czy-wiesz-dlaczego-liscie-opadaja.pdf

Ciekawe dlaczego...

SuperKid.pl

... jesienią liście opadają z drzew?

Jesień to przepiękna pora roku - szczególnie ta

wczesna, gdy słońce ogrzewa nas jeszcze swoimi

promieniami, a przyroda obdarza hojnie owocami,

warzywami, grzybami i innymi jesiennymi wspaniałościami.

Lasy, parki, a nawet osiedlowe chodniki usłane są

różnokolorowymi liśćmi, których ciepłe barwy – złocista żółć, buraczkowa czerwień

i kasztanowy brąz – sprawiają, że łatwiej nam znieść jesienne chłody. Ale... no

właśnie. Dlaczego liście spadają z drzew? Dlaczego zmieniają barwy? Bo chyba nie

tylko po to, żeby nas zachwycać swoim wyglądem ;).

Otóż obserwując opadające liście, stajesz się świadkiem niezwykle ciekawego

procesu, jaki zachodzi w przyrodzie o tej porze – procesu przygotowań do okresu

zimowego. Każdy element przyrody przygotowuje się na swój sposób – człowiek

ubiera się w cieplejsze ubrania, wiewiórki gromadzą zapasy na zimę, ptaki odlatują

do cieplejszych krajów, a drzewa - gubią liście. Jesteś pewnie ciekaw, co im to daje –

i słusznie, bo w przyrodzie nic nie dzieje się bez przyczyny.

Drzewom nie jest łatwo przetrwać okres zimowy, ponieważ temperatura

wówczas spada często poniżej zera, a woda – niezbędna drzewom do życia –

zostaje „uwięziona” w zmarzniętej glebie, a tym samym dostęp do niej staje się

utrudniony. Drzewo, żeby przetrwać, musi się jakby „przełączyć na tryb

oszczędnościowy” ;) Zrzuca liście, które są odpowiedzialne za

pobieranie i odparowywanie olbrzymich ilości wody i dzięki

temu zmniejsza swoje zapotrzebowanie na wodę. Wszystkie

substancje odżywcze zostają wycofane z liści

i zmagazynowane w pniu i gałęziach. Tak przygotowane

drzewo może już spokojnie przejść w stan spoczynku i

przetrwać największe nawet mrozy. Obudzi się do życia

dopiero z nadejściem wiosny.

Sam proces gubienia liści jest również bardzo ciekawy.

Gdy dni stają się coraz krótsze i światła słonecznego jest

coraz mniej, dla drzewa jest to sygnał, że czas rozpocząć

przygotowania do zimy. U podstawy ogonka liścia - w miejscu,

gdzie liść wyrasta z łodygi - tworzy się jakby koreczek, który

odcina dopływ wody i składników pokarmowych do liścia. Liść

w tym miejscu staje się bardzo kruchy i łamliwy i niewielki podmuch wiatru wystarcza,

by opadł. Silniejsze porywy wiatru sprawiają, że wszystkie liście wirują w powietrzu,

jakby tańczyły przy niesłyszalnej dla nas muzyce :).

Zostaje więc jeszcze jedna tajemnica do wyjaśnienia: skąd w liściach taka

różnorodność jesiennych barw? Czy to specjalnie na pożegnanie lata? Tak

naprawdę w liściach ukrywa się wiele barwników, których na co dzień nie widzimy.

Jest zielony chlorofil, żółty ksantofil i pomarańczowy karoten. Nazwy trudne, ale

kolory ładne :). Wszystkie te barwniki istnieją w liściu przez cały czas, ale zielony

chlorofil jest tak intensywny, że całkowicie przyćmiewa sobą pozostałe barwy.

Dlatego wiosną i latem liście zachwycają nas piękną, soczystą zielenią. W chwili, gdy

drzewo odcina liściom dopływ wody i składników

odżywczych, zielony chlorofil ulega rozpadowi i w liściu

ujawniają się pozostałe barwy, które dotąd były

niewidoczne. Dodatkowo z cukrów gromadzących się

wewnątrz liścia powstaje jeszcze jeden piękny barwnik –

czerwony antocyjan, zmieniający swe odcienie od fioletu

do intensywnej purpury. Tym sposobem mamy już pełną

jesienną paletę barw :)

A co z drzewami iglastymi? Pięknie zielenią się przez całą zimę, a przecież

igły to także liście. Tak naprawdę drzewa iglaste również gubią swoje liście, ale nie

wszystkie w tym samym czasie i nie wszystkie co roku, ponieważ iglaki dużo lepiej

radzą sobie z zimowymi mrozami. A wszystko to dzięki temu, że igiełka jest

zbudowana zupełnie inaczej niż „normalny” liść – ma znacznie mniejszą

powierzchnię i jest pokryta twardą substancją woskową, która chroni przed wpływem

niskich temperatur. Na okres zimy woda jest odciągana z igiełek, by podczas mrozów

nie zamarzała w ich wnętrzu i nie rozsadzała ich od środka. Można powiedzieć, że

w porównaniu do delikatnych drzew liściastych, drzewa iglaste są zahartowane

i odporne na zimowe warunki atmosferyczne. I dobrze, że natura tak

to wymyśliła, bo dzięki temu nawet zimą możemy nacieszyć oko

zielenią - wystarczy, że wybierzemy się do lasu, czy do parku, gdzie

rosną świerki lub sosenki.

Sprawdź, co wiesz

1. W tekście pojawiły się rysunki pięciu różnych liści:

jarzębiny, klonu, kasztanowca, lipy i dębu. Czy potrafisz powiedzieć,

który liść pochodzi od którego drzewa?

2. Pomaluj poniższe liście zgodnie z kolorem barwnika, który jest pod

każdym z nich. Jeśli nie pamiętasz, jakie to barwy, zajrzyj do tekstu.

chlorofil

ksantofil

karoten

antocyjan

3. Zaznacz wszystkie prawidłowe odpowiedzi:

Drzewa gubią liście na jesień, bo:

a/ liście leżące na ziemi wyglądają piękniej, niż na gałęzi

b/ w zimie woda w glebie zamarza i drzewom brakuje wody do życia

c/ w ten sposób drzewo może przetrwać zimowe mrozy

d/ jest dużo robaków, które niszczą jesienią liście drzew

Liście przybierają na jesień inne barwy, ponieważ:

a/ jesienne słońce tak mocno grzeje, że liście żółkną

b/ jesienią większość drzew choruje i usycha

c/ zielony chlorofil w liściach zanika

d/ ujawniają się w liściach inne barwniki, które nie były wcześniej

widoczne.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: