Zadania placówki opiekuńczo- wychowawczej w zaspakajaniu potrzeb wychowanków ( założenia a rzeczywistość).
PORADNIA PSYCHOLOGICZNO- PEDAGOGICZNA
Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna jest placówką oświatową działającą na rzecz dzieci i młodzieży. Jest jednostką budżetową i prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Poradnia pracuje w ciągu całego roku i jest czynna przez 6 dni w tygodniu
Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna ma za zadanie wspomaganie prawidłowego rozwoju psychofizycznego dzieci i młodzieży poprzez działalność w zakresie:
· Profilaktyki zaburzeń rozwojowych i trudności wychowawczych- przez wsparcie rodziny i szkoły, popularyzacje wiedzy psychologicznej i pedagogicznej, rozwój umiejętności wychowawczych, podejmowanie różnorodnych form pracy wychowawczej w środowisku szkolnym i pozaszkolnym dziecka
· Diagnozy poprzez prowadzenie badań dzieci i młodzieży zgłaszających się do poradni, dokonywanie diagnozy potrzeb edukacyjnych, odchyleń i zaburzeń rozwojowych dzieci i młodzieży, kwalifikowanie do odpowiednich form pomocy psychologiczno- pedagogicznej, profilaktyczno- wychowawczej, opieki, kształcenia specjalnego i resocjalizacji
· Terapii - prowadzenie różnego rodzaju form terapii psychologicznej, pedagogicznej i społecznej, inspirowanie działalności terapeutycznej w szkołach i innych placówkach, udzielanie konsultacji i innych form pomocy
· Doradztwa- doradztwo psychologiczne i pedagogiczne dzieci i młodzieży, rodziców i nauczycieli oraz kształtowanie u młodzieży umiejętności racjonalnego wyboru kierunku kształcenia i zawodu.
Odbywając praktykę w poradni miałam okazję uczestniczyć w badaniu młodzieży klas maturalnych. Badanie to miało ułatwić podjęcie decyzji co, do kierunku dalszego kształcenia. Uważam, że tego typu badania są bardzo potrzebne i polecałabym je wszystkim maturzystom i nie tylko. Często młody człowiek ma problemy wybierając kierunek kształcenia czy zawodu. Dzięki takim badaniom może sprawdzić, jaki zawód byłby dla niego optymalnym rozwiązaniem, jak również w jakim zawodzie mógłby się nie sprawdzić z różnych powodów np.; jakieś schorzenie.
W czasie miesięcznej praktyki, nie ma możliwości dogłębnego poznania pracy danej placówki. Mimo to zauważyłam, iż realizacja poszczególnych zadań odbiega od założeń teoretycznych. Szczególny zarzut kieruje na działalność informacyjną dla środowiska o ofercie pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Uważam, że wiedza na temat działalności poradni jest bardzo niska. Zdarza się, że uczniowie jak i rodzice starają się o ile to jest możliwe, ukryć wszystkie trudności, braki i niedociągnięcia dziecka. Gdy już dziecko trafi do poradni „reguły gry” są nowe, zwykle mało rozpoznawane, budzą niepokój i niepewność. Stąd tak trudno przy pierwszym spotkaniu i dziecku, i rodzicom mówić o swoich trudnościach, niepowodzeniach, porażkach, trudno otworzyć się, nawiązać współprace.
Poradnie udzielają pomocy bezpośrednio dzieciom i młodzieży, a także rodzicom ( opiekunom prawnym), nauczycielom i wychowawcom oraz różnego rodzaju specjalistom organizującym pomoc czy opiekę psychologiczną w szkołach i poza nimi.
Poradnia realizuje zadania poprzez;
· diagnozę zaburzeń rozwojowych, gotowości szkolnej, trudności w nauce, zaburzeń w zachowaniu i zagrożeń niedostosowaniem społecznym, upośledzeń umysłowych, upośledzeń analizatorów wzroku i słuchu oraz narządów ruchu, wad i opóźnień rozwoju mowy, wyboru zawodu i kierunku kształcenia, ustalania indywidualnego toku nauki dla uczniów zdolnych
· konsultacje dla rodziców i nauczycieli
· terapię indywidualną i grupową
· zajęcia korekcyjno- kompensacyjne
· terapię logopedyczną i logopedyczno- pedagogiczno-psychologiczną
· terapie ogólnorozwojową stymulującą funkcje percepcyjno- poznawczą
· zajęcia integracyjno- adaptacyjne
· terapię wspierającą uczniów zagrożonych uzależnieniem
· terapię wspierającą uczniów i rodziców w sytuacjach kryzysowych
· systemową terapię rodzin
· psychoedukację uczniów, rodziców i nauczycieli
· doradztwo zawodowe
· służy rada i pomocą dla nauczycieli prowadzących zespoły specjalistyczne i klasy terapeutyczne
· mediacje w rozwiązywaniu konfliktowych spraw w zespołach klasowych oraz pomiędzy dziećmi i rodzicami
· diagnozowanie dzieci chorych w domu
· działalność profilaktyczna w zakresie zaburzeń rozwojowych i trudności wychowawczych
Badanie jakości pracy placówki o tak szeroko zakrojonych zadaniach jest sprawą bardzo złożoną. Jakość pracy poradni zależy od wielu czynników. Można ją rozpatrywać w aspekcie bogactwa i różnorodności podejmowanych przez poradnie form pomocy oraz zasięgu tej pomocy, takiego, aby obejmowała ona dzieci i młodzież w różnym wieku i z różnego rodzaju problemami. Wysoka jakość to kompetentni pracownicy legitymujący się profesjonalnymi postawami i umiejętnościami „ludzi pomagających”, to również właściwa organizacja, zarządzanie i wyposażenie placówki.
Odbywając praktykę zauważyłam, iż pracownicy poradni często udzielają niezwykle cennych porad rodzicom, są powiernikami bardzo bolesnych, osobistych przeżyć. Zdarza się, iż pomagają wyjść z bardzo trudnych sytuacji np.pomagają rodzinom sprawnie funkcjonować po próbie samobójczej dziecka, czy też innym tragicznym zdarzeniu. Aby pracownicy poradni mogli udzielać tego typu pomocy powinni posiadać obok odpowiednich kwalifikacji także pewne cechy osobiste, do których zaliczamy:
- świadomość siebie i swojego systemu wartości
- świadomość własnej emocjonalności, umiejętności komunikowania emocji w sposób bezpieczny dla siebie i wspomaganego
- funkcjonowanie „modelowe” dla wspomaganego:; warunkiem takiego funkcjonowania jest satysfakcjonujące terapeutę życie osobiste
- zainteresowanie ludźmi i sprawami społecznymi
- jasne zasady etyczne
- poczucie odpowiedzialności za własne działania i za wspomaganego
Dobry pracownik poradni w relacji z osobą, której pomaga, powinien być człowiekiem: łatwo nawiązującym kontakt, uważnie wysłuchującym rozmówcy, pomagającym rozwiązywać konflikty, cierpliwym, tolerancyjnym, przyjaznym, okazującym szacunek osobie wspomaganej, wykazującym pragnienie niesienia pomocy, wczuwającym się w problemy osób, którym pomaga.
W procesie wspomagania rola cech osobistych osoby pomagającej jest kluczowa i niezmiernie znacząca z punktu widzenia jakości i skuteczności pomocy.
W poradni zatrudnia się pracowników:
- pedagogicznych (pedagogów, psychologów, logopedów)
- administracyjnych (księgowa, specjalista d\ s kadr, referent d\ s administracyjnych
- lekarzy
- pracowników obsługi
Każdy z pracowników poradni ma określony przydział czynności.
Przydział czynności dla pedagoga poradni:
W zakresie profilaktyki:
1. psychoedukacja dla rodziców i uczniów dotycząca problemu dysleksji
2. psychoedukacja dla rodziców z zakresu gotowości szkolnej dzieci
W zakresie diagnozy:
1. diagnozowanie uczniów gimnazjów i szkół ponadpodstawowych z podejrzeniem dysleksji
2. diagnozowanie uczniów z trudnościami w nauce
W zakresie doradztwa:
1. instruktaż dla rodziców i uczniów po przeprowadzonych badaniach
2. pisemne wskazania dla szkół do postępowania dydaktyczno- wyrównawczego po badaniach
3. instruktaż dla nauczycieli j. polskiego, nauczycieli przedszkoli oraz pedagogów z zakresu pracy wyrównawczej z dziećmi ryzyka dysleksji
4. wnioskowanie w ramach Zespołów Orzekających o formach pomocy dla uczniów
W zakresie terapii pedagogicznej:
terapia pedagogiczna dla dzieci ze sprzężonymi deficytami
rozwojowymi
Ponadto pedagog:
· współpracuje z placówkami wspomagającymi rodzinę w wychowaniu dziecka
· podnosi kwalifikacje zawodowe poprzez udział w szkoleniach specjalistyczno- zawodowych
· dba o warsztat pracy
· prowadzi dokumentację (badanych, dziennika pracy z grupą, dokumentacji z prowadzonych terapii pedagogicznych)
Do zadań psychologa należy w szczególności:
1. prowadzenie badań psychologicznych zgłaszających się do poradni dzieci, wykonywanie diagnozy potrzeb, odchyleń i zaburzeń rozwojowych, opracowanie informacji, opinii i orzeczeń w terminie 7 dni od daty badania
2. prowadzenie doradztwa psychologicznego dla dzieci, pracy umożliwiających eliminowanie przyczyn młodzieży, rodziców i nauczycieli oraz ustalenie metod ewentualnych zaburzeń i niepowodzeń
3. kształcenie u młodzieży umiejętności racjonalnego wyboru kierunku kształcenie i zawodu
4. prowadzenie różnego rodzaju form psychologicznej terapii indywidualnej i grupowej, opracowanie programów terapii i rozwoju
5. inicjowanie działalności terapeutycznej w środowisku zgodnie z odpowiedzialnością terytorialną oraz powodzenie działalności profilaktycznej na terenie poradni, w środowisku szkolnym i rodzinnym, popularyzowanie wiedzy psychologicznej
6. współdziałanie z innymi instytucjami (sąd, prokuratura, policja) oraz placówkami służby zdrowia w celu pogłębiania oddziaływań profilaktyczno- wychowawczych
Mówiąc o pracownikach poradni, wymienia się niemal zawsze tych, którzy są niezbędni dla jej prawidłowego funkcjonowania. Są to pedagodzy, psycholodzy, logopedzi. Ich liczba, jak zdążyłam zauważyć jest jednak zdecydowanie za mała w porównaniu z liczbą osób, które zgłaszają się do poradni. Dlatego też poradnie są ciągle przepełnione, a na wizytę u specjalisty trzeba umawiać się dużo wcześniej.
Jeśli przyjmiemy wielofunkcyjny model poradni konieczne wydaje się zatrudnienie w tych placówkach wielu różnych fachowców. Można tutaj wymienić na przykład specjalistów następujących dyscyplin: pedagogiki i psychologii szkolnej, pedagogiki i psychologii wieku adolescencji, andragogiki, psychologii człowieka dorosłego, pedagogiki i psychologii specjalnej, psychologii klinicznej, medycyny szkolnej i przemysłowej a także socjologii. Niestety ze względu na brak środków finansowych brakuje tego typu fachowców, dzięki którym poradnia znacznie lepiej i szybciej realizowałaby założone cele i zadania.
Realizując przedstawione powyżej zadania poradnia:
1) współpracuje z przedszkolami, szkołami, służbą zdrowia, administracja oświatową, samorządami terytorialnymi i innymi placówkami działającymi na rzecz dzieci, młodzieży i rodzin
2) inspiruje prace szkół w zakresie przygotowania uczniów do właściwego wyboru kształcenia i zawodu, wspomaga w organizowaniu pomocy psychologiczno- pedagogicznej w celu przezwyciężenia trudności szkolnych i zaburzeń w zachowaniu występujących u dzieci
3) współdziała z Centrum Metodycznym Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej MEN oraz z Polskim Towarzystwem Psychologicznym w zakresie doskonalenia form i metod pracy.
Poradnie Psychologiczno- Pedagogiczne są swoistymi instytucjami pedagogicznymi działającymi w środowisku, na rzecz środowiska, a w związku z tym powinny z tym środowiskiem współpracować i partycypować w działaniu, których celem jest zapewnienie wszechstronnego rozwoju wszystkim dzieciom, oraz podnoszenie kultury pedagogicznej całego społeczeństwa. Trudno sobie wyobrazić funkcjonowanie poradni jedynie w relacjach, pacjent- diagnoza- porada- terapia, bez uwzględnienia wszystkich społecznych uwarunkowań. Tylko docenienie wszystkich aspektów pracy może stanowić podstawę do dalszego rozwoju poradnictwa i doskonalenia działalności pedagogicznej. W działalności tej poradnie muszą współpracować ze szkołami, placówkami opiekuńczo- wychowawczymi i instytucjami oświaty równoległej.
Pilną potrzebę stanowi dopracowanie modelu współdziałania poradni za szkołami. Obecne kontakty poradni ze szkołami realizowane są na nieujednoliconych zasadach. Myślę, że w dopracowaniu form współdziałania poradni i szkoły oraz w efektywniejszym wykorzystaniu poradnictwa dla procesu wychowawczego toczącego się w szkole, mógłby pomóc pedagog szkolny. Wymaga to jednak bardziej precyzyjnego opracowania głównych zadań dla tego pracownika. Wydaje się być słuszne, aby zadania dla pedagoga szkolnego wynikały z potrzeb szkoły i korelowały w tym zakresie z zadaniami poradni. Szkoła i poradnia powinny bardziej rozwinąć działalność mającą na celu ukazanie rodzicom źródeł trudności w ogólnym rozwoju ich dzieci oraz udzielenie pomocy w wyborze odpowiednich środków zaradczych.
W obecnych czasach istnieje wśród rodziców i nauczycieli duże zapotrzebowanie na wiedzę o wychowaniu w ogóle. Dlatego też celowe jest, aby poradnie w toku swej działalności pedagogicznej podejmowały się popularyzacji wiedzy o wychowaniu.
Popularyzacja wiedzy przez pracowników poradni pozwala rodzicom i nauczycielom na trafniejsze rozpoznawanie przyczyn trudności i podejmowania właściwych działań wychowawczych, pogłębia diagnozę trudności wychowawczych i niepowodzeń szkolnych, wpływa na lepsze rozumienie porady.
Mimo istnienia wielu obiektywnych trudności, powodujących zbyt małe zaangażowanie specjalistów poradni w upowszechnianiu wiedzy, placówki te nie zawsze wykorzystują swoje możliwości w tym zakresie. Do czynników hamujących tę działalność zaliczyć należy duże obciążenie pedagogów i psychologów działalnością diagnostyczną. Ujemnie na popularyzację wiedzy wpływa również brak predyspozycji (umiejętności) do tych niektórych specjalistów. Absolwenci studiów pedagogicznych i psychologicznych są niewystarczająco przygotowani do popularyzacji wiedzy i pracy z dorosłymi. Istnieje więc potrzeba andragogicznego dokształcania pracowników poradni i pedagogów szkolnych przez Oddziały Doskonalenia Nauczycieli oraz instytuty wyższych uczelni. Niestety w obecnych czasach nie ma odpowiednich środków na dokształcanie pracowników poradni.
Podsumowując stwierdzam, że Poradnie Psychologiczno- Pedagogiczne są instytucjami oświatowymi, których działalność jest niezbędna nie tylko dla dzieci i młodzieży, rodziców ale dla całego społeczeństwa. Poradnie mają do realizacji wiele różnorodnych zadań, jednak w pierwszej kolejności skupiają się na najważniejszych. Przyczyną tego stanu rzeczy jest mała liczba etatów, brak odpowiedniego wykształcenia specjalistów, a także brak pomocy potrzebnych do badań i terapii (psychologicznej, pedagogicznej i logopedycznej). Z przykrością muszę stwierdzić, iż problemy poradni wynikają z braku środków finansowych.
Mam nadzieję, że w najbliższej przyszłości (być może po wejściu do Unii Europejskiej) sytuacja Poradni Psychologiczno- Pedagogicznych, a także innych instytucji oświatowych ulegnie zdecydowanej poprawie.
LITERATURA:
1.Frydorowicz A.-Badanie jakości pracy Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej „ Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2000 nr.3
2.Kargulowa A.-Swoistość działalności Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 1992 nr.2
3.Matuszczak A.-Działalność pedagogiczna w Poradni Wychowawczej, Wrocław 1989r.
4.Status Poradni Psychologiczno-pedagogicznej w Rzeszowie nr.2 w Rzeszowie
KucyPollyPonik