Co to jest mistyka.pdf

(141 KB) Pobierz

143070387 UNPDF

MISTYKA

Co to jest mistyka?

Salvador Ros OCD

Co to jest mistyka?

cz

z z c z

z c z z

czz

Samo sþowo ámistykaÑ jest niezwykle zþoŇone. Zaczniemy wiħc od do-

okreĻlenia tego pojemnego, czy wrħcz wieloznacznego terminu. CzyniĢ tak

wszyscy podejmujĢcy zagadnienie, do ktrego owo miano siħ odnosi. Wystar-

czy przytoczyę kilka Ļwiadectw. Na poczĢtku XX wieku jezuita Joseph de

Guibert pisaþ: ájak wszystkie sþowa, ktre cieszĢ siħ powodzeniem, sþowo

ÆmistykaÇ za swĢ ogromnĢ popularnoĻę pþaci nieprecyzyjnoĻciĢ; ona zaĻ

zniechħca do korzystania zeı wszystkich, ktrzy przywiĢzujĢ wagħ do precy-

zyjnego wyraŇania myĻliÑ. A juŇ w latach 60. minionego wieku Claude Tres-

montant wnioskowaþ: áÆmistykaÇ jest jednym z najbardziej niejasnych sþw

wspþczesnego jħzyka francuskiegoÑ.

Caþe zamieszanie stĢd, Ňe termin wykroczyþ poza sferħ religijnĢ, w þonie

ktrej powstaþ, aby staę siħ punktem odniesienia w strefach granicznych

doĻwiadczenia ludzkiego: áO tym, co mistyczne Î mwiþ Wittgenstein Î nie

wypada mwię, trzeba zamilknĢęÑ. NaleŇy zauwaŇyę, za Michelem de Cer-

105

143070387.083.png

143070387.094.png

143070387.105.png

143070387.116.png

143070387.001.png

143070387.012.png

143070387.023.png

143070387.034.png

143070387.037.png

143070387.038.png

143070387.039.png

143070387.040.png

143070387.041.png

143070387.042.png

143070387.043.png

143070387.044.png

143070387.045.png

143070387.046.png

143070387.047.png

143070387.048.png

143070387.049.png

143070387.050.png

143070387.051.png

143070387.052.png

143070387.053.png

143070387.054.png

Salvador Ros OCD

teau, iŇ potrzebujemy mwię przede wszystkim o prawdach, o ktrych m-

wię nie moŇemy lub nie umiemy.

Dobrym przykþadem pojemnoĻci semantycznej terminu ámistykaÑ jest

niekoıczĢca siħ seria faktw, na okreĻlenie ktrych bywa on dziĻ stosowany:

poczĢwszy od ekstazy chrzeĻcijaıskiej, aŇ po caþy ten mglisty wachlarz ezo-

teryki, tego, co tajemnicze, co cudowne, paranormalne lub parapsychiczne,

a nawet poza fenomeny prawdopodobnie religijne. Termin ámistykaÑ zaczħto

bowiem uŇywaę na zasadzie analogii funkcjonalnej, rwnieŇ jako etykiety,

okreĻlajĢc nim dziaþania tego, co uznawane jest za absolut Î i tak na przykþad

mwi siħ o ámistyce czynuÑ, ámistyce humanitaryzmuÑ, ámistyce komuni-

zmuÑ, przygody, itd.

WyjaĻnijmy na poczĢtek, iŇ termin ámystikaÑ, obecny w jħzykach wy-

wodzĢcych siħ z þaciny, jest transkrypcjĢ przedchrzeĻcijaıskiego

greckiego ámystikosÑ, utworzonego od sþowa ámyÑ, ktre ozna-

cza czynnoĻę zamykania Î przede wszystkim ust i oczu, jako Ňe

odnosi siħ do rzeczywistoĻci tajemnych, skrytych, to znaczy: do

celebracji misteryjnych (áta mystikaÑ), kiedy to osoba wtajemni-

czana (mysts) otrzymywaþa naukħ, ktrej nie mogþa przekazaę nikomu.

W Biblii nie pojawia siħ ani przymiotnik ámistycznyÑ, ani rzeczownik

ámistykaÑ. Znajdziemy tam natomiast, rwnieŇ w Starym Testamencie,

sþowo ámysterion/misteriumÑ (z tego samego rdzenia, co ámystikosÑ), ktre

poczĢtkowo okreĻla tylko coĻ tajemnego, co nie moŇe zostaę wyjawione,

niemniej jednak poczĢwszy od literatury apokaliptycznej (po raz pierwszy

w Ksiħdze Daniela) ma juŇ znaczenie zdecydowanie eschatologiczne, to znaczy

Î jest odnoszone do wydarzeı przyszþych, przygotowanych przez Boga, ktre

pozostajĢ ukryte i ktre mogĢ byę objawione lub zinterpretowane jedynie

przez Niego i tych, ktrym On udzieli takiego daru. W Nowym Testamencie

Ļw. Paweþ uŇywa terminu ámysterionÑ dla oznaczenia planu zbawienia pocho-

dzĢcego od Boga Ojca, planu ukrytego od wiekw, a zrealizowanego i objawio-

nego w wydarzeniu KrzyŇa i Zmartwychwstania Chrystusa i przeŇywanego

siþĢ Ducha ĺwiħtego, ktry oŇywia ámisteriumÑ, istotowo trynitarne i jedno-

czeĻnie chrystocentryczne, apostoþ przedstawia jako mĢdroĻę ukrytĢ w Bogu,

przeciwstawionĢ mĢdroĻci greckiej i Ňydowskiej (por. 1 Kor 1,17n; 2,6-9;

Kol 2,2-3; Ef 3,9.17-19).

106

ccz

143070387.055.png

143070387.056.png

143070387.057.png

143070387.058.png

143070387.059.png

143070387.060.png

143070387.061.png

143070387.062.png

143070387.063.png

143070387.064.png

143070387.065.png

143070387.066.png

143070387.067.png

143070387.068.png

143070387.069.png

143070387.070.png

143070387.071.png

143070387.072.png

143070387.073.png

143070387.074.png

143070387.075.png

143070387.076.png

143070387.077.png

143070387.078.png

Co to jest mistyka?

Przymiotnik ámystikos/mistycznyÑ pojawia siħ, i to doĻę czħsto, dopiero

w okresie patrystycznym, poczĢwszy od III wieku, a odnoszony jest zawsze

do Pawþowego ámysterionÑ; posiada on trzy pþaszczyzny znaczenia: biblijnĢ,

liturgicznĢ i duchowĢ, ktre przetrwaþy aŇ do naszych czasw.

Na pþaszczyŅnie biblijnej przymiotnik ámistycznyÑ odsyþa do treĻci

i sensu gþħbokiego caþego Pisma Ļwiħtego, czytanego z punktu widzenia

centralnego wydarzenia Nowego Testamentu: boskoĻci Chrystusa. Egze-

geza aleksandryjska (przede wszystkim Orygenes) kþadþa nacisk szcze-

glnie na to znaczenie Pisma Ļwiħtego, zwane rwnieŇ duchowym lub

pneumatycznym (pneumatico), a wykraczajĢce poza sens literalny

(historyczny) i psychiczny (moralny).

Na pþaszczyŅnie liturgicznej ámistycznyÑ oznacza rzeczywistoĻę sakra-

mentalnĢ, szczeglnie Eucharystiħ, w jej najgþħbszej istocie (samego

Chrystusa), a wiħc wykraczajĢcĢ poza zasþonħ sakramentu, ktry jed-

noczeĻnie czyni Go obecnym i ukrytym.

Na pþaszczyŅnie duchowej przymiotnikiem ámistycznyÑ okreĻla siħ do-

Ļwiadczalne poznanie rzeczywistoĻci boskich, bezpoĻrednie, przez

kontakt miþosny. Orygenes jako pierwszy nadaje takie znaczenie termi-

nowi ámystikaÑ, bardzo mocno wiĢŇĢc go z egzegezĢ lub medytacjĢ

Pisma Ļwiħtego: nikt nie moŇe zrozumieę Pisma, jeĻli nie stanie siħ do

gþħbi jednoĻciĢ z rzeczywistoĻciami, o ktrych ono mwi. Lecz dopiero

pod koniec V w., u Pseudo-Dionizego, w jego niewielkim piĻmie za-

tytuþowanym Teologia mistyczna, krtkim, lecz niezwykle znaczĢcym

dla historii duchowoĻci i teologii chrzeĻcijaıskiej, termin w otrzymuje

swojĢ wþaĻciwĢ toŇsamoĻę. To wtedy wþaĻnie rodzi siħ wyraŇenie

áteologia mistycznaÑ i nie oznacza ono áteologicznego studium misty-

kiÑ, lecz przeŇycie mistyczne jako takie, poznanie doĻwiadczalne, kt-

rego Ņrdþem jest zjednoczenie z Bogiem i Jego dziaþanie w podmiocie

Î synonim ukrytej mĢdroĻci (ámĢdroĻci doskonaþychÑ, o ktrej mwi

Ļw. Paweþ w 1 Kor 2) Î lub kontemplacja wlana; ta zaĻ zakþada jedno-

czeĻnie ámisteriumÑ biblijno-liturgiczne i niewyraŇalne doĻwiadczenie

jednoĻci z Nim, idĢce daleko poza zwykþe poznanie dedukcyjne lub

poznanie czysto racjonalne 1 .

_________________________________________

1 NaleŇy zaznaczyę, Ňe proponowane przez Pseudo-Dionizego rozumienie istoty mistyki jest caþkowicie

chrzeĻcijaıskie, a nie neoplatoıskie, jak niekiedy sĢdzono. Pseudo-Dionizy nigdy nie mwi o doĻwiad-

czeniu lub poznaniu mistycznym na marginesie Pisma ĺwiħtego i Liturgii, lecz zawsze wewnĢtrz nich;

i tym bardziej nie buduje opozycji miħdzy obiektywnĢ wiarĢ trynitarno-chrystocentrycznĢ a subiektyw-

107

143070387.079.png

143070387.080.png

143070387.081.png

143070387.082.png

143070387.084.png

143070387.085.png

143070387.086.png

143070387.087.png

143070387.088.png

143070387.089.png

143070387.090.png

143070387.091.png

143070387.092.png

143070387.093.png

143070387.095.png

143070387.096.png

143070387.097.png

143070387.098.png

143070387.099.png

143070387.100.png

143070387.101.png

143070387.102.png

143070387.103.png

143070387.104.png

143070387.106.png

143070387.107.png

Salvador Ros OCD

AŇ do pierwszej poþowy XVII w. terminu ámystikaÑ uŇywano jedynie

w postaci przymiotnika (ámistycznyÑ), ktry okreĻlaþ dany rzeczownik;

w tym zaĻ momencie w duchowoĻci zachodniej pojawiþ siħ po raz pierwszy

rzeczownik ámistykaÑ, odnoszony do szczeglnego doĻwiadczenia wewnħtrz-

nego, a sþuŇĢcy identyfikacji wyodrħbnionych faktw spoþecznych (ámi-

stycyÑ) i nauki, ktra zajmuje siħ studiowaniem tychŇe faktw. Wprowadze-

nie do uŇytku formy rzeczownikowej jest znakiem tego, co Michel de Certeau

nazywa áuformowaniem siħ okreĻlonego obszaruÑ, jako Ňe odtĢd termin

ámistykaÑ ma juŇ wþasnĢ przestrzeı, rodzaj doĻwiadczenia, ktry moŇe okre-

Ļlaę, typ dyskursu, rodzaj poznania. Niemniej jednak nowoĻę polega tutaj nie

tyle na okreĻleniu toŇsamoĻci Ňycia mistycznego, ile na jego wyodrħbnieniu

i obiektywizacji wobec tych, ktrzy owo Ňycie zaczynajĢ poznawaę z ze-

wnĢtrz.

Uwaga, jakĢ w ostatnich wiekach, szczeglnie w wieku XX, poĻwiħ-

cono fenomenologii mistyki Î jej wyjĢtkowej rŇnorodnoĻci form religijnych

i pozareligijnych, chrzeĻcijaıskich i niechrzeĻcijaıskich Î podobnie jak ro-

snĢca wciĢŇ rozmaitoĻę perspektyw, z jakich siħ jĢ ujmuje, wyjaĻniajĢ seman-

tycznĢ zþoŇonoĻę terminu, zauwaŇalnĢ tak w jħzyku zwykþym, jak i w termi-

nologii poszczeglnych dziedzin nauki (religii, filozofii, psychologii, teologii).

Niektrzy badacze, przede wszystkim psycholodzy religii (William Ja-

mes, Henri Delacroix), usiþowali utoŇsamię istotħ mistycyzmu z pewnego

rodzaju ámistykĢ naturalnĢÑ, tzn. mistycyzmem, ktry najpierw jest wsplny

wszystkim ludziom i ktry nastħpnie uobecnia siħ w mistykach rŇnych reli-

gii; idea owa analogiczna jest do tej, jakĢ mieli niektrzy filozofowie oĻwie-

cenia, przekonani, iŇ istnieje jedna religia naturalna, wsplna wszystkim,

ktra realizuje siħ historycznie w rŇnych konkretyzacjach Î w postaciach

religii historycznych, literatury lub filozofii. Jednak dokþadniejsze przyjrzenie

siħ faktom w ich nadzwyczajnej rŇnorodnoĻci doprowadziþo dziĻ do wnio-

sku, niemal powszechnie akceptowanego, Ňe istota mistycyzmu tak opisana

nie istnieje nigdzie indziej, jak tylko w umyĻle jego wynalazcw.

__________________________________________

nym doĻwiadczeniem mistycznym, jak chcieliby dziĻ niektrzy, zainteresowani odizolowaniem mistyki

chrzeĻcijaıskiej od wiary dogmatycznej (np. A. Huxley). InnĢ rzeczĢ jest natomiast to, Ňe mistologia

Dionizego, to znaczy jego refleksja nad mistykĢ, zostaþa dokonana w kategoriach wyraŅnie neoplatoıskich.

108

143070387.108.png

143070387.109.png

143070387.110.png

143070387.111.png

143070387.112.png

143070387.113.png

143070387.114.png

143070387.115.png

143070387.117.png

143070387.118.png

143070387.119.png

143070387.120.png

143070387.121.png

143070387.122.png

143070387.123.png

143070387.124.png

143070387.125.png

143070387.126.png

143070387.002.png

143070387.003.png

143070387.004.png

143070387.005.png

143070387.006.png

143070387.007.png

Co to jest mistyka?

To, co ukazuje nam historia, jest raczej zespoþem zjawisk, ktre chociaŇ

posiadajĢ pewne cechy wsplne i pewne podobieıstwo, zachowujĢ bardzo

ĻcisþĢ wiħŅ z innymi elementami systemw religijnych, w jakie siħ wpisujĢ,

i mogĢ byę wþaĻciwie pojmowane tylko wewnĢtrz wþaĻciwego systemu. Jak

powiedziaþ Gershom Scholem: ámistyki nie da siħ rozwaŇaę w oderwaniu od

systemu, do ktrego przynaleŇy. Mistyk, bħdĢcy anarchistĢ wzglħdem wþa-

snej religii, jest bezpodstawnym urojeniem. Wielcy mistycy byli Ňarliwymi

wyznawcami swej religiiÑ.

Z tego faktu wnioskuje siħ, Ňe fenomen mistyczny stano-

wi czħĻę fenomenu religijnego; tak, Ňe choę nie przyjmuje

jednakowej postaci we wszystkich religiach, trudno jest zna-

leŅę jakĢĻ religiħ, w ktrej nie byþoby doĻwiadczeı mistycz-

nych, rozumianych w sensie najbardziej Ļcisþym, lub doĻwiadczeı z nimi

porwnywalnych. I jeĻli chrzeĻcijanie zanegowali istnienie mistyki w reli-

giach niechrzeĻcijaıskich (znane jest zdanie Anselma Stolza: ápoza KoĻcio-

þem nie ma moŇliwoĻci mistykiÑ), to tylko na gruncie tworzonych a priori

koncepcji mistyki, opartych niemal zawsze na uprzedzeniach teologicznych;

skutkiem takich Î apriorycznych Î koncepcji jest rwnieŇ fakt, iŇ w niekt-

rych teologiach chrzeĻcijaıskich przyjħþo siħ myĻleę o rozþamie miħdzy mi-

stykĢ i chrzeĻcijaıstwem (Karl Barth). To, Ňe wszystkie religie zawierajĢ

przejawy mistyczne, absolutnie nie oznacza, Ňe religia wyczerpuje fenomeny

mistyczne Î znane sĢ przypadki, przede wszystkim w czasach i sytuacjach

kryzysw religijnych, kiedy to fenomen mistyczny przenisþ siħ do innych

sfer ludzkiego doĻwiadczenia.

Termin ámistykaÑ moŇemy wiħc Î w sposb oglny i nieprecyzyjny Î

odnosię do doĻwiadczenia wewnħtrznego, bezpoĻredniego, owocnego, ktre

wydarza siħ na poziomie ĻwiadomoĻci wyŇszym od tego, jaki kieruje zwy-

kþym doĻwiadczeniem; do áintymnejÑ komunii podmiotu ze wszystkim: ko-

smosem, absolutem, boskoĻciĢ, Bogiem lub Duchem Î w kaŇdej formie, jakĢ

owo doĻwiadczenie przyjmuje. Kontekst, w jakim to doĻwiadczenie po-

wstaje, ksztaþt, jaki przyjmuje kres tej jednoĻci, a takŇe caþy system, w kt-

rym zapisuje siħ to doĻwiadczenie Î bħdĢ okreĻlaę rŇnorodne postaci misty-

ki, ktrym czħsto tylko analogicznie moŇna przypisaę tħ samĢ nazwħ.

Niezwykle waŇna i aktualna Î wobec przedstawionej tu rŇnorodnoĻci

zjawiska Î wydaje siħ definicja Karla Rahnera (przede wszystkim ze wzglħdu

na jej uniwersalny charakter, pozwalajĢcy stosowaę jĢ do caþej mistyki: czy

czc

109

143070387.008.png

143070387.009.png

143070387.010.png

143070387.011.png

143070387.013.png

143070387.014.png

143070387.015.png

143070387.016.png

143070387.017.png

143070387.018.png

143070387.019.png

143070387.020.png

143070387.021.png

143070387.022.png

143070387.024.png

143070387.025.png

143070387.026.png

143070387.027.png

143070387.028.png

143070387.029.png

143070387.030.png

143070387.031.png

143070387.032.png

143070387.033.png

143070387.035.png

143070387.036.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Mistyczna historia człowieka wg. św.Bernarda (fragment).pdf (315 KB)
Jakób Bóhme - O życiu nadzmysłowym.rtf (61 KB)
PRZEBÓSTWIENIE (THEOSIS).pdf (2604 KB)
Poznanie Boga – uczona niewiedza.pdf (89 KB)
Zagadnienie duchowości w Katechizmie Kościoła Katolickiego.pdf (390 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin