Czynniki ryzyka udaru mózgu

Czynniki ryzyka niedokrwiennego i krwotocznego udaru mózgu - badanie INTERSTROKE

Omówienie artykułu: Risk factors for ischaemic and intracerebral haemorrhagic stroke in 22 countries (the INTERSTROKE study): a case-control study
M.J. O'Donnell, D. Xavier, L. Liu i wsp.
Data utworzenia: 28.02.2011
Ostatnia modyfikacja: 01.03.2011
Opublikowano w Medycyna Praktyczna 2010/11 , Medycyna Praktyczna Neurologia 2010/06 

Opracowali: lek. Dorota Włoch-Kopeć, dr med. Jan L. Brożek, prof. Roman Jaeschke MD MSc 
Konsultowała prof. dr hab. med. Anna Członkowska, II Klinika Neurologiczna Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie 

Skróty: PAR - ryzyko przypisane populacji, WHR - wskaźnik talia-biodro 

Wprowadzenie 

Udar mózgu jest w większości krajów jedną z głównych przyczyn zgonów oraz główną przyczyną niesprawności. Badanie INTERHEART wykazało, że za ryzyko zawału serca odpowiada głównie 9 czynników poddających się modyfikacji. Danych tych nie można jednak odnieść bezpośrednio do udaru mózgu ze względu na różnorodność procesów chorobowych prowadzących do wystąpienia udaru. 

Pytanie kliniczne 

Jakie są najważniejsze modyfikowalne czynniki ryzyka niedokrwiennego i krwotocznego udaru mózgu? 

Metodyka 

badanie kliniczno-kontrolne 

Lokalizacja 

84 ośrodki w 22 krajach (w tym w Polsce; w większości w krajach o niskim lub średnim dochodzie) 

Badani 

Grupa chorych z udarem mózgu 
Kryteria kwalifikujące: pierwszy w życiu udar mózgu, w ciągu 5 dni od wystąpienia objawów i w ciągu 72 h od przyjęcia do szpitala. 
Kryteria wykluczające: m.in. nienaczyniowe przyczyny udaru mózgu, aktualna hospitalizacja z powodu ostrego zespołu wieńcowego. Z analizy wykluczono też chorych z rozpoznanym krwotokiem podpajęczynówkowym. 

Grupa kontrolna 
Osoby bez udaru mózgu w wywiadach, dobrane pod względem płci, wieku (±5 lat) i rasy, rekrutowane spośród chorych hospitalizowanych lub leczonych w warunkach ambulatoryjnych z przyczyn innych niż udar mózgu, oraz spośród krewnych lub osób odwiedzających chorych w szpitalu. 

Opis metody 

Od wszystkich osób objętych badaniem zebrano (używając kwestionariusza) informacje dotyczące występowania czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz przeprowadzono badanie przedmiotowe obejmujące pomiar ciśnienia tętniczego, częstotliwości rytmu serca, wzrostu, masy ciała, obwodu talii i bioder. U chorych z udarem mózgu w ciągu ostatnich 72 godzin i osób z grupy kontrolnej oznaczano stężenie cholesterolu oraz apolipoprotein A1 (apoA1) i B (apoB). 

Oceniane zmienne 

czynniki ryzyka udaru mózgu: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, otyłość, stopień aktywności fizycznej, dieta, palenie tytoniu, picie dużych ilości alkoholu, stres psychospołeczny, depresja, choroby serca (migotanie/trzepotanie przedsionków, przebyty zawał serca, reumatyczna wada zastawkowa, sztuczna zastawka) 

Wyniki 

Do badania włączono 3000 chorych z udarem mózgu (wiek śr. 61 ±13 lat, kobiety 37%, udar niedokrwienny 78%, udar krwotoczny 22%) oraz 3000 osób w grupie kontrolnej. 
Zidentyfikowano następujące czynniki ryzyka udaru mózgu (tab. 1 i 2): 
- nadciśnienie tętnicze 
- palenie tytoniu 
- cukrzyca 
- nieprawidłowa wartość WHR 
- nieprawidłowa dieta 
- brak aktywności fizycznej 
- stres psychospołeczny 
- depresja 
- zwiększony stosunek stężeń apoB/apoA1 
- picie alkoholu w dużych ilościach. 

Tabela 1. Modyfikowalne czynniki ryzyka udaru mózgu