Pedagogika ogólna-pytania.doc

PRZYKLADOWE ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE Z LEKTUR OBOWIĄZKOWYCH OMAWIANYCH NA ĆWICZENIACH Z PEDAGOGIKI OGÓLNEJ:

1.Interpretacja tytułu raportu UNESCO”Uczyć się aby być” i Klubu Rzymskiego „Uczyć się bez granic”.

2.Opisz 4 aspekty kształcenia zawarte w raporcie Deloroe’a „Edukacja-ukryty skarb”.

3. Dokonaj diagnozy współczesności na podstawie znanych raportów i własnego doświadczenia.

Dzisiejszy zmieniający, niepewny świat stawia przed edukacją szereg problemów i wyzwań. Nowe czasy charakteryzuje przede wszystkim ogromna dominacja mediów, ekspansja elektroniki i szybko postępująca globalizacja. Chorobami współczesności można nazwać między innymi zanikanie więzi międzyludzkich, konsupcjonizm, dehumanizację stosunków społecznych, wzrost przestępczości i agresji, liczne uzależnienia i patologie oraz wiele innym zasmucających zjawisk związanych przede wszystkim z zanikaniem podstawowych wartości i ogólnym zagubieniem ludzi w rzeczywistości.

Wobec takiej trudnej i zmiennej cywilizacji powstała potrzeba ulepszenia dotychczasowych systemów edukacyjnych, dostosowania ich do aktualnych potrzeb i problemów. Wyzwanie to podjęły międzynarodowe raporty dotyczące światowego szkolnictwa tworzone w latach 70-tych i 80-tych. Do najważniejszych opracowań tego typu należą: raport UNESCO „Uczyć się aby być”, raport Klubu Rzymskiego „Uczyć się bez granic” oraz raport Delorse’a „Edukacja – jest w niej ukryty skarb”. Według tych raportów współczesna edukacja powinna przede wszystkim przygotować ludzi do stałego uczenia się, poszerzenia zakresu wiedzy, do rozumienia istoty szybkich zmian, do umiejętności podejmowania wyboru, decyzji i odpowiedzialności. Szkoła powinna kształtować postawę aktywną, sprzyjającą odważnemu podejmowaniu nowych wyzwań, pełnienia różnych ról społecznych i uczestniczenia w życiu publicznym. Rosnąca w szybkim tempie ilość informacji wymaga umiejętności krytycznej ich selekcji, właściwej interpretacji i oceny. W dzisiejszych czasach nie ma możliwości pozyskania takiej wiedzy, która wystarczyłaby na całe życie, dlatego szkoła powinna przygotowywać do samodzielnego jej zdobywania, aktualizowania i pogłębiania. Według raportów dotychczasowe przystosowawcze modele edukacji są odpowiedzialne za powstanie tzw. „luki ludzkiej”, czyli narastającego dystansu pomiędzy człowiekiem, jego możliwościami i umiejętnościami, a złożonością współczesnego świata. Tradycyjne nauczanie powinno zostać zastąpione nauczaniem innowacyjnym, które miałoby przygotowywać ludzi do uczestniczenia w życiu społecznym, do tworzenia aktywnej postawy, poczucia odpowiedzialności za sprawy ogólnoludzkie.

Ponieważ współczesny świat zmienia się w dynamicznym tempie, jest coraz bardziej skomplikowany i złożony, systemy edukacyjne muszą się do niego przystosować, dobrze zorganizowana i przemyślana edukacja może wpływać na postawy ludzi, pomóc im zrozumieć i zmieniać świat.

4. Scharakteryzuj przesłanki mówiące o globalizacji i opisz płaszczyzny globalizacji kultury.

Globalizacja- rozciągnięcie sieci stosunków społecznych, ekonomicznych politycznych, a także wpływów kulturalnych czy oddziaływań cywilizacyjnych na obszar całego globu. (Zagęszczenie związków w skali światowej, przez co dochodzi do oddziaływania na siebie w znaczeniu lokalnym i globalnym).

Przesłanki mówiące o globalizacji:

• rozwój nauki i techniki
• międzynarodowe zależności ekonomiczne
• światowe interesy polityczne
• świadomość zagrożeń ekologicznych i demograficznych
• zagęszczenie sieci komunikacyjnych
• upowszechnienie się mass mediów i pop kultury

Płaszczyzny globalizacji:

• technologiczna- rozwój telekomunikacji, Internetu; łatwość porozumiewania się, powstawanie międzynarodowych korporacji.
• instytucjonalna- istnienie i działalność międzynarodowych organizacji, np.: UNESCO, UNICEF, WHO, NATO, ONZ, Czerwony Krzyż.
• językowa-upowszechnienie się języka angielskiego; utworzenie wielu międzynarodowych (sztucznych) języków, jak np.: alfabet Morse’a, symbole chemiczne i fizyczne, znaki graficzne, symbole.
• ekonomiczna- decyzje ekonomiczne i zmiany w gospodarce jednego kraju mają wpływ na gospodarkę reszty globu(giełdy finansowe, gospodarka paliwowa, wysokość kursów walut).
• polityczna- decyzje polityczne, sojusze, układy, pakty między państwami mają wpływ na politykę innych państw (np. wojna w Iraku-sojusznicy)
• ekologiczna- istnieją wspólne programy ochrony środowiska naturalnego; świadomość ekologiczna(żyjemy na planecie Ziemia-każda jednostka jest odpowiedzialna za stan środowiska naturalnego).
• naukowa- istnienie międzynarodowych programów naukowych, badań, uczeni na całym świecie pracują nad poprawą warunków życia innych, nad rozwojem naukowym.
• przepływu i wymiany wartości (związana z powstaniem światowej kultury młodzieżowej).
• kurczenie się przestrzeni geograficznej (połączenia lotnicze skracają czas i dystans).

5.Wyjaśnij pojęcia: globalizacji, edukacja globalna i jej główne elementy i zadania

Globalizacja- rozciągnięcie sieci stosunków społecznych, ekonomicznych politycznych, a także wpływów kulturalnych czy oddziaływań cywilizacyjnych na obszar całego globu.(zagęszczenie związków w skali światowej, przez co dochodzi do oddziaływania na siebie w znaczeniu lokalnym i globalnym).

.

Edukacja globalna-edukacja skierowana na świat; zasadniczą jej przesłanką jest globalizacja najważniejszych problemów, przed którymi stoją współczesne społeczeństwa i których rozwiązanie może przynieść jedynie międzynarodowa współpraca. Do problemów takich zaliczane są: kryzys żywnościowy i klęska głodu, zagrożenie naturalnego środowiska, nadmierna eksploatacja bogactw naturalnych, terroryzm, powiększanie się „luki” między państwami biednymi a bogatymi, między warstwami społecznymi, kryzys demograficzny, wojny, analfabetyzm itd.

Głównym zadaniem edukacji skierowanej na świat jest wyposażenie młodego pokolenia w „globalną świadomość”.

Cele:

• przekazanie zdolności postrzegania siebie i innych jako członków jednego gatunku biologicznego( ludzi na całym świecie łączy wspólny „status” biologiczny, wspólna historia, potrzeby psychologiczne oraz problemy egzystencjalne)
• ukształtowanie nawyku postrzegania siebie i innych jako uczestników życia międzynarodowego
• ukształtowanie nawyku postrzegania siebie i innych jako części ekosystemu ziemskiego(dostrzeganie zależności człowieka od ograniczonych dóbr naturalnych, świadomość, że działania ludzi wpływają na biosferę)
• wykształcenie umiejętności i nawyku rozpoznawania siebie i innych jako zarówno „kulturowych dłużników” jak i twórców kultury.(ujmowanie kultury jako dorobek całej ludzkości, zdolność do znajdowania historycznych źródeł języka, wierzeń itd.)
• uświadomienie, że żyjący w różnych kulturach ludzie odbierają i wartościują problemy światowe w oparciu o zupełnie inne założenia.(punktem wyjścia: analiza własnych założeń i poglądów dotyczącch takich kwestii jak: obraz innych narodów, wojna i pokój, sprawiedliwa dystrybucja bogactw naturalnych)

6. Czym jest globalna świadomość, jakie są jej składowe i znaczenie dla wspołczesnego człowieka(wychowania)?

              globalna świadomość to:

              1) świadomośc ,że wszyscy ludzie tworzą jeden gatunek-homo sapiens

              2)świadomość, że tworzymy jeden ekosystem ziemski świadmość wynikających z tego powiązań

              3)śiadmość zycia międzynarodowego(tworzenie i dziedziczenie wspólnej kultury,wspólne probemy)

znaczenie globanej świadomości dla wychowania: wpojenie wychowankowi, że ludzie jako gatunek są odpowiedzialni za ziemię, za wszystko co robią; nauczenie,że dziedziczymy kulture po wszystkicha pokoleniach, że jesteśmy jej spadkobiercami ale także ją tworzymy,dodajemy coś od siebie, zmieniamy świat; świadmość ze musimy byc za te zmiany odpowiedzialni :)

8. Proszę wykazać – posługując się przykładami z lektur – że rzeczywistość społeczno-kulturowa wyznacza cele i zadania wychowania.

Cele wychowania zmieniają się z biegiem czasu, dziś są inne niż jeszcze kilka lat temu. Emil Durkheim twierdził, że nie ma wychowania idealnego, wychowanie musi być dostosowane do danych czasów, do społeczeństwa. Teza rozwijana w socjologizmie mówi, że „wychowanie jest narzędziem, za pomocą którego społeczeństwo zachowuje swoją kulturę i przygotowuje swoich członków do czynnego brania w niej udziału i pomnażania jej”. Poprzez wychowanie młodzi ludzie wchodzą w tradycje kulturową, uczą się odczytywania znaczeń, funkcjonowania w danym społeczeństwie.

Według Durkheima osią wychowania, jest pewien ideał człowieka (pod względem intelektualnym, moralnym i fizycznym), który jest wytworzony przez społeczeństwo. Ideał ten jest do pewnego stopnia jednakowy dla całego społeczeństwa, określa w związku z tym pewne podstawowe, jednakowe dla wszystkich, cele wychowania. Ideał ten zmienia się zależnie od sytuacji społecznej, ekonomicznej czy historycznej, zmieniają się więc także zadania wychowania.

Dzisiejszą funkcją wychowania jest kształtowanie ludzi tak, żeby umieli odnajdować sens własnego życia w nowoczesnym, skomplikowanym świecie. Taką funkcję spełnia wychowanie adaptacyjne, które polega na takim kształtowaniu osobowości człowieka, żeby przystosować go do istniejących struktur społecznych. Dokonuje się tego przez przekazywanie wartości dominującej kultury uniwersalnej i narodowej, opanowanie akceptowanych metod komunikowania się, umiejętności bycia w społeczeństwie. Ale, jak mówi Suchodolski, „współczesne tempo przemian społecznych, zawodowych, kulturalnych jest tak szybkie, że ludzie stają wciąż przed zadaniami, do których jeszcze nie dorośli, które ich przerastają”. I właśnie wychowanie powinno ułatwić im odnalezienie się w tym zmianach, chronić od klęski. Wychowanie powinno również, według Suchodolskiego, uczyć ludzi uczestniczenia w twórczości kulturalnej. Jego zdaniem „możliwości udostępnienia kultury rozszerzyły się prędzej, niż wychowanie potrafiło przygotować społeczeństwo do umiejętnego z nich korzystania”. Trzeba więc tę lukę jak najszybciej wypełnić. 

Wychowanie przede wszystkim przystosowuje ludzi do życia w danym społeczeństwie, jest więc w ogromnym stopniu zależne od istniejącej sytuacji, od aktualnej rzeczywistości społecznej i kulturowej, która determinuje jego cele.

Pyt. 9

KONCEPCJA CZŁOWIEKA W NATURALIZMIE PEDAGOGICZNYM

NATURALIZM- koncepcja pedagogiczna stworzona przez J.J. Rousseau.

1. Wychowanie, edukacja, szkoła:

·         Wychowanie bez stresowe (brak „złego” hamującego stresu)

·         Brak kar i ocen, represji i poniżania

·         Nie upokarza się ucznia, nie obniża jego wartości

·         Nastawienie na indywidualizm i samorealizacje

·         Dostosowanie do wieku dziecka – rozwój etapowy

·         Rozwój i samokształcenie

·         Nie narzuca się schematów i własnych poglądów –dziecko samodzielnie dochodzi do wiedzy, wyciąga wnioski (dorosły kontroluje i zachęca)

·         Nastawiona na naturalną ciekawość dziecka

·         Niedopuszczalne jest hamowanie indywidualnych predyspozycji i zainteresowań dziecka

·         Cel to przekształcenie każdego dziecka w dojrzałego i pełnowartościowego obywatela

·         Przygotowuje do życia publicznego

·         Wyrabia w dziecku przyzwyczajenie zgodne z naturą

·         Dziecko świadome swoich praw

·         Pobudza ambicje

·         Dziecko to samodzielna jednostka (indywidualizm)

2. Wychowanek – dziecko

·         Z natury jest dobry

·         Posiada własne zdanie

·         Ma prawo do wolności

·         Samostanowi o sobie

·         Nie potrzebuje autorytetu, ale może go mieć

·         Kocha ludzi nie jest egoistą, jest życzliwy

·         Jest naturalny i swobodny ( tego także oczekuje od szkoły)

·         Uczy się przez swoje doświadczenie

·         Uczy się w środowisku nastawionym na jego rozwój

·         Dziecko jest równe dorosłemu

·         Jest spontaniczne, nic go nie ogranicza

·         Dąży do piękna i sprawiedliwości

·         Ma prawo do swobodnych gier i zabaw na świeżym powietrzu

·         Ma swoje zainteresowania, których nie należy ograniczać, ale dopomóc w ich rozwijaniu

·         Ważną rolę w rozwoju odgrywa niczym nie skrępowane dzieciństwo (fantazja).

Człowiek/dziecko może rozwijać się swobodnie bez ingerencji innych, lecz istnieje granica –KRZYWDA INNYCH LUDZI - przy której należy zareagować.

Dziecko ma pewne predyspozycje, dziedziczy cechy, talenty, umiejętności, posiada potencjały, które należy rozwijać w naturalny sposób.

3. Wychowawca – pedagog:

·         Ma pomagać uczniowi

·         Wspiera w procesie samorealizacji

·         Stymuluje do realizacji własnych planów, rozwijania swoich zainteresowań

·         Powinien szanować ucznia

·         To uczeń wybiera, a nauczyciel ułatwia i wspiera w procesie kształcenia

·         Nauczyciel podąża za swoim uczniem

·         Nie narzuca swoich poglądów

·         Objaśnia świat

·         Rozmawia (nie mówi!) z uczniem

·         Jest na równym poziomie z uczniem, to partner, przyjaciel dziecka

·         Nie wywyższa się

·         Nastawiony na indywidualność każdego dziecka.

Rousseau był zwolennikiem naturalistycznej „religii serca”; tylko natura mogła zapewnić prawidłowy rozwój osobowości zaś wychowawca ma ten rozwój wspierać, pobudzać stwarzając potrzebne warunki zewnętrzne. Głównym celem wychowania powinno być przekształcenie każdego dziecka w pełnowartościowego dojrzałego człowieka, który stanowiłby użyteczną cząstkę społeczeństwa. Celem powinno być przygotowanie człowieka do spełniania jego społecznych i obywatelskich obowiązków. Ostatecznym celem wychowania jest wyrobienie w dziecku przyzwyczajeń zgodnych z naturą. Wtedy będzie ono człowiekiem natury, osobą niezależną od nikogo, całkowicie fizycznie i duchowo niepodległą, w pełni świadomą swoich praw. Proponuje, aby od początku byli oni dla dziecka dobrym przykładem, oparciem, przyjaciółmi. Aby stworzyli mu prawdziwy dom, w którym pełno miłości i ciepła, i do którego dziecko zawsze chętnie wracało. A zależy to od matki. Funkcja i rola wychowawcy jest również bardzo istotna w procesie wychowania jest ona podniosła i odpowiedzialna, musi on być czymś więcej niż tylko człowiekiem. Powinien potrafić być dla swojego wychowanka niemal rówieśnikiem, aby łatwo zdobyć jego zaufanie, przyjaźń, przywiązanie. Rousseau sprzeciwiał się oddzielaniu funkcji nauczyciela od funkcji wychowawcy.

  Dzięki dobremu wychowawcy dziecko łatwiej odnajdzie cel życia. Jednak cele te są różne w różnych okresach rozwoju człowieka.Dlatego wychowanie musi być dostosowane do wieku dziecka, musi uwzględniać jego rozwój fizyczny i umysłowy. Wychowawca poznaje dziecko stopniowo, uczy się kierować jego postępowaniem i przyzwyczaja jednocześnie do zdyscyplinowanej samodzielności.

Z kolei Neill wychodzi z założenia, że dziecko jest z natury dobre, mądre i rozsądne, że posiada własną niepowtarzalną osobowość, że nie rodzi się bezduszną istotą, którą trzeba ulepszać i naprawiać. Twierdzi, ze należy pozostawić dziecku absolutną swobodę. Na tych założeniach oparł główne zasady swojej pedagogiki w odniesieniu do nauki i wychowania.

10.Charakterystyka szkoły marzeń E. Key

Zdaniem Ellen Key szwedzkiej pisarki:

·         Zadaniem przyszłości jest wykształcenie nowego pokolenia matek- wychowawczyń

·         Zadaniem wychowania jest nauczenie dzieci wstrętu do rzeczy niepotrzebnych, niepożytecznych, które wynaturzają życie; nauczyć je jak mają to życie uprościć i poszukiwać tego co stanowi jego istotną wartość

·         Należy dziecku jedynie dostarczać przedmiotów do zabawy, które ono sobie samo wynajdzie, a wychowawczyni powinna tylko pilnować, aby dziecko nie zrobiło sobie ani drugiemu krzywdy

·         Jest przeciwko żłobkom i ogródkom dziecięcym na rzecz wychowania w domu, bacznej obserwacji i podejścia indywidualnego

·         Celem wychowania szkolnego powinno być przeciwdziałanie fabrykacji, czyli modelowaniu dzieci, do którego dochodzi w ogródkach, a potem szkołach

·         Zwolnienie dzieci od tresury, wyuczania, od formalizmu, od ucisku gromady

·         Dom rodzinny ma wyższe znaczenie niż ogródek nie tylko dla rozwoju indywidualnego, ale także dla kultury uczuć- rozwój przywiązania i obowiązków indywidualnych, podczas gdy ogródek narzuca im takie jakie wymaga życie w gromadzie, zawiązuje powierzchowne stosunki co sprzyja płytkości uczuć

·         Dzieci należy zacząć uczyć wtedy, gdy same będą chciały się czegoś dowiedzieć

·         Takie wartości jak poszanowanie obowiązku, czy pracowitość lub punktualność też można wyrobić w dziecku w domu

·         W szkole dziecko jest członkiem małego społeczeństwa, ale w domu także, gdyż dom jest naturalnym społeczeństwem

·         Życie koleżeńskie może być też w domu i to bez niebezpieczeństw tj. złych wpływów, ale także bez nacisku opinii publicznej czyli kolegów w momencie, gdy jakieś dziecko jest nieco inne lub ma inne poglądy

·         Dzisiejsza szkoła niszczy indywidualności, gdyż na piedestał wynosi dzieci najposłuszniejsze, najbezbarwniejsze, najmniejosobiste, bierne, podatne na „tresure” i stawia je jako wzory dla innych dzieci

·         Pojedyncze reformy szkoły nie mają znaczenia, potrzebna jest rewolucja, która zostawi tylko wiedzę Montaigne’a, Rousseau, Spencera i nową literaturę o psychologii dziecka

·         Dzisiejsza szkoła dzieli dzieci na klasy pod względem wieku, a zdaniem Key powinno być według skłonności, zdolności itd.

·         Szkoła powinna uczyć rzeczy najpotrzebniejszych, aby dać sobie w życiu radę, bo resztę „głębszych” wiadomości można znaleźć w książkach, jeśli będzie się tego potrzebowało

·         W wymarzonej szkole nie będzie świadectw, ani nagród; ważne nie będą szczegóły lecz całe wykształcenie; nauczyciel będzie „zmuszał” dzieci do myślenia, a nie podawał gotową wiedzę; egzaminów nie będzie, chyba że jakiś uczeń sobie tego zażyczy; najważniejsza będzie samodzielność uczniów w dochodzeniu do wiedzy, czyli eksperymentowanie, badanie, poprawianie błędów

·         Szkoła będzie otoczona wielkim ogrodem

·         Takie gry i zabawy, które są nieustannie kierowane przez nauczyciela są tylko parodią zabawy i tego w wymarzonej szkole nie będzie

·         Błędem współczesnego nauczania jest to, że ilustruje, referuje się wykład, zamiast dać dziecku czas do samodzielnego badania i obserwacji

·         Rezultaty dzisiejszego nauczanie- wyczerpanie siły mózgu, osłabienie nerwów, skrępowanie indywidualności, przytępienie wzroku na rzeczywistość, nieudolnośc czynienia własnych spostrzeżeń, brak logicznego myślenia

·         Po ukończeniu przez dziecko wymarzonej szkoły tj. około 15 roku życia, dziecko idzie do szkół zawodowych, do szkół klasycznych, nauk ścisłych, społecznych, estetycznych, gdzie przygotowywać się będą do różnych profesji; tym sposobem wychowanie, które dziś wytwarza tylko niewolników formy, wyda ludzi, których dzieła zasilą naszą kulturę i naukę

·         Nauczyciele nowej szkoły będą musieli kształcić się w seminariach nowego typu; patentowana pedagogika ustąpi miejsca indywidualnej-  gdy nauczyciel sam dojdzie do tego, że chce być nauczycielem, ale dlatego, że lubi dzieci, lubi się z nimi bawić, z nimi żyć, pomagać im, uczyć się od nich- wtedy dopiero będzie mógł być mianowany nauczycielem, ale przed tym musi przejść rok praktyki, a jego kwalifikacje będą oceniać zarówno egzaminatorzy, jak i same dzieci

·         Nauczyciel powinien mówić tak, aby nigdy nie naginać faktów prawdziwych, nawet wtedy, gdy nie są one zgodne z jego poglądami

·         Nauczyciele mają krótki dzień roboczy, wiele wypoczynku, wysokie wynagrodzenia, możliwość dalszego kształcenia i 20 letni czas „służby”

·         Nauczyciel powinien zachowywać tyle młodości, by zawsze mógł zrozumieć zarówno radości, jak i bóle dzieci

Pyt. 11

STOSUNEK PRZEDSTAWICIELI NATURALIZMU DO KAR I NAGRÓD

Dzieci często bywają nieposłuszne, nie podoba się to rodzicom i wychowawcom, więc wymierzają im karę. Obojętnie, jaka by ona nie była: nagana, pogróżka czy zakaz. Rousseau uważał ją za nieskuteczną i niepotrzebną, ponieważ dziecko n...