Pajęczaki
1. WIADOMOŚCI OGÓLNE. Środowiskiem życia większości pajęczaków jest ląd. Niektóre wyjątki, takie jak np. pająk tropik żyją w wodzie. Ich ciało pokryte jest oskórkiem hitynowym. Pod nim znajduje się jednowarstwowy nabłonek tworzący oskórek.
Ciało składa się z dwóch części :
- głowy
- tułowia
połączonych głęboką bruzdą.
2. Głowa. Cześć ta jest niesegmentowana. Na jej spodzie znajduje się 6 par odnóży. Pierwsza para to dwuczłonowe szczękoczółki. Pod wierzchołkiem jest ujście przewodu jadowego. Gruczoł jadowy jest u nasady pierwszej pary szczękoczółków w głowotułowiu. Para ta chwyta, zabija i rozszarpuje ciało ofiary, a poza tym nosi oprzędy z jajami oraz grzebie w ziemi. Druga para to sześcioczłonowe nogogłaszczki. Na pierwszym członie po wewnętrznej stronie jest wyrostek szczękowy. Pozostałe 5 członów tworzy głaszczek, na którego końcu u samców znajduje się aparat kopulacyjny składający się ze zbiornika nasiennego i przewodu wprowadzającego. Nogogłaszczki rozgryzają zdobycz, wysysają krew oraz są narządami dotykowymi. Pająki to drapieżniki.
Kolejne 4 pary odnóży krocznych składają się z 7 części
- biodra
- krętarza
- uda
- rzepki
- golenia
- zastopia
- stopy
Odnóża zakończone są pazurkami służącymi do przędzenia sieci. W części głowowej znajduje się również 8 prostych oczek. Pajęczaki widzą bardzo słabo.
3. odwłok. Jest niesegmentowany. Nie znajdują się tam odnóża. Na końcu odwłoka są kondziołki przędne. Jest ich 3 pary. Z zewnątrz są w postaci siateczek, przez której oczka wydziela się ciecz. Ta ciecz na powierzchni stygnie i pająk przędzie z niej nić w sieć. Tworzy nici lepkie i nielepkie ( promieniste ). Pająk chodzi po niciach promienistych. Nić jest używana również do budowy białawego kokonu, gdzie są jaja.
4. przewód pokarmowy. Składa się z kilku części :
- otwór gębowy
- jelito przednie
- przełyk
- żołądek wysuwany mający właściwości ssące
- jelito środkowe z ślepymi wyrostkami, mającymi ujście w przewodzie wątrobowym, z ich komórek wydzielane są soki trawienne
- jelito tylnie rozrzeszający się w pęcherzyk, a w nim kał i szkodliwe metabolity.
- otwór odbytowy na odwłoku
5. układ wydalniczy. To cewki Marphigiego - palczaste rozgałęzienia uchodzą do jelita na granicy przedniego i tylniego. Jest tam szkodliwy płyn, który koleinie usuwany jest na zewnątrz.
6. układ krwionośny. Jest otwarty. Serce znajduje się w grzbietowej części odwłoka. Naczynia krwionośne pełnią funkcję tętnic, naczynia żylne - żył. Krew jest bezbarwna.
7. Układ oddechowy. Składa się z
- 2 płucotchawki - worki płucne blaszkowate
- 2 pary tchawek
Do nich prowadzą przetchlinki. Pobieranie tlenu.
8. układ nerwowy. To zwój podprzełykowy. Od niego odchodzą 2 pnie nerwowe. Jest on łańcuszkowy, jak u owadów.
9. układ rozrodczy. Pajęczaki są rozdzielnopłciowe. Mocno zaznaczony jest dymorfizm płciowy, kanibalizm. Samiec jest mniejszy od samicy i po zapłodnieniu pada jej ofiarą. Narządy rozrodcze znajdują się w odwłoku.
Narządy męskie Narządy żeńskie
- parzyste jądra - nieparzyste jajniki
- 2 nasieniowody - 2 jajowody
- otwór płciowy - pochwa
- narząd kopulacyjny - otwór płciowy między przetchlinkami prowadzącymi do płucotchawek
Rozwój jest prosty. Młode pająki od razu mogą prząść sieć łowną, jest to tzw. instyt.
Przegląd pajęczaków
1. TOPIK - żyje w wodzie, buduje gniazdo o wyglądzie dzwonu, oddycha tlenem atmosferycznym.
2. TARANTULA - żyje na stepach, buduje gniazda ziemne.
3. PTASZNIK - osiąga długość do 7 cm, żyje w Afryce płd. wydziela silny, niebezpieczny jad.
4. ZALESZCZOTKI - żyją w mchu, w książkach, niszczą zbiory muzealne
5. SKORPIONY - osiągają długość do 20 cm, ciało segmentowane, odwłok zakończony kolcem jadowym, zdobycz zabija kolcem, a trzyma nogogłaszczakami.
6. ROZTOCZA - mikroskopijnej wielkości, ciało owalne bez podziału na segmenty i części, szczękoczólki i nogogłaszczki tworzą aparat kłująco-ssący, oddycha całą powierzchnią ciała, posiada tchawki, pasożyt roślin, zwierząt i ludzi.
7. KLESZCZE - żyją na drzewach, krzewach, ziemi. Pasożyt zwierząt, ludzi. Występuje postać larwalna i postać spoczynkowa - nimfa, przenosi tyfus plamisty i zapalenie mózgu.
8. ŚWIERZBOWIEC - samice drązą kanaliki pod skórą, co powoduje swędzenie, żywią się wydzieliną skóry, choroba świerzb, walczyć z nimi można przez odpowiednie maści i dbanie o higienę.
9. ROZKRUSZEK MĄCZNY - występuje w workach z mąką, powoduje rozgrzanie mąki, co prowadzi do jej samozapalenia.
david0