JAKUB WOJCZYŃSKI - EKSTERMINACJA ORMIAN (praca magisterska).pdf

(1129 KB) Pobierz
678352737 UNPDF
nnn
n
n
nnnnnn
n nnnnnnnn
n
Ja, niŇej podpisany Jakub Wojczyıski student Wydziaþu Nauk Spoþecznych
Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oĻwiadczam, Ňe przedkþadanĢ
pracħ licencjackĢ pt.: áEksterminacja Ormian w Turcji na przeþomie XIX i XX wieku
Î przyczyny, przebieg, oddŅwiħk miħdzynarodowy.Ñ napisaþem samodzielnie.
Oznacza to, Ňe przy pisaniu pracy, poza niezbħdnymi konsultacjami, nie korzystaþem z
pomocy innych osb, a w szczeglnoĻci nie zlecaþem opracowania rozprawy lub jej
czħĻci innym osobom, ani nie odpisywaþem tej rozprawy lub jej czħĻci od innych osb.
RwnoczeĻnie wyraŇam zgodħ na to, Ňe gdyby powyŇsze oĻwiadczenie okazaþo
siħ nieprawdziwe, decyzja o wydaniu mi dyplomu zostanie cofniħta.
Data: Podpis:
2.1. P OCZġTKI .....................................................................................................6
2.2. C ZASY STAROņYTNE ....................................................................................7
2.3. ĺ REDNIOWIECZE ........................................................................................11
2.4. P ANOWANIE OSMAİSKIE ...........................................................................13
3.1. N ARASTAJġCY KONFLIKT TURECKO - ORMIAİSKI W XIX WIEKU .................15
3.2. U MIĦDZYNARODOWIENIE KWESTII ORMIAİSKIEJ NA KONGRESIE BERLIİSKIM
W 1878 ROKU ....................................................................................................18
3.3. K WESTIA ORMIAİSKA DO ROKU 1894........................................................22
3.4. M ASAKRY W LATACH 1894-1896...............................................................25
3.5. R ELIGIJNE TýO WYDARZEİ W LATACH 1894-1896.....................................32
3.6. S PRAWA ORMIAİSKA W PRZEDEDNIU I WOJNY ĺWIATOWEJ I DALSZE
REPRESJE ...........................................................................................................34
4.1. M ASOWE DEPORTACJE I GENOCYD W LATACH 1915-1916..........................41
4.2. R ELACJE NAOCZNYCH ĺWIADKìW .............................................................51
4.3. N IEMIECKA WSPìýODPOWIEDZIALNOĺĘ ....................................................54
4.4. K OLEJNE LUDOBìJSTWA I TRAKTAT Z S EVRES W 1920 ROKU .....................57
4.5. O D TRAKTATU Z S EVRES DO KONFERENCJI LOZAİSKIEJ .............................61
4.6. T URECKI PUNKT WIDZENIA .........................................................................64
5.1. R EAKCJE MIĦDZYNARODOWE W TRAKCIE ...................................................69
5.2. O RMIAİSKI ODWET ....................................................................................70
5.3. S TANOWISKA POSZCZEGìLNYCH PAİSTW ..................................................72
5.4. S TANOWISKO P OLSKI I JEGO WPýYW NA STOSUNKI Z T URCJI . ....................74
5.5. W PýYW UZNANIA RZEZI NA DALSZE LOSY T URCJI I JEJ CZýONKOSTWO W
U NII E UROPEJSKIEJ ...........................................................................................76
5.6. M IEJSCA PAMIĦCI POMORDOWANYCH O RMIAN ..........................................77
1. O PRACOWANIA .............................................................................................81
2. A RTYKUýY PRASOWE ....................................................................................81
3. S TRONY INTERNETOWE .................................................................................82
Termin eksterminacja w sþownikach bywa okreĻlany jako: áDziaþanie
zmierzajĢce do wytħpienia grupy narodowej, etnicznej, religijnej.Ñ Ludobjstwo
natomiast to wedþug definicji ONZ-owskiej: áCelowe wyniszczanie caþych narodw,
grup etnicznych, religijnych lub rasowych, zarwno poprzez fizyczne zabjstwa
czþonkw grupy, jak i kontrolħ urodzin, przymusowe odbieranie dzieci czy stworzenie
warunkw Ňycia obliczonych na fizyczne wyniszczenie.Ñ Historia zna wiele
przypadkw ludobjstwa Î wyniszczenie Prusw przez KrzyŇakw w XIII i XIV
wiekw czy teŇ pacyfikacja Wandei przez dyktaturħ jakobinw w XVIII wieku w
okresie Rewolucji Francuskiej.
W latach 1894-1923 z powierzchni ziemi zniknħþa znaczna czħĻę narodu
ormiaıskiego, a wydarzenia z 1915 roku rwnieŇ zalicza siħ do najtragiczniejszych
ludobjstw popeþnionych w historii. Mimo to przez lata kwestia ormiaıska z tamtych
lat byþa przez mocarstwa Ļwiatowe pomijana, a zbrodnie dokonane przez Turkw
przez nich negowane. Oba okreĻlenia Î eksterminacja i ludobjstwo Î dobrze oddajĢ
udokumentowany wieloma dowodami tragizm tamtych wydarzeı z przeþomu wiekw i
zaprzeczenia ze strony tureckiej niewiele tu zmieniĢ.
Temat genocydu Ormian z lat 1915-1916, nie mwiĢc juŇ o wczeĻniejszych
wydarzeniach, nie jest w Polsce dobrze znany, chociaŇ rozmiar ludobjstwa jest
niewiele mniejszy od Ňydowskiego Shoah. Moim celem jest przybliŇenie losw
narodu ormiaıskiego z uwzglħdnieniem przyczyn takiego przebiegu zdarzeı i
oddŅwiħku miħdzynarodowego Î zarwno wwczas, jak i w pŅniejszych latach, aŇ
do obecnych, wszak kwestia uznania rzezi Ormian ma wpþyw na ewentualnie
czþonkostwo Turcji w Unii Europejskiej.
Praca skþada siħ z czterech rozdziaþw. Pierwszy przedstawia w skrcie
burzliwĢ historiħ Armenii, pierwszego kraju, ktry ustanowiþ chrzeĻcijaıstwo religiĢ
paıstwowĢ, od czasw staroŇytnych do XIX wieku. W drugim zajĢþem siħ kwestiĢ
ormiaıskĢ na przeþomie XIX i XX wieku. PoczĢwszy od kongresu berliıskiego do
rozpoczħcia I wojny Ļwiatowej trwaþa dyskusja nad utworzeniem niepodlegþej
4
Armenii, ale w tym okresie do speþnienia marzeı Ormian nie doszþo. Trzeci rozdziaþ
opisuje szeroko i szczegþowo wydarzenia z lat 1915-1916. Poruszyþem w nim takŇe
sprawħ niemieckiej wspþodpowiedzialnoĻci za dokonane ludobjstwo, a takŇe
przedstawiþem pŅniejsze wydarzenia do konferencji lozaıskiej wraz z ukazaniem
tureckiego punktu widzenia. Na koniec zaprezentowane zostaþy reakcje Ļwiata na
rzeŅ Î zarwno oficjalne stanowiska paıstw jak i w postaci miejsc pamiħci. W tym
rozdziale odniosþem siħ do teŇ do znaczenia kwestii uznania ludobjstwa na
wstĢpienie Turcji do zjednoczonej Europy i stosunki polsko-tureckie.
O literaturħ w jħzyku polskim bardzo trudno, wiħc za podstawħ posþuŇyþy mi
dwie pozycje. Pierwsza z nich to uzyskana za pomocĢ Ambasady Armenii ksiĢŇka
autorstwa Grzegorza Kucharczyka áPierwszy Holocaust XX wiekuÑ. Druga natomiast
to polska wersja opracowania francuskiego historyka Yvesa Ternona o jakŇe
znamiennym tytule áOrmianie. Historia zapomnianego ludobjstwa.Ñ W czħĻci
dotyczĢcej historii Armenii nieoceniona byþa dostħpna w wersji elektronicznej pod
adresem www.armenica.org monografia Vahagna Avediana. Ze strony tureckiej
najlepiej sprawħ przedstawiajĢ dostħpne rwnieŇ w wersji elektronicznej archiwa
Generalnego Dyrektoriatu Urzħdu Premiera Rady Ministrw.
5
Zgłoś jeśli naruszono regulamin