�ony Mnichami (ok. 1510 m), zako�czony Czotem Chochotowskim (jaskinie - m.in. Szczelina Chocholowska 2500 m dlugo�ci). W stokach od r. 1808 do ok. 1850 eksploatowano niskoprocentowe rudy �elaza w dw�ch kopalniach - zako- pia�skiej (Bobrowiec) i s�owackiej (Jam- bur). Bogata flora wapieniolubna. I wej�cie zimowe J�zef Lesiedci, Leon Lo�a i Janusz �utawski 1911. Nazwa poprzez dolin� od wsi Bobr�w, jako okre�lenie pastwiska za- notowana w 1615, jako nazwa szczytu 1796. Te� Jamburowy Wierch. D. 31, 221, 222. Bobrowiecka Prze��cz (1356 m). Wybit- ne siodlo mi�dry Bobrowcem a Grzesiem, powstale w strefie mi�kkich lupk�w triasu, ongi ulubione przej�cie k�usownik�w z Pod- hala w Tatry Orawskie. Dro�yna g�rnicza z Polany Chocholowskiej zbudowana ok. 1808, z Dol. Bobrowieckiej - ok. 1820. W w. XIX iadowano tu rud� �elaza na wozy (zob. Bobrowiec). D. 31, 220, 222. Brestowa (Brestova, 1934, 1902 m). Przysadzisty wierch granitowo-gnejsowy w zakolu gl�wnego grzbietu Tatr Zachodnich. Stoki trawiaste, do�em - zwlaszcza od pn. - skaliste. Ku pn. wybiegaj� 3-kilometrowe boczne ramiona. W r. 1861 Vawersowania szczytu dokona� Kazimierz Lapcry�ski (u�ywa nazwy Salatin). Masyw ma du�e walory narciarskie, w Spale�skim �lebie kolej krzeseNcowa. D. 206, 212. Bucrynowe Tumie - Wielka (2184 m) i Mala (2172 m). Granitowe szczyty zamyka- TATRY A-Z 537 �QWIICZ PtACZLIWY (T116) j�oe od pd. Pa�szcryc�, ku kt�rej opadaj� �Cianami 120-300 m wysoko�ci. Mimo ru- chu turystycznego, utrzymuj� si� tu kozice. Pierwsrych wej�� dokona� w latach 1900 i 1902 ks. Walenty Gadowski z tow., kt�ry latem 1903 przeprowadzi� stokami i grani� Orl� Per�. W zimie zdobyli je tatemicy za- k4pia�scy w I. 1910 i 1911. W r. 1909 w pn. �cianie �miertelny wypadek tatemicki, opisany przez Ferdynanda Goeda. Podziat na tumie Mal� i Wielk� oraz Buczynow� Prcel�cz(2127 m) wprowadzi� ks. Gadowski (1903). D. 80. Bujacry Wierch (Buja�i vrch, 1946 m). Szczyt w grzbiecie Tatr Bielskich, cz�ao- wo skalisty, silnie rozbudowany ku p�lnocy. Zwomik dla bocmego gniazda Steiek. W pn. zboczach jaskinia zw. Alabastrow� (212 m d�ugo�ci, kilka kom�r). W jaskini Lodowa Piwnica stalagmity lodowe. Ok. 1650 zgin�t na Bujaczym Wierchu po- szukiwacz skarb�w August Kaftstein, (pier- wsza znana z nazwiska ofiara Tatr). W r. 1813 byt na szcrycie G�ran Wahlenberg. Nazwy uiyt po raz pierwsry geograf Antoni Rehman (1892), od bujak - byk, buhaj. �. 112 od 1978 r. zamkni�ta dla ruchu turystycznego. Bystra (Bystra, 2248 m). Najwyiszy szczyt Tatr Zachodnich, 0,6 km na pd. od grzbietu gl�wnego, z kt�rym ��ciy j� punkt zw. Blyszczem (2159 m). Lupki krystaliczne przewarstwione bia�ym granitem. Zbocza osi�gaj� wys. 600 m i byty wypasane ai...
smialytedd