Fizjoterapia w urazach i uszkodzeniach kręgosłupa bez porażeń.pdf

FIZJOTERAPIA W URAZACH I USZKODZENIACH

KRĘGOSŁUPA BEZ PORAśEŃ

Urazy i uszkodzenia kręgosłupa są jednymi z najcięŜszych obraŜeń, jakie występują w układzie kostnostawowym. Najczęściej

urazy te zlokalizowane są w części szyjnej oraz w przejściu piersiowolędźwiowym, a następnie w odcinku piersiowym i

lędźwiowym. Uszkodzenia te zaleŜą przede wszystkim od siły urazu oraz miejsca jej działania. Dodatkowo mogą im towarzyszyć:

Wstrząs

Uszkodzenia rdzenia kręgowego

Uszkodzenia mózgu

Uszkodzenia narządów klatki piersiowej

Uszkodzenia narządów jamy brzusznej

Współcześnie przyjęty podział urazów uszkodzeń kręgosłupa

Współcześnie przyjęty podział urazów uszkodzeń kręgosłupa obejmuje:

Stłuczenia kręgosłupa

Skręcenia stawów międzykręgowych z uszkodzeniem aparatu więzadłowego

Zwichnięcia i podwichnięcia stawów międzykręgowych

Złamania trzonów łuków i wyrostków stawowych

Złamania wyrostków poprzecznych i kolczastych

ODCINEK SZYJNY

STŁUCZENIA

Powstają na skutek urazu bezpośredniego.

Objawy:

bolesność samoistna i palpacyjna,

dodatni objaw szczytowy,

obrzęk i krwiak,

ograniczenie ruchomości czynnej i biernej,

rtg ap i boczne – bez zmian.

Leczenie

Stłuczenia leczy się zachowawczo przez unieruchomienie w kołnierzu Schanza na kilka dni +

farmakoterapia

SKRĘCENIA STAWÓW MIĘDZYKRĘGOWYCH

Związane są z chwilowym samoistnym obróceniem odcinka szyjnego.

Objawy:

jak przy stłuczeniach,

obrzęk i krwiak wokół korzeni nerwowych mogą stać się przyczyną bólów korzeniowych promieniujących do ramienia lub/i

ręki,

mogą pojawić się zaburzenia w połykaniu, co przemawia za obecnością krwiaka pozagardłowego (objaw moŜe pojawić się z

opóźnieniem 13 dni),

rtg – bez zmian; czasami moŜe być widoczne poszerzenie przestrzeni międzykręgowej.

Leczenie

Skręcenia leczy się zachowawczo z wykorzystaniem kołnierza ortopedycznego zakładanego na okres 68tyg. Przy znacznej

niestabilności wskazany jest zabieg operacyjny.

CERVIKALGIA

Jest to powaŜne skręcenie kręgosłupa szyjnego, charakteryzujące się bólem oraz sztywnością szyi i karku.

Objawy:

pojawiają się z opóźnieniem nawet do kilku dni po urazie,

bóle głowy ( miejsca wzmoŜonej bolesności wykrywa się po tylnej stronie, nad wyrostkami kolczastymi lub od przodu w

rejonie przedmostkowosutkowym obok naczyń szyjnych),

przymusowe ustawienie ( sprawdzamy ruchomość czynna i bierną w celu wykluczenia przykurczu mięśni mostkowo

obojczykowosutkowych, czworobocznych, czy okołokręgosłupowych),

zaburzenia neurologiczne np. zawroty głowy, niedosłyszenie, zaburzenia widzenia, radikulopatia, dorsalgia,

uszkodzenie splotu ramiennego,

w rtg – zwęŜenie szpar międzykręgowych, powiększona kifoza (konieczne zdjęcie czynnościowe w celu wykrycia ograniczenia

ruchomości w obrębie poszczególnych segmentów lub zmian w ustawieniu kręgów względem siebie).

PODWICHNIĘCIA STAWÓW MIĘDZYKRĘGOWYCH

Powstają podczas gwałtownego hamowania. Mówimy wówczas o uszkodzeniu typu „smagnięcie biczem”. Tego typu uszkodzenie

moŜe prowadzić do rozerwania więzadła podłuŜnego przedniego i/lub krąŜka międzykręgowego oraz pierwotnego lub wtórnego

uszkodzenia rdzenia kręgowego.

Objawy:

od bardzo niewielkich dolegliwości do całkowitego poraŜenia rdzenia kręgowego,

rtg a – p, boczne – bez zmian; czasami mogą być widoczne uszkodzenia towarzyszące np. złamania trzonów kręgów, łuków,

wyrostków stawowych,

nadmierna ruchomość w odcinku szyjnym widoczna jedynie na zdjęciu czynnościowym

Leczenie

Podwichnięcia leczy się zachowawczo stosując unieruchomienie w kołnierzu Campa ( górny odcinek szyjny) lub w kołnierzu

Florida ( dolny odcinek szyjny).

ZŁAMANIA I ZWICHNIĘCIA

Powstają w wyniku uderzenia w głowę np. podczas skoku na główkę do płytkiej wody. Mogą towarzyszyć im uszkodzenia

czaszkowomózgowe.

Objawy:

ból pojawia się przy delikatnych ruchach głowąchory podtrzymuje głowę rękami,

bolesność palpacyjna wyrostków kolczastych,

moŜe dojść do poraŜeń lub niedowładów w obrębie kończyn górnych lub dolnych.

Tego typu uszkodzenia moŜna podzielić na:

Stabilne – zmieniają ustawienie uszkodzonego segmentu, lecz nie wpływają na stabilność w stawach

międzykręgowych. Do urazu dochodzi z mechanizmu zgięciowokompresyjnego.

Niestabilne – mają wpływ na stabilność odcinka gdyŜ uszkodzeniu ulega aparat więzadłowotorebkowy. Do urazu

dochodzi z mechanizmu zgięcioworotacyjnego oraz zgięciowego, rzadko z mechanizmu wyprostnego

Leczenie

Złamania stabilne moŜna leczyć zachowawczo, mimo znacznego kompresyjnego obniŜenia trzonu kręgu. W tym celu stosuje się

unieruchomienie w kołnierzu na okres 68 tyg. + farmakoterapia. Złamania niestabilne moŜna leczyć czynnościowo przy pomocy

klamry Crutchfielda z obciąŜeniem uzaleŜnionym od poziomu uszkodzenia ( C1=1kg, C2=2kg, C3=3kg itd.) Po ok. 6 tyg. zakłada

się opatrunek gipsowy typu Minerwa z podparciem Ŝuchwy i potylicy oraz kamizelką gipsową. Natomiast leczenie operacyjne

wskazane jest, gdy doszło do podraŜnienia rdzenia kręgowego przez obecność kości lub fragmentu krąŜka w kanale kręgowym

lub, gdy nie ma moŜliwości nastawienia.

ODCINEK PIERSIOWY I LĘDŹWIOWY

ZŁAMANIA KRĘGOSŁUPA W ODCINKU PIERSIOWYM I LĘDŹWIOWYM

Powstają w wyniku upadku na pośladki, plecy lub kończyny dolne oraz po uderzeniu w okolicę grzbietu. Z kolei złamania wielu

segmentów mogą świadczyć o patologicznym ich połoŜeniu w wyniku np. osteoporozy, choroby Pageta czy przerzutów

nowotworowych. Najczęściej urazy lokalizują się na poziomie Th12, L1L3. Tego typu uszkodzenia równieŜ moŜna podzielić na:

Stabilne – cechują się kompresją kości gąbczastej oraz klinowatym zniekształceniem trzonu kręgu z uszkodzeniem

płytek granicznych. Nienaruszone pozostają krąŜki międzykręgowe, tylna ściana kręgu oraz aparat więzadłowy

kręgosłupa.

Niestabilne – charakteryzują się podwichnięciami w obrębie segmentu, zwęŜeniem kanału kręgowego, przerwaniem

tylnego aparatu więzadłowego oraz uszkodzeniem krąŜka międzykręgowego.

Objawy:

bolesność samoistna i palpacyjna,

dodatni objaw szczytowy,

krwiak i obrzęk,

konieczne jest badanie klatki piersiowej oraz narządów jamy brzusznej.

Leczenie

Złamania stabilne leczy się zachowawczo przez unieruchomienie w łóŜku do czasu ustąpienia dolegliwości bólowych. Po

tygodniu zaleca się stosowanie gorsetu ortopedycznego.

Złamania niestabilne równieŜ moŜna leczyć zachowawczo, niemniej jednak jest to dość ryzykowne, gdyŜ istnieje moŜliwość

uszkodzenia rdzenia kręgowego. Złamania te wymagają unieruchomienia na okres 812tyg, czyli do momentu wytworzenia

blizny. Początkowo pacjentowi zaleca się leŜenie na twardym podłoŜu z wałkiem pod lędźwiami, co pozwoli na zachowanie

lordozy. Następnie zakłada się gorset gipsowy lub ortopedyczny do czasu uzyskania radiologicznych cech stabilności.

Leczenie operacyjne złamań niestabilnych podejmuje się w sytuacji, kiedy doszło do częściowego lub całkowitego uszkodzenia

rdzenia kręgowego, ogona końskiego lub złamania z mechanizmu rotacyjnego. Wadą tego sposobu leczenia jest usztywnienie

znacznej części kręgosłupa, zniesienie lordozy, kompensacyjne zwiększenie ruchomości w segmentach powyŜej uszkodzenia

oraz zmiany zwyrodnieniowe.

STŁUCZENIA I SKRĘCENIA KRĘGOSŁUPA W ODCINKU PIERSIOWYM I LĘDŹWIOWYM

Związane są z przekroczeniem fizjologicznego zakresu ruchu oraz wytrzymałości aparatu więzadłowego. Powstają w wyniku

urazu bezpośredniego np. uderzenie cięŜkim przedmiotem.

Objawy:

jak w stłuczeniach,

dodatkowo skurcz mięśni przykręgosłupowych,

obrzęk i krwawe wylewy.

Leczenie

Stłuczenia w odcinku piersiowym i lędźwiowym wymagają kilkudniowego unieruchomienia w łóŜku. Po 34 dniach pozwala się

choremu na pionizację i chodzenie. Ból zwykle ustępuje po upływie ok. 10 dni.

ZŁAMANIA WYROSTKÓW POPRZECZNYCH W ODCINKU LĘDŹWIOWYM

Powstają z mechanizmu pośredniego jako złamanie awulsyjne przez mięsień czworoboczny lędźwi lub w wyniku bezpośredniego

urazu. Mimo, Ŝe urazy tego typu charakteryzują się niewielkim uszkodzeniem kostnym, to jednak pojawia się dość powaŜne

uszkodzenie aparatu więzadłowego oraz powięzi.

Objawy:

ból promieniujący do pachwiny i stawu biodrowego,

duŜy krwiak i obrzęk,

objawy wstrząsu pourazowego.

Leczenie

Złamania wyrostków poprzecznych w odcinku lędźwiowym z reguły leczy się w sposób zachowawczy przez unieruchomienie w

łóŜku. W celu zmniejszenia dolegliwości bólowych stosuje się zmodyfikowaną pozycję wg.Perlscha (zgięcie stawów biodrowych i

kolanowych bez trakcji odcinka krzyŜowolędźwiowego). Po tygodniu dopuszczalna jest pionizacja i chodzenie. Dolegliwości

bólowe z reguły ustępują po ok. 56tyg.

POSTĘPOWANIE FIZJOTERAPEUTYCZNE PO URAZACH

KRĘGOSŁUPA BEZ PORAśEŃ

ODCINEK SZYJNY

1. Unieruchomienie gorsetem gipsowym lub kołnierzem palisadowym:

a). działanie przeciwbólowe

pozycje antalgiczne (wskazane jest płaskie ułoŜenie na plecach)

zabiegi fizykalne poprawiające krąŜenie lokalne, sprzyjające resorpcji krwiaka i obrzęku

b). zachowanie siły mięśni karku i tułowia

ćwiczenia izometryczne mięśni objętych unieruchomieniem

ćwiczenia synergistyczne ipsi oraz kontrlateralne kończyn górnych

metoda Brunkow

ćwiczenia z wykorzystaniem TerapiMaster

c). zachowanie siły mięśni sąsiadujących

PNF kończyn górnych i dolnych

ćwiczenia czynne z wykorzystaniem sprzętu pomocniczego np. hantle, taśmy theraband

d). utrzymanie prawidłowej postawy ciała

ćwiczenia korekcyjne

biofeedback

ćwiczenia elongacyjne

2. Po unieruchomieniu:

a). rozluźnienie mięśni

zabiegi ciepłolecznicze np.GR, FANGO

hydroterapia np. PNF w wodzie

masaŜ

b). wypracowanie stabilizacji czynnościowej

ćwiczenia wzmacniające mięśnie karku i grzbietu w róŜnych pozycjach

PNF głowy, łopatki, miednicy

chopping, lifting

ćwiczenia z wykorzystaniem TerapiMaster

c). przywracanie prawidłowego zakresu ruchu

terapia manualna np. metoda McKenzie

ćwiczenia na piłce

poizometryczna relaksacja mięśni karku

d). utrzymanie prawidłowej postawy ciała

„szkoła pleców”

biofeedback

unikanie postawy „oszczędzającej”

ODCINEK PIERSIOWY I LĘDŹWIOWY

1. Faza ćwiczeniowa – dotyczy uszkodzeń stabilnych oraz niestabilnych w okresie bólu. Charakteryzuje się płaskim ułoŜeniem na

twardym podłoŜu z poduszką pod lędźwiami oraz ze zgięciem stawów biodrowych kolanowych pod kątem 90 stopni.

Przeciwwskazane są pozycje kifotyczne oraz maksymalne zgięcie stawów biodrowych ze względu na pogłębiająca się kifozę w

trakcie wykonywania ruchów.

a). zapobieganie OPZZ

zabiegi fizykalne np. tens, naświetlania

masaŜ

c). zachowanie siły mięśniowej

statyczne ruchy mięsni całego ciała ( w miarę moŜliwości symetrycznie do prostowników)

metoda Brunkow

PNF – wzorce dla łopatki i kończyn górnych

Ćwiczenia czynne kończyn dolnych we wszystkich płaszczyznach

masaŜ izometryczny

d). wypracowanie stabilizacji czynnościowej w niskich pozycjach

ćwiczenia izometryczne mięsni grzbietu w pozycji leŜenia tyłem oraz przodem

obroty enblock

stabilizacja z podparciem na przedramionach, kolanach, w pozycji czworaczej

synchronizacja pracy mięśniowej

2. Faza obciąŜeniowa

a). wypracowanie stabilizacji czynnościowej w pozycjach wysokich

ćwiczenia oporowe w pozycji siedzącej i w staniu

trening izometryczny ze wzrastającym oporem dla mięśni grzbietu

ćwiczenia stabilizacji z wykorzystaniem TerapiMaster

b). przywrócenie optymalnej ruchomości w obrębie kręgosłupa

terapia manualna połączona z rozcieraniem podłuŜnym i poprzecznym

ćwiczenia na piłce

ćwiczenia czynne w odciąŜeniu

ćwiczenia izokinetyczne

c). wypracowanie optymalnej zdolności do wykonywania podstawowych czynności Ŝycia codziennego

nauka umiejętnego przechodzenia z jednej pozycji do drugiej z oszczędzaniem mięśni grzbietu np. wstawanie z łóŜka,

schylanie się, podnoszenie przedmiotów.

Jak wynika z powyŜszego kręgosłup ulega róŜnego rodzaju urazom. O ile „lekkie” uszkodzenia mijają bez śladu po kilku dniach,

o tyle uszkodzenia „cięŜkie”, ze względu na uszkodzenia aparatu więzadłowego, torebek oraz krąŜków międzykręgowych, mogą

być niebezpieczne dla stabilizacji kręgosłupa. NaleŜy pamiętać równieŜ o tym, Ŝe uszkodzeniom kręgosłupa mogą towarzyszyć

zaburzenia neurologiczne, które częściej występują w urazach z mechanizmu zgięciowego i zgięciowokompresyjnego. Z reguły

mają one charakter mieszany rdzeniowokorzeniowy. Nie bez znaczenia pozostają tu warunki panujące w kanale kręgowym. Ze

względu na słabe ukrwienie oraz wąski przekrój kanału kręgowego, najgorzej przedstawia się sytuacja w odcinku piersiowym

górnym i środkowym. Na tym odcinku tolerancja rdzenia na ucisk jest bardzo niewielka, stąd teŜ nawet nieznaczne uwypuklenia

do kanały kręgowego ( dysk, odłamki kostne ) mogą prowadzić do niedowładów i poraŜeń. O wiele korzystniej przedstawia się

sytuacja w odcinku piersiowolędźwiowym. Na tym poziomie zaburzenia neurologiczne są z reguły niepowikłane lub teŜ

współistnieją z uszkodzeniami częściowymi. Niemniej jednak naleŜy pamiętać o obecności na tym poziomie ośrodków

rdzeniowych mikcji, erekcji i ejakulacji, które częstokroć ulegają trwałej dysfunkcji.

profilaktyka odleŜynowa, przykurczona, zapalenia płuc oraz zakrzepów

b). działanie przeciwbólowe

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: