Robert Service - Towarzysze - komunizm od początku do upadku.rtf

(3410 KB) Pobierz

Wstęp

Ta książka wzięła początek od pewnego pomysłu i planu. Pomysł był taki, by napisać ogólną historie komunizmu na całym świecie; plan zaś pole­gał na tym, żeby zrobić to głównie poprzez zebranie literatury przedmio­tu dotyczącej każdego po kolei kraju, który doświadczył komunizmu. Jest rzeczą zadziwiającą, jak mało podjęto prób realizacji tego rodzaju pro­jektów, a niemal wszystkie prace powstały przed upadkiem państw ko­munistycznych w Europie Wschodniej i ZSRR w latach 1989-1991.

Ta początkowa koncepcja została następnie poddana licznym przekształ­ceniom. Kiedy dowiedziałem się, że pięć szóstych powierzchni lądowej świata nie należy do Związku Radzieckiego, struktura i treść książki uległy dużym zmianom. Tak się zresztą działo w wypadku większości napisanych przeze mnie prac. Jednakże plan został odrzucony - z bardzo konkretne­go powodu. Spędziłem roczny (2004-2005) urlop naukowy w Hoover In-stitution na Uniwersytecie Stanforda. Archiwa są dla historyka źródłem ożywczej wody. Kiedy odkryłem bogactwo zasobów dostępnych naukow­com w cieniu wieży Hoovera, przekopywałem pudła dokumentów jedno po drugim niczym spragniony podróżnik. Przypisy końcowe dają pewne pojęcie o nadzwyczajnych materiałach na temat krajów takich jak Węgry, Kuba oraz Indie. Równie pouczające okazały się dokumenty dotyczące Związku Radzieckiego, szczególnie zaś jego stosunków ze „światowym ruchem komunistycznym". I chociaż nie zamierzałem zajmować się szcze­gólnie komunizmem amerykańskim ani brytyjskim, wszelka niechęć roz­wiała się, kiedy zbadałem zawartość pudeł. Wielokrotnie z katalogu wyła­niały się dziwne małe fiszki: Ivy Litvinov na temat Rosę Cohen; radzieccy urzędnicy na temat Arthura i Jewgienii Ransome; zajmujący się pomocą żywnościową urzędnicy Herberta Hoovera na temat reżimu Beli Kuna; zbiegli kubańscy ministrowie na temat Castro i jego otoczenia; Eugenio Reale o trudnościach Togliattiego związanych z Europą Wschodnia oraz rosyjski dziennik Malcolma Muggeridgea.

Książka bada komunizm w jego wielu aspektach. To oczywiście wyma­ga przeanalizowania sytuacji państw komunistycznych, przedstawienia ich przywódców oraz społeczeństw. Równie ważna jest ideologia komunistycz­na i jej atrakcyjność dla ludzi poza krajami komunistycznymi. Poświęciłem także dużo miejsca XX-wiecznej geopolityce. Co więcej, naprawdę wszech­stronne ujęcie komunizmu musi również obejmować państwa, w których komuniści nie mogli nawet marzyć o objęciu władzy.

Poszukiwania w archiwach skłoniły mnie do zmodyfikowania początko­wych interpretacji. Tchnęły również ducha w wydarzenia i sytuacje - mam nadzieję, że odczują to czytelnicy poniższych rozdziałów. Personel Hoover

 

Institution Archives był nadzwyczaj kompetentny i pomocny. Jestem nieskończenie wdzięczny Elenie Danielson, Lindzie Bernard, Carol Lea-denham, Ronowi Bulatovowi, Lorze Soroce, Davidowi Jacobsowi, Lyali Kharitonovej oraz ich kolegom; wskazali mi oni pudła, które bym za­pewne ominął. Bardzo dziękuję Robertowi Conąuestowi za zachętę do poszukiwań w Hoover Institution, a także dyrektorowi Johnowi Rai-sianowi i członkowi Rady Nadzorczej Tadowi Taubemu za umożliwie­nie mi tego w praktyce. Deborah Yentura i Celeste Szeto, które zajmu­ją się organizacją obsługi przybywających tu naukowców, były wzorem życzliwości.

Moja żona, Adele Biagi, była ogromnie pomocna w trakcie pracy, pro­wadząc kwerendę w National Archives w Kew, a także czytając i omawiając ...

Zgłoś jeśli naruszono regulamin