IV Opieka Najświętszej Maryi Panny
1. Treści ideowe wezwania Opieki Maryi
Wezwanie Opieki Najświętszej Maryi Panny sięga początków chrześcijaństwa. Niektórzy łączą jego genezę z powstaniem modlitwy ku czci Bogurodzicy Pod twoją obronę uciekamy się…która datowana jest na II lub IV w.
Ikonograficznym odpowiednikiem wezwania opieki NMP są przedstawienia określane jako Mater Misericordiae lub Matka Boża Płaszcza Opiekuńczego.
Ewolucja idei opiekuństwa Matki Bożej pozostawała pod wpływem literatury i tekstów liturgicznych najpierw greckich potem zachodnich, wprowadzających nowe wątki.
Rozpowszechnienie wezwania ma związek z podkreślaniem przez średniowiecznych teologów idei pośrednictwa Maryi. Zaczęto określać ją jako Współodkupicielkę, Współuczestniczkę, Orędowniczkę i Opiekunkę i Matkę Miłosierdzia -Mater Misericordiae.
W alegorycznym sposobie wykładu treści teologicznych podkreślano, że idea Odkupienia przez Chrystusa zawierała 2 składniki: 1. sprawiedliwość (Iustitia) i miłosierdzie (Misericoridia) Wymierzanie sprawiedliwości podczas Sądu Ostatecznego dokona się poprzez Chrystusa jako Sędziego natomiast w gestii M. pozostanie miłosierdzie. Stąd w ikonografii Sądu M. zawsze jest przedstawiana jako Orędowniczka wyciągająca błagalnie ręce wstawiająca się za grzesznikami. Scenie tej towarzyszy często św. Jan Chrzciciel. Kompozycję taką określamy mianem Deesis.
Nazwanie Maryi Matką Miłosierdzia znajduje uzasadnienie w idei Jej Boskiego Macierzyństwa. jako Matka Syna Bożego może wstawiać się za światem i ludzkością, broniąc ją przed skutkami gniewu Bożego i upraszając potrzebne łaski. W sztuce schyłku średniowiecza i na progu epoki nowożytnej odpowiednikiem wstawiennictwa Maryi jest przedstawienie M łamiącej strzały gniewu Bożego.
odk2008