Maria_Szyszkowska_-_Stwarzanie_Siebie.pdf

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

MARIA SZYSZKOWSKA

stwarzanie siebie

WYDAWNICTWO TOWER PRESS

GDAŃSK 2001

Od autora

Niezgoda na rezygnację z własnego ja, niezgoda na to, by poddawać się rzeczywistości,

zamiast ją przetwarzać – to myśl przewodnia tej książki. Zawiera ona rozważania z dziedziny,

którą kiedyś nazwałam, powołując do życia, filozofią codzienności.

Z filozofii powinno się czerpać wartości, które nadają naszemu istnieniu wyższy wymiar i

pomagają tworzyć samego siebie zgodnie z indywidualnymi właściwościami.

Szerzące się obecnie postawy konformistyczne i oportunistyczne wymagają przeciwwagi;

podkreślenia wartości, którą jest wewnętrzna prawda jednostki. Ona właśnie powinna

nadawać sens naszemu istnieniu i stanowić dla nas oparcie.

Niepokój

Często towarzyszy nam stan niepokoju wewnętrznego, który nie zawsze ma źródło w

zewnętrznych okolicznościach. Pragnęlibyśmy się go pozbyć. Staramy się przynajmniej ten

stan tłumić. Udajemy przed sobą, że nie dosięga nas niepokój. Udajemy, że wszystko w

naszym życiu przebiega prawidłowo. Wolimy nie zagłębiać się we własne ja.

Niepokój przejawia się wielorako. Napięcie w czasie spotkania z kimś, kogo się ceni,

wynikające z niepewności, czy zyskamy aprobatę, bądź też, niepokój wynikający z braku

zaufania we własne siły, czy z chęci rozpoczęcia życia na nowo, z dala od dotychczasowych

uwikłań.

Z rozmaitymi postaciami niepokoju mamy do czynienia na co dzień. Jako przykłady

zdarzające się od czasu do czasu każdemu, można wymienić sny czy stan związany z

koniecznością przeprowadzenia jakiejś rozmowy, od której zależą nasze istotne sprawy.

Uczucie niepokoju przejawia się w rozmaitych poziomach życia wewnętrznego. Bywa

elementem przyspieszającym nasze działania, o ile potrafimy przetworzyć go w sobie.

Niepokój o los świata czy zaniepokojenie świadomością własnych ograniczeń prowadzą

zazwyczaj do rozwoju wewnętrznego. Inny charakter ma niepokój dotyczący sfery życia

materialnego czy utraty pozycji w hierarchii społecznej.

Dręczą nas niepokoje, których można się pozbyć. Dają się one wyrazić słowami: co

pomyślą o mnie otaczający ludzie? Ten typ niepokoju prowokuje, by nie wyłamywać się z

obowiązujących w danym otoczeniu poglądów i sposobów istnienia. Presja obyczajowa

wywołuje nieraz dokuczliwe poczucie winy oraz niepokoju. Niejeden rezygnuje z wyborów,

których pragnąłby dokonać, ażeby tylko zadowolić swoje otoczenie.

Niepokoimy się również, gdy jesteśmy zadowoleni z życia. Bywa, że ten radosny czas

zostaje zaciemniony przez niepokój utraty tego, co czyni nas szczęśliwymi. Każdy przeżywa

swój własny rodzaj niepokoju. Wiąże się on z poczuciem odpowiedzialności wobec siebie i

innych ludzi. Najbardziej dręczy mnie niepokój w chwilach szczęścia, bo czuję ich ulotność, z

którą się nie godzę.

Musimy wciąż dokonywać wyborów. Stajemy wobec rozmaitych możliwości i

opowiadając się za jednym z rozwiązań, powinniśmy tworzyć zarazem wzór postępowania.

Powinniśmy zastanawiać się, czy postępujemy zgodnie z wewnętrznym nakazem słuszności i

czy chcielibyśmy, ażeby wszyscy w podobnej sytuacji tak postępowali, jak

zadecydowaliśmy? W tym niepokoju zawiera się poczucie osamotnienia, bo są wybory, w

których nikt nie może nam pomóc.

Twórców dręczy niepokój, czy to, co powołują do istnienia ujrzy światło dzienne, a

następnie zostanie docenione. Ma on obiektywne uzasadnienie, bowiem historia dziejów

kultury zna wiele wypadków doceniania dopiero po śmierci, a krytyki wobec żywych są i

były na ogół nietolerancyjne. Na przykład, Brzozowski nie uznawał pisarstwa Weyssenhoffa,

ten ostatni Wyspiańskiego, Jorge Luis Borges i Gombrowicz wzajemnie się nie znosili.

Śmierć uwalnia od niepokoju. Odnosi się to nie tylko do twórców.

W czasie Wigilii zwykliśmy zostawiać, zgodnie z naszą tradycją, miejsce przy stole dla

Nieznajomego. Ta postawa otwartości i życzliwości wobec tego, kto może nadejść w tym

niezwykłym dniu, nie ma jednakże głębiej ugruntowanej podstawy. Nasz charakter narodowy

na co dzień przejawia się, niestety, w niechęci do uznawania wartości i talentów

współrodaków, którzy często muszą poszukiwać uznania u obcych po to, by dostrzeżono ich

w ojczyźnie. Wywołuje to wzmożony stan niepokoju twórców. Można by wymienić wiele

nazwisk śpiewaków operowych, tancerzy, uczonych, pisarzy i przedstawicieli innych

rodzajów twórczości, którzy nie mogli znaleźć aprobaty u „swoich”.

Jesteśmy świadomi wielu niepokojących zjawisk, leżących w sferze zewnętrznej, które,

zdawałoby się, można by usunąć z naszej planety, zwłaszcza że niemal wszyscy są im

przeciwni. A jednak uparcie towarzyszą ludzkości. Tak jest z obojętnością, a nawet

okrucieństwem wobec ludzi sędziwych. Zagadnienie to dotyczy ukrytego niepokoju każdego

z nas. Warto wzmóc ten niepokój na tyle, aby wzmógł działania. Tylko poprzez niepokój i

pobudzone przez niego wyobrażenie naszego losu w przyszłości możemy doprowadzić do

zmiany w podejściu do starszego pokolenia.

Tkwią w nas pewne obyczaje praojców, jakkolwiek w uszlachetnionej postaci.

Nieczynienie im zadość rodzi poczucie winy i głęboki niepokój. Wracam często myślą do

przykładu uznanego za drażliwy. W 1972 roku samolot lecący nad Andami uległ katastrofie.

Kilkunastu pasażerów ocalało.

Utrzymywali się przy życiu tylko dzięki temu, że zjadali ciała martwych towarzyszy

podróży. Żyją oni obecnie pod brzemieniem tego zdarzenia. Nie odzyskali wewnętrznego

spokoju. Sprawa stała się głośna. Nakręcony został film fabularny o tamtych dniach w

Andach. Opinia publiczna wywiera ciśnienie, które niepokojem odbija się na ich psychice i

kolejach życia. A czyż my – bywa – nie „zjadamy” się często nawzajem?

Niepokój ma stałe źródło w nieszczerości, w braku zgodności między tym, co czynimy a

tym, czego pragnie nasza natura. Musimy wszak nieustannie przystosowywać się do

otoczenia, a w tym do obyczajów. W rezultacie traktujemy innych jako negatyw siebie

samego; przypisujemy im, na przykład, te motywy czy popędy, które tłumimy w sobie

(właściwa nam jest tendencja do nadawania bardziej wzniosłych pobudek swym działaniom

niż te faktyczne). Być może ta projekcja zmniejsza wewnętrzny niepokój i pozwala na

zwiększone poczucie własnej wartości? Drażni mnie nagminność tej postawy.

Najgłębszym dręczącym mnie niepokojem jest lęk przed osamotnieniem. Również tym

fizycznym; nie umiałabym mieszkać sama. Wydaje mi się, że pensjonat – taki z powieści

Agaty Christie – zapewnia harmonijne powiązanie wspólnoty z innymi i daje poczucie

koniecznego dystansu. W Polsce odnalazłam taki pensjonat (i przeżyłam w nim oczekiwany

nastrój) w Nałęczowie, w „Ewelinie”.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: