EKONOMIA - MIKROEKONOMIA

0.     Wstęp - ekonomiczne myślenie

minimalizacja nakładów

maksymalizacja efektów

nieograniczoność ludzkich potrzeb

głównym kreatorem nowych potrzeb, czy nowego sposobu zaspakajania tych potrzeb jest produkcja i związany z nią postęp technologiczny

celem produkcji jest zaspakajanie zmieniających swój rozmiar i strukturę potrzeb ludzkich

0.1.                      Ograniczoność zasobów

dla jednostki – czasu wolnego, zasobów finansowych, kwalifikacji

i predyspozycji zawodowych

dla gospodarki – ograniczoność zasobów czynników produkcji (pracy, ziemi, kapitału)

zasób czynnika produkcji – ilość tego czynnika, jaką gospodarka dysponuje w danym momencie (ujęcie statyczne)

strumień czynnika produkcji – dynamiczne ujęcie zasobu, oznaczające wykorzystanie czynnika produkcji w określonym czasie

praca

przedsiębiorczość

kapitał produkcyjny i finansowy

ziemia

praca otrzymuje wynagrodzenie w postaci płacy

przedsiębiorczość może być wynagradzana jak praca odpowiednio wysoką płacą lub zyskiem

kapitał otrzymuje wynagrodzenie w postaci procentu

ziemia przynosi dochód w postaci renty

ograniczoność zasobów wynika z przyczyn

-         naturalnych (ograniczoność bogactw naturalnych)

-         lub może wynikać z dotychczasowej działalności gospodarczej (ograniczoność kapitału)

Mając do czynienia z jednej strony z ograniczonymi zasobami, z drugiej strony z nieograniczonymi potrzebami należy liczyć się z występowaniem zjawiska rzadkości.

Rzadkość oznacza, że nigdy nie będziemy mieli wszystkiego, co chcielibyśmy mieć.

W ekonomii pojęcie rzadkości odnosi się do sytuacji, w której dostępne zasoby czynników produkcji są niewystarczające do zaspokojenia potrzeb społeczeństwa.

Rzadkość jest konsekwencją ograniczoności zasobów.

0.2.                      Konieczność wyboru - rzadkość

Zjawisko rzadkości zmusza podmioty gospodarujące do dokonywania wyborów związanych z alokacją będących w ich dyspozycji zasobów.

0.3.                      Koszt alternatywny

koszt alternatywny – koszt towarzyszący wyborowi, występuje, gdy posiadane zasoby czynników produkcji są niewystarczające do zaspokojenia wszystkich potrzeb

koszt alternatywny – utrata możliwości  realizacji odrzuconej, najlepszej alternatywy

dobra wolne:

-         dobra, które mają koszt alternatywny równy 0

-         zwiększenie ilości dóbr wolnych nie pociąga za sobą konieczności 

     zmniejszenia ilości innych dóbr

-         z punktu widzenia konsumenta korzystanie z dóbr wolnych jest bezpłatne, konsument otrzymuje dobra wolne za darmo

Istnienie dóbr wolnych wynika z:

-         braku praw własności (np. do plaż, lasów, jezior)

-         polityki państwa, które decyduje się na bezpłatne dostarczanie niektórych dóbr (w niektórych krajach np. szkolnictwo czy ochrona zdrowia są bezpłatne).

Dobra wolne z punktu widzenia konsumenta mają koszt alternatywny równy 0, nie musi to jednak oznaczać, że są to również dobra o zerowym koszcie alternatywnym dla społeczeństwa.

Społeczeństwo ponosi koszt alternatywny, gdy np. bezpłatna ochrona zdrowia czy szkolnictwo wymagają zaangażowania określonych środków, zasobów, które mogłyby być użyte przez społeczeństwo w inny sposób, pojawia się więc koszt alternatywny, jaki ponosi całe społeczeństwo.

Dobra wolne z punktu widzenia społeczeństwa są bardzo nieliczne (np. czyste powietrze, woda, promienie słoneczne docierające na Ziemię czy opady atmosferyczne.

Wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym zasób takich czynników jak czyste powietrze, woda maleje.

Przeciwieństwem dobra wolnego jest dobro ekonomiczne.

Dobro ekonomiczne to dobro rzadkie, o koszcie alternatywnym większym od  0.

Wzrost produkcji lub konsumpcji dobra ekonomicznego pociąga za sobą konieczność rezygnacji z produkcji lub konsumpcji pewnej ilości innych dóbr.

0.4.                      Przedmiot badań mikroekonomii

Praktycznie, niemal wszystkie dobra są dobrami ekonomicznymi i stanowią przedmiot badań i zainteresowań mikroekonomii.

Każda działalność ludzka opiera się na dokonywaniu wyborów, w związku z tym dla każdej realizowanej działalności istnieje koszt alternatywny, czyli konieczność rezygnacji z innej działalności.

Decyzje dotyczące alokacji (rozmieszczenia) czynników w różnych zastosowaniach produkcyjnych podejmują właściciele czynników produkcji:

- gospodarstwa domowe

- podmioty gospodarcze.

Mikroekonomia zajmuje się sposobem rozwiązywania problemu rzadkości przez poszczególne podmioty gospodarujące.

Mikroekonomia bada cele działalności podmiotów gospodarujących i formułuje kryteria wyboru decyzji optymalnych.

Zadaniem mikroekonomii jest wyjaśnienie jak i dlaczego dany podmiot funkcjonuje w określonych warunkach.

Na rynku produktów i usług konsumpcyjnych weryfikowane są zamierzenia konsumentów i producentów.

Na rynku czynników produkcji weryfikowane są zamierzenia właścicieli czynników produkcji i firm kupujących czynniki produkcji.

Ze względu na występowanie rynku produktów i usług konsumpcyjnych oraz rynku czynników wytwórczych, działania poszczególnych podmiotów są ze sobą powiązane, tworząc zamknięty obieg pieniężny i rzeczowy w gospodarce.

Zamknięty obieg pieniężny i rzeczowy w gospodarce

przychody producentów

Konsumenci

Rynek produktów

i usług konsumpcyjnych

produkty i usługi konsumpcyjne

wynagrodzenie czynników produkcji

wydatki konsumentów

czynniki produkcji

Producenci

Rynek czynników produkcji

produkty

i usługi konsumpcyjne

koszty

produkcji

czynniki produkcji

0.5.                      Krzywa możliwości produkcyjnych

  B

Bmax

B1

   B2

C

KMP

D

     0                        A1          A2   Amax        A

Krzywa możliwości produkcyjnych przedstawia problem rzadkości, konieczności wyboru i kosztu alternatywnego.

Krzywa możliwości produkcyjnych – graficzne przedstawienie różnych kombinacji dóbr, które mogą być wytworzone przy pełnym i efektywnym wykorzystaniu wszystkich dostępnych zasobów.

KMP przedstawia możliwe kombinacje dóbr A i B, jakie gospodarka może wytworzyć przy pełnym i efektywnym wykorzystaniu zasobów.

Każda kombinacja ilościowa dóbr A i B leżąca na krzywej gwarantuje pełne zatrudnienie zasobów przy najlepszej z dostępnych technologii.

stopa transformacji - ilość dobra z jakiej trzeba zrezygnować, aby otrzymać określoną ilość innego dobra

Krańcowa stopa transformacji (marginal rate of transformation – MRT) dobra B w dobro A informuje, o ile należy zmniejszyć produkcję dobra B, aby móc zwiększyć produkcję dobra A o jednostkę.

                                spadek produkcji dobra B

MRT     =

                     przyrost produkcji dobra A o jednostkę

a) stała MRT

B

KMP

0                                       A

Liniowa KMP charakteryzuje się stałym kosztem alternatywnym.

Zwiększenie produkcji A o jednostkę wymaga rezygnacji zawsze ze stałej ilości dobra B.

Wzrost produkcji dobra B o jednostkę wymaga rezygnacji zawsze z takiej samej ilości dobra A.

b) rosnąca MRT

B

KMP

0                                       A

Wklęsła w stosunku do początku układu współrzędnych KMP charakteryzuje się rosnącym kosztem alternatywnym.

Aby zwiększyć produkcję dobra A, trzeba zrezygnować z coraz większej ilości dobra B.

Aby zwiększyć produkcję dobra B, trzeba zrezygnować z coraz większej ilości dobra A.

c) malejąca MRT

B

 ...