GRYPA-EPIDEMIOLOGIA, DIAGNOSTYKA, ZAPOBIEGANIE, ZMIENNOŚĆ ANTYGENOWA
1) EPIDEMIOLOGIA:
- coroczne epidemie, głównie w okresie zimowym – najczęściej wirus grypy A
- grypa B – mniejsze epidemie, dotyczące głównie dzieci
- co kilka dziesięcioleci wielkie epidemie; szczepy pandemiczne grypy A wywodzą się z wschodnich Chin (bliski kontakt ludzi ze zwierzętami hodowlanymi, duża gęstość zaludnienia)
2) DIAGNOSTYKA:
+ przede wszystkim kliniczna, zwłaszcza w czasie trwającej epidemii:
- nagły początek, szybki rozwój objawów
- wysoka T (39-41 st.)
- silny ból głowy, gardła, klp, mięśni całego ciała
- suchy, szczekający kaszel
- silne osłabienie
+ laboratoryjna:
- izolacja wirusa: materiał: wymaz z gardła / popłuczyny z nosa
hodowla: hodowle komórkowe / zarodki kurze
po inkubacji:odczyn hemaglutynacji lub hemadsorpcji
– wykazanie obecności wirusa
identyfikacja gatunku / podtypu: odczyn zahamowania hemaglutynacji, odczyn hemolizy radialnej
- szybka diagnostyka: materiał: wydzielina z nosogardzieli
badanie: immunofluorescencyjne barwienie zakaż.
komórek lub ELISA
3) ZAPOBIEGANIE:
+ chemioprofilaktyka: amantadyna }działają tylko na grypę A
rymantadyna }
oseltamivir – nie dla dzieci ;)
+ szczepionki: - inaktywowane -> szczepionki podjednostkowe = oczyszczone
glikoproteiny HA i NA; mniejsze działania
niepożądane
-> szczepionki ‘rozbite’ = cały wirus ekstrahowany
eterem
skuteczność: 40 – 70%; chronią przed powikłaniami grypy;
przeciwwskazania: infekcja, uczulenie na białko jaja;
b. bezpieczne, wywołują tylko miejscowy rumień i bolesność, czasem
gorączkę
- żywe, atenuowane – mniej skuteczne
4) ZMIENNOŚĆ ANTYGENOWA:
- jest bardzo duża, dlatego nie można ‘opanować’ tego wirusa (coroczne epidemie, co jakiś czas wielkie epidemie)
- dwa mechanizmy:
a) skok antygenowy:
- tylko wirus A
- jeśli jedną komórkę zakażą 2 wirusy grypy A, następuje ‘reasortacja genowa’ – wiriony potomne mogą zawierać geny rodzicielskie z obu wirusów, wymiana ta może dotyczyć każdego segmentu (genom wirusa grypy składa się z 8 segmentów)
* jeśli jeden wirus jest ludzki a drugi zwierzęcy, powstaje nowy szczep, inny pod wzgl. genetycznym od wirusów ludzkich
* jeśli wymiana dotyczy genów kodujących glikoproteiny powierzchniowe, to odporność na taki wirus może być niewielka ->może to doprowadzić do wybuchu wielkiej wpidemii
b) przesunięcie antygenowe:
- grypa A i B
- mutacje –> 2 lub 3 substytucje aminokwasów w polipeptydach / rok – zmiany powolne i kumulujące się
- zmiany antygenowości nieduże w porównaniu ze skokiem antygenowym, dlatego zazw. nie wywołują epidemii
teresawawa