Lp.

Zagadnienie

i czas

Treść zagadnienia

Wskazówki metodyczne

1.       

Część wstępna 10’

-          przyjęcie meldunku

-          sprawdzenie listy obecności

-          Podanie tematu zajęć

2.       

Przywództwo wojskowe w młąym zespole

75 min

Jeśli podejmie niewłaściwe działania, powinien je korygować. Uczyć się na swoich i popełnianych przez innych błędach.

    Komunikowanie to wymiana informacji i idei między osobami. Jest efektywne wówczas, gdy inni dokładnie rozumieją, co usiłuje im przekazać przywódca i gdy on rozumie, co usiłują mu przekazać podwładni.

     Ważne są sposoby komunikowania w różnych sytuacjach, dobór słów, ton i siła głosu, wykonywane gesty. Zdolność powiedzenia odpowiednich rzeczy w odpowiednim czasie i we właściwy sposób stanowi istotny element przywództwa.

     Okres pokoju umożliwia wytworzenie takiego rodzaju więzi pomiędzy przywódcą i żołnierzami, by byli oni zdolni zarówno podążać za nim, jak i działać samodzielnie. Pozyskanie zaufania i wiary żołnierzy musi nastąpić wcześniej niż w sytuacji bojowej. Podstawą związków między przywódcą a żołnierzami jest to, co i w jaki sposób im komunikuje. Te związki z kolei stanowią podstawę dyscypliny i spójności w pododdziale.

     Efektywne komunikowanie zależy od tego, czy żołnierze słuchają swego przywódcy i czy go rozumieją. Jeśli przywódca chce, by żołnierze go słuchali, sam musi umieć ich wysłuchać: nie przerywać wypowiedzi, utrzymywać kontakt wzrokowy z rozmówcą, zwracać uwagę na emocje związane z tym, co mówi.

     Jedną z ważnych dla przywódcy technik komunikowania jest briefing wojskowy, w którym chodzi o przedstawienie wybranych i skondensowanych informacji. Briefing może służyć różnym celom – przekazywaniu informacji, podejmowaniu decyzji, wymianie informacji, analizie ważnych szczegółów. Zawsze wymaga przygotowania się do niego. Dużą rolę odgrywa tu postawa prowadzącego briefing, jego pewność siebie, gotowość i zdolność odpowiadania na pytania, umiejętnie wplatane elementy humoru. W czasie briefingu warto przedstawić najważniejsze problemy, szczegóły zaś uczynić przedmiotem pytań ze strony audytorium.

     Przywódca jest odpowiedzialny za przekazanie swoim żołnierzom wartości armii, które stanowią podstawę służby dla narodu. Celem armii jest ochrona narodu i podzielanych przez niego wartości. W konsekwencji etyka armii musi być zgodna z narodowymi celami i wartościami.

     Każdego żołnierza powinny charakteryzować: odwaga, szczerość, fachowość, poświęceni. Te wartości stanowią podstawę budowy zaufania, które jest niezbędne w oddziale mającym działać na skraju możliwości.

    Złożona natura ludzka zawiera w sobie dobro i zło. Zadaniem przywódcy jest wydobywanie dobra, jeśli nawet okaże się to niemożliwe w stosunku do wszystkich żołnierzy. Zasadą jest, że w wojsku znajdą się lepsi i gorsi.

    Bardzo ważne jest, by przywódca zaskarbił sobie szacunek żołnierzy. Cieszący się szacunkiem żołnierzy przywódca wpływa na nich poprzez nauczanie, szkolenie, doradzanie, dyscyplinowanie i stanowienie przykładu. Żołnierz, który nie akceptuje pożądanych wartości i zachowań, stanowi zagrożenie dla dyscypliny i spójności oddziału.

    Dowódca ponosi odpowiedzialność etyczną. Musi być zdolny do robienia, tego, czego wymaga od swoich żołnierzy, i dzielić z nimi niebezpieczeństwa oraz trudy. Powinien rozmawiać z nimi o trudnych problemach, a także unikać stawiania ich w sytuacjach trudnych moralnie, zwłaszcza nie wybaczając uchybień.

    Można mówić o tzw. moralnym imperatywie przywództwa, na który składają się następujące współzależne elementy:

-          przywódca służy za wzór swoim podwładnym, współpracownikom i przełożonym. Nie tylko ustanawia standardy i ideały, ale także żyje i postępuje zgodnie z nimi;

-          nie toleruje tych, którzy obniżają standardy, karze łamiących zasady – nawet, gdy jest to niepopularne i sprzeczne z wolą innych dowódców oraz osób wpływowych;

-          buduje zaufanie podwładnych do siebie, jest pewny swoich przekonań, a ich podzielanie przez innych umacnia jego pozycję;

-          jest człowiekiem, a nie herosem, wie, że popełnia błędy, potrafi się do nich przyznawać i je naprawiać.

    Przywódca musi także rozumieć ludzką naturę, motywować spójne, zdyscyplinowane i dobrze wyszkolone pododdziały, pamiętając o tym, że wojna może wydobyć z człowieka to, co najgorsze (np. przestępstwa, okrucieństwa).

    Zarówno przed walką, jak i w jej trakcie w sposób naturalny ujawnia się strach. Jego przezwyciężenie wymaga odwagi, fachowości, pewności siebie i siły charakteru. Przywódca może przeciwdziałać strachowi u podwładnych poprzez rozwijanie ich fachowości oraz motywowanie i budowanie pewności siebie.

     Ze strachem związane są określone emocje. Depresja, smutek, poczucie beznadziejności, brak poczucia własnej wartości są emocjami niebezpiecznymi, prowadzą do nieefektywności i paniki na polu walki. Przywódca powinien sprawować kontrolę nad tymi emocjami, dając przykład w tym względzie i prowadząc rozmowy z żołnierzami.

     Realistyczne i pełne wyzwań szkolenie pozwala rozwijać odwagę, pewność siebie, morale i wolę zwycięstwa. Służy temu także studiowanie przykładów z minionych wojen.

     Przed walką, – jeśli tylko nie istnieje potrzeba wypoczynku – żołnierze powinni być zajęci. Zadaniem przywódcy jest spowodowanie, by myśleli pozytywnie i podejmowali pozytywne działania w odniesieniu do postawionych im zadań. O tym, jak każdy z nich powinien wykonać swoje powinności i co ma czynić w różnych sytuacjach.

    Ważna jest dbałość o warunki bytowe żołnierzy, o ich wyżywienie, możliwość zaspokojenia pragnienia, odpoczynek i ochronę przed uciążliwymi warunkami atmosferycznymi. Ponadto żołnierze powinni być poinformowani o sytuacji w jakiej się znajdują.

     Spójność oddziału, stanowiąca podstawę woli walki żołnierzy i zdolności do osobistych poświęceń, jest wyrazem wzajemnego zaufania, rezultatem więzi istniejących między żołnierzami oraz przywódcą i podwładnymi.

     Wynikają z tego określone implikacje dla przywódcy. Powinien on:

-          dbać o to, by podwładni większość swoich zajęć wykonywali w zespołach, do których zostali przydzieleni, a także by nie wyznaczać w formie nagrody bardziej doświadczonych do mniej uciążliwych zadań;

-          prowadzić realistyczne szkolenie, które wymaga od żołnierzy jako jednostek i zespołu robienia tego, co mogłoby się im wydać niemożliwe;

-          rozwiązywać konflikty międzyludzkie, budować u żołnierzy wzajemny szacunek i wiarę w siebie, zapewniać otwarte komunikowanie się;

-          pamiętać tym, że szkolenie powinno być interesujące i realistyczne na ile jest to tylko możliwe, by nie stało się monotonne i nie powodowało obniżania morale pododdziału;

-          podtrzymywać przekonanie żołnierzy, że stanowią zespół osiągający wspólne cele.

     Wierność wartościom, przekonania, charakter, etyka i wiedza są niezbędne, ale nie zapewniają sukcesu na polu walki. Do zapewnienia przyszłego zwycięstwa konieczne są także: odpowiednie wyszkolenie i wyposażenie żołnierzy oraz ich dobre prowadzenie przez przywódców.

      Jest to ważne, gdyż w warunkach współczesnej wojny mała grupa żołnierzy może działać w izolacji. Współcześnie, bardziej niż kiedykolwiek, sukces w walce zależy od determinacji i inicjatywy pojedynczych żołnierzy.

      Przywódca musi nauczyć podwładnych jak myśleć kreatywnie i rozwiązywać problemy w stresie. Muszą być oni zdolni działać zgodnie z intencjami przywódcy, nawet, jeśli nie będą dysponowali podstawowymi danymi o terenie i nieprzyjacielu. W tym celu należy m. in. komunikować się z żołnierzami jasno, zwięźle, używając precyzyjnych terminów.

     Przywódca określa kierunek działania, precyzując, co ma być zrobione i jakie są priorytety poprzez:

-          „znajomość i osiąganie standardów;

-          określanie celów;

-          planowanie;

-          podejmowanie decyzji i rozwiązywanie problemów;

-          sprawowanie nadzoru i ocenianie;

-          nauczanie, trenowanie i doradztwo;

-          szkolenie”.

      Przywódca musi je znać i zapewnić ich osiąganie, a także pomagać w tym innym dowódcom i żołnierzom. W celu zapewnienia, że każdy żołnierz i oddział są starannie szkoleni, motywowani i przygotowywani do przyszłego zwycięstwa, przywódca określa cele oddziału, pamiętając, że:

-          muszą one być realistyczne i osiągalne

-          powinny prowadzić do wzmocnienia gotowości bojowej;

-          podwładni powinni uczestniczyć w ich określaniu;

-          w osiąganiu każdego celu niezbędny jest stosowny program „ dochodzenia” do niego.

Szkolenie stanowi podstawę gotowości bojowej armii. Dobrze prowadzone szkolenie:

-          wmacnia morale każdego żołnierz;

-          pozwala budować wzajemne zaufanie i szacunek między przywódcą i podwładnymi;

-          koncentruje się na umiejętności walki;

-          jest zorientowane na umiejętności działania i realne cele;

-          pozostaje w zgodzie z doktryną armii i jej standardami;

-          pozwalając na uczenie się na błędach, prowadzi do doskonalenia umiejętności;

-          umożliwia rozwój podwładnych.

     Warunkiem efektywności szkolenia jest odpowiednia motywacja żołnierzy. Pobudza ona wole robienia tego, co jest niezbędne do wykonywania zadań. Dobrze motywowani żołnierze wierzą w siebie, w innych żołnierzy, oddziały, przywódcę, wspierają realizację zadań. Zarówno niedocenianie, jak i przecenianie motywacji jest niebezpieczne.

      Przywódca może motywować swoich podwładnych poprzez:

-          „stanowienie przykładu etycznych standardów;

-          rozwijanie spójnych zespołów żołnierzy;

-          nagradzając i karząc”.

     Żołnierze oczekują, że zachowanie przywódcy będzie dla nich przykładem postępowania. Chcą polegać na przywódcy dającym wyraz moralnych wartości, jakich oczekuje społeczeństwo. Liczą na to, że ich dowódca jest doskonały nie tylko w swoim zawodzie, ale także jako człowiek i obywatel.

      Spójny zespół żołnierzy można kształtować, przejawiając troskę o nich oraz ciężko pracując, by ich służbę uczynić sensowną. Wytwarza to wzajemne zaufanie i szacunek. Żołnierz w spójnym zespole darzy zaufaniem kolegów i dowódców, polega na swoim wyposażeniu i poziomie wyszkolenia. Będzie walczył z przekonaniem i chronił życie swoje oraz kolegów. W dużym stopniu na zachowanie żołnierzy wpływa nadzieja na nagrodę i strach przed karą.

     Do podstawowych wskaźników efektywności pododdziału zalicz się: morale, dyscyplinę i sprawność (biegłość).

     Morale jest indywidualnym stanem świadomości i zależy od wszystkiego, co oddziaływuje na żołnierza, jego kolegów, przywódców. Wysokie morale to stan świadomości, zapewniający żołnierzom pewność siebie i dobre samopoczucie, które umożliwiają im stawianie czoła napotkanym trudom oraz wykazywanie odwagi, wytrzymałości i determinacji.

     Morale pododdziału przywódca może ocenić, obserwując codzienną aktywność żołnierzy, kontrolując ich i rozmawiając z nimi.

     Biegłość to techniczna, taktyczna i psychiczna zdolność żołnierzy do wykonywania pracy lub zadania, będąca efektem przede wszystkim szkolenia. Biegłość oddziału stanowi sumę umiejętności łączonych w całość przez przywódcę w ramach sprawnie działającego zespołu. Pododdział osiąga biegłość, gdy jego przywódca przestrzega wysokich standardów indywidualnych i działania zespołowego.

     Dyscyplina jest indywidualną i grupową postawą, która zapewnia posłuszeństwo rozkazom oraz podjęcie stosownego działania przy ich braku. Dobra dyscyplina jest wartością stałą, funkcjonuje w każdych warunkach.

      Przywództwo jest umiejętnością, która podlega tym samym regułom uczenia się, co każda inna dyspozycja czy ich zespół. Można je rozwijać, modyfikować i kształtować. Wrodzone zdolności są wprawdzie ważnym zadatkiem, ale nie są jedynym wyznacznikiem sukcesów. Te, bowiem przybliża ciągły rozwój kompetencji społecznych i umiejętności uczenia się. Przywództwo staje się efektem doświadczeń, sprawdzania się i potwierdzania swoich umiejętności w konkretnych sytuacjach. Rozwijanie własnych umiejętności przywódczych musi poprzedzać wewnętrzna chęć takiego rozwoju, samoocena predyspozycji, podejmowanie prób i doświadczanie rezultatów przewodzenia innym, eliminowanie słabych stron (minimalizowanie ich następstw, szukanie alternatyw), rozwijanie efektywnych metod utrwalania przywództwa wśród podwładnych. Najważniejsze jest chcieć odkryć i rozwijać swoje rzeczywiste predyspozycje, doświadczać ich użytecznych następstw, sprawdzać, próbować i wierzyć w siebie.

       W literaturze dotyczącej przywództwa wojskowego wychodzi się z założenia, że by przetrwać i zwyciężać, armie powinny być zdolne do działania w małych rozproszonych pododdziałach, a żołnierze kompetentni, zdolni do samodzielnego myślenia. Przywódcy małych zespołów muszą być przygotowani na to, że będą dowodzili w długim czasie, nie dysponując wskazówkami płynącymi z wyższego szczebla.

      W Wojsku Polskim nie brakuje prawdziwych przywódców. Ich zapał i nadanie pełnego sensu wezwaniu Bóg – Honor – Ojczyzna pozwalają optymistycznie spoglądać w przyszłość naszych sił zbrojnych .

3.       

Część końcowa 5’

-          podsumowanie przeprowadzonych zajęć

-          odpowiedzi na zadane pytania

                                                                                                     OPRACOWAŁ

                                                                                                       ………………….