marysienka sobieska.pdf

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

TADEUSZ ŻELEŃSKI (B O Y)

MARYSIEŃKA SOBIESKA

Tower Press 2000

«MARYSIEŃKA SOBIESKA» W OCZACH HISTORYKA

Habent sua fata libelli – ten znany aforyzm rzymskiego gramatyka ciśnie

się na papier w chwili, gdy przychodzi mi pisać wstęp do pracy Boya-

Żeleńskiego Marysieńka Sobieska. Bo też ciekawe są jej losy. Książka ta, je-

dyna bodaj ściśle historyczna praca znanego pisarza, aczkolwiek wywołała

wielkie wrażenie w kołach czytelników, została zrazu pominięta milczeniem

przez fachowców. Dwa czołowe organy historyczne, „Kwartalnik Historyczny”

i „Przegląd Historyczny”, zachowały o niej do końca wyniosłe milczenie. Gdy

wreszcie po pewnym czasie, pod wrażeniem popularności książki, cech fa-

chowych historyków uznał, że jednak należy się o niej wypowiedzieć, specja-

lista od tych zagadnień zabrał głos na łamach „Wiadomości Historyczno-

Dydaktycznych”, pisma przeznaczonego dla nauczycieli szkół średnich, i nie

omieszkał szeroko i długo tłumaczyć się, dlaczego w ogóle o książce tej pisze.

W samej recenzji nie wysilał się specjalnie, by zbić szczegółowo twierdzenia

autora; poprzestał na wytknięciu paru błędów, zaatakowaniu ujęcia tematu

(zdaniem recenzenta, Boy dał nie tyle monografię Marysieńki, ile dzieje jej

miłości), a wreszcie stwierdził, że Boy, który nie przewertował wielu zespołów

archiwalnych w różnych miastach Europy, nie ma prawa wypowiadać swego

sądu o Marysieńce, a tym bardziej o Sobieskim. Recenzent zapowiadał w

końcu, że po napisaniu szeregu monograficznych rozpraw nadejdzie czas na

obszerną monografię naukową Sobieskiego, na podstawie której będzie moż-

na dopiero wypowiedzieć ostatnie słowo o tym monarsze i jego żonie.

Od tego czasu upłynęło wiele lat, a zapowiedziana monografia Sobieskiego

dotąd nie mogła się ukazać. Tymczasem Marysieńka pojawia się w coraz to

nowym wydaniu, przy czym poprzednie nakłady, przekraczające liczbę

10 000 egzemplarzy, rozchodziły się w mig. Tym samym jednak można bez

przesady przypuszczać, że już nie dziesiątki, ale chyba setki tysięcy czytelni-

ków – książka ta przecież trafiła do bibliotek – kształtują swój pogląd na tę

królowę i jej męża, a w pewnej mierze także na dość ważny okres dziejów Pol-

ski na podstawie pracy Boya. Zapewne też ta sytuacja sprawiła, że w chwili

gdy miała się ukazać szósta edycja Marysieńki, w r. 1956, wydawnictwo

zwróciło się do podpisanego, należącego do oficjalnego cechu historyków, by

opatrzył ją wstępem, w którym by wypowiedział opinię o jej wartości.

Książki Boya nie miałem w ręce od czasów przedwojennych. Czytałem ją

zaraz po ukazaniu się i wówczas wyrobiłem sobie o niej sąd – co tu ukrywać

– nie odbiegający od wyżej wzmiankowanej recenzji. Wobec tego wydawało mi

się, że napisanie o Marysieńce nie będzie przedstawiało poważniejszych kło-

potów. Ot, jeszcze raz stwierdzi się, że książka Boya nie ma wartości histo-

rycznej, powie się coś o epoce i wstęp będzie gotów. Trudności zaczęły się

jednak, kiedy sięgnąłem po egzemplarz i przeczytałem książkę po raz drugi.

Ponowne z nią spotkanie ukazało mi Marysieńkę Sobieską w innym świetle.

Na wszelki wypadek postanowiłem pracę Boya skonfrontować ze źródłami i

fachowymi opracowaniami. Dzięki temu żyłem przez kilka dni blisko, możli-

wie blisko tych czasów i ludzi. Pod pióro cisnął się szereg uwag.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: