Arthur C. Clarke Lekki przypadek udaru T� histori� powinien opowiedzie� kto� inny - kto�, komu bliska jest dziwaczna odmiana futbolu, uprawiana w Ameryce Po�udniowej... W mojej rodzinnej Moskwie, w stanie Idaho, po prostu �apiemy pi�k� i biegniemy z ni� przez boisko. W niewielkiej, lecz zasobnej republice, kt�r� nazw� tu Periwi�, kopi� bezlito�nie pi�k� nogami, co daje tylko blade poj�cie o tym, jak obchodz� si� z s�dziami. Hasta la Vista, stolica Periwii, jest �adnym nowoczesnym miastem po�o�onym w�r�d andyjskich szczyt�w bez ma�a dwie mile nad poziomem morza. Tytu�em do chwa�y miasta jest wspania�y stadion pi�karski na sto tysi�cy miejsc. Nawet ta liczba ledwie wystarcza, by pomie�ci� wszystkich kibic�w, kt�rzy nie opuszcz� �adnego wa�nego meczu, jak chocia�by corocznego spotkania z dru�yn� Panagury, s�siedniej republiki. Jedn� z pierwszych wiadomo�ci, jakie dosi�g�y mnie, gdy przyjecha�em do Periwii po licznych niemi�ych przygodach w mniej demokratycznych zak�tkach Ameryki Po�udniowej, by�o to, �e Periwia przegra�a zesz�oroczny mecz z powodu haniebnej nieuczciwo�ci s�dziego. Podobno zdyskwalifikowa� wi�kszo�� pi�karzy z dru�yny gospodarzy, nie uzna� jednej bramki, s�owem, uczyni� wszystko, by zdecydowanie lepsza na boisku dru�yna nie wygra�a meczu. Ta diatryba wywo�a�a u mnie nostalgiczne wspomnienie rodzinnych stron, lecz szybko otrz�sn��em si� i skwitowa�em: - Trzeba mu by�o wi�cej zap�aci�. - Dali�my mu kup� forsy - brzmia�a odpowied� ale Panaguryjczycy dorwali go p�niej. - Parszywa sprawa odpar�em. - Ci�ko dzi� znale�� uczciwego cz�owieka, kt�ry si� daje przekupi� tylko jednej stronie. Celnik, kt�ry dos�ownie przed chwil� przyj�� ode mnie ostatni studolarowy banknot, zdoby� si� na ledwie widoczny spod szczeciny zarostu rumieniec, gdy skinieniem zezwoli� mi na przekroczenie granicy. Kilka nast�pnych tygodni da�o mi si� dobrze we znaki, ale nie tylko dlatego wola�bym o nich nie wspomina�. W ka�dym razie powr�ci�em do swych normalnych zaj�� jako przedstawiciel firmy produkuj�cej maszyny rolnicze - cho� �adnej z importowanych przeze mnie maszyn dotychczas nie widziano w pobli�u gospodarstw wiejskich, a trzeba by�o teraz da� grubo powy�ej stu dolar�w przy ka�dym transporcie przez granic�, �eby jakiemu� �apiduchowi nie chcia�o si� zagl�da� do skrzynek. Ostatni� rzecz�, kt�r� mog�em zawraca� sobie g�ow�, by�a pi�ka no�na; wiedzia�em, �e lada moment z mojego kosztownego importu zostanie zrobiony u�ytek, a bardzo mi zale�a�o, �eby tym razem uczciwie zarobione pieni�dze wyjecha�y z tego kraju wraz ze mn�. Mimo wszystko nie da�o si� zupe�nie zignorowa� podniecenia, narastaj�cego wraz ze zbli�aj�cym si� dniem meczu rewan�owego. Cho�by dlatego, �e opanowa�o tak�e moich partner�w handlowych. Idzie cz�owiek na konferencj�, kt�r� aran�uje nie szcz�dz�c wysi�k�w i koszt�w w bezpiecznym hotelu lub w rezydencji zaufanego sympatyka, a tu p� cennego czasu trwoni� na gadk� o pi�ce. Rozpacz mnie ogarnia�a i zastanawia�em si�, czy aby Periwia�czycy traktuj� sw� polityk� r�wnie serio jak sport. - Panowie! - b�aga�em. - Jutro roz�aduj� nasz� nast�pn� przesy�k� �widr�w rotacyjnych i je�li nie otrzymamy tego zezwolenia od ministra rolnictwa, kto� mo�e otworzy� skrzynki i sprawa... - Spokojna g�owa, ch�opcze - beztrosko odpowiada mi na to genera� Sierra lub pu�kownik Pedro. - Wszystko za�atwione. Zostaw to armii. Wola�em ju� nie pyta� "kt�rej armii?" i przez nast�pnych dziesi�� minut musia�em wys�uchiwa� za�artej dyskusji na temat futbolowej taktyki i najlepszych sposob�w na niepos�usznych arbitr�w. Nie przysz�o mi do g�owy - jak i chyba nikomu innemu - �e temat ten jest �ci�le zwi�zany z przedmiotem naszej narady. Odt�d mia�em do�� czasu, by zorientowa� si�, co naprawd� zasz�o, cho� na pocz�tku trudno by�o si� po�apa�. Centraln� postaci� tego niewiarygodnego dramatu by� niew�tpliwie don Hernando Dias - milioner o reputacji playboya, zagorza�y mi�o�nik pi�ki no�nej, dyletant o rozleg�ych zainteresowaniach naukowych i, g�ow� daj�, przysz�y prezydent Periwii. Jako �e pasjonowa�y go samochody wy�cigowe tudzie� hollywoodzkie pi�kno�ci, co zreszt� sprawi�o, �e by� jednym z najbardziej znanych towar�w eksportowych swego kraju, znakomita wi�kszo�� ludzi s�dzi�a, �e okre�lenie "playboy" wyczerpuj�co charakteryzuje don Hernanda. Nic, ale to nic, nie by�o dalsze od prawdy. Wiedzia�em doskonale, �e don Hernando jest jednym z nas, niemniej jednak nie cieszy� si� szczeg�lnymi wzgl�dami u prezydenta Ruiza, co zapewnia�o mu mocn�, acz niezwykle delikatn� pozycj�. Rzecz jasna, nie mia�em okazji go pozna�; z uzasadnion� wszak ostro�no�ci� dobiera� sobie przyjaci�, a z drugiej strony ma�o by�o takich, kt�rym zale�a�o na spotkaniu ze mn�, chyba �e ich �ycie do tego zmusi�o. O jego zainteresowaniach naukowych dowiedzia�em si� znacznie p�niej; podobno mia� prywatne obserwatorium, z kt�rego cz�sto korzysta� w pogodne noce, cho�, jak chc� z�o�liwi, w celach nie tylko astronomicznych. Don Hernando spo�ytkowa� niechybnie ca�y sw�j czar i si�� perswazji, by dosta� zgod� prezydenta; gdyby stary sam nie by� zagorza�ym kibicem, rozpami�tuj�cym zesz�oroczn� kl�sk� jak ka�dy inny periwia�ski patriota, nigdy nie da�by si� nam�wi�. Ju� sama oryginalno�� planu zapewne nastawi�a go do� przychylnie, nawet je�li nie szala� z rado�ci, godz�c si� na wycofanie z koszar po�owy swych oddzia��w na ca�e niemal�e popo�udnie. C� wszak�e, jak na pewno nie omieszka� przypomnie� mu don Hernando, lepiej zagwarantuje lojalno�� armii ni� prezent w postaci pi��dziesi�ciu tysi�cy bilet�w na mecz roku? Nie mia�em jeszcze o tym zielonego poj�cia, gdy tego pami�tnego dnia zasiad�em na trybunach. Je�li s�dzicie, �e wcale nie mia�em ochoty tam si� znale��, macie �wi�t� racj�. Jednakowo� pu�kownik Pedro podarowa� mi bilet, i nie wysz�oby mi na zdrowie, gdybym zrani� jego uczucia, nie wykorzystuj�c podarunku. Zasiad�em wi�c ju� sobie pod lej�cym si� z nieba �arem i wachluj�c si� programem s�ucha�em komentarza ze swego radyjka w oczekiwaniu na rozpocz�cie meczu. Stadion wype�ni� si� do ostatniego miejsca, pot�na owalna miska po brzegi zalana morzem ludzkich twarzy. Wpuszczanie widz�w op�ni�o si� nieznacznie; policja da�a z siebie wszystko, lecz sprawdzenie stu tysi�cy ludzi, czy nie przemycaj� broni palnej na trybuny, zajmuje troch� czasu. Za��da�a tego dru�yna go�ci, ku zrozumia�emu oburzeniu lokalnych kibic�w. Protesty jednak zgas�y jak za dotkni�ciem r�d�ki czarodziejskiej wraz z pojawieniem si� artylerii przy wej�ciach. �atwo da�o si� ustali� moment, gdy swym kuloodpornym cadillakiem zajecha� g��wny s�dzia meczu; na �lepo mo�na by�o pozna� tras� jego przemarszu na stadion po gwizdach t�umu. Przecie� - zagadn��em mojego s�siada, m�odziutkiego porucznika, z szar�� wi�c na tyle nisk�, �e nic mu nie grozi�o, gdyby zosta� ujawniony kontakt z moj� osob� - mogli�cie ��da� zmiany s�dziego, je�li tak go oceniacie. Wzruszy� ramionami z rezygnacj�. - Wyb�r przys�uguje go�ciom. Nie ma na to rady. - W takim razie powinni�cie przynajmniej wygrywa� wszystkie mecze w Panagurze. - Tak jest - odpar�. - Ale ostatnim razem byli�my zbyt pewni swego. Nasi grali tak fatalnie, �e nawet s�dzia nic nie wsk�ra�. Nie zdo�a�em wykrzesa� z siebie sympatii do �adnej z dru�yn i nastawi�em si� na dwie godziny ha�a�liwej nudy. Niewiele razy w �yciu przysz�o mi si� tak bardzo pomyli�. Owszem, pocz�tek meczu si� nieco odwleka�. Najpierw zlana potem orkiestra odegra�a oba hymny narodowe, p�niej prezentacj� dru�yn odbiera� El Presidente z ma��onk�, jeszcze p�niej kardyna� udzieli� wszystkim b�ogos�awie�stwa, potem nast�pi�a chwila przerwy, podczas kt�rej dosz�o do ostrej wymiany zda� pomi�dzy kapitanami na temat, je�li dobrze zrozumia�em, rozmiaru czy kszta�tu pi�ki. Zd��y�em zatem spokojnie przeczyta� program - kosztowne i wspaniale wydane cacko, podarowane mi przez porucznika. By� rozmiar�w popo�udniowej gazety, drukowany na pierwszorz�dnym papierze, bogato ilustrowany, do tego wygl�da�, jakby by� oprawiony w srebro. Niepodobna, �eby wydawcom zwr�ci�y si� koszty druku, ale przecie� liczy� si� tu presti�, a nie buchalteria. W�tpliwo�ci rozwiewa�a imponuj�ca lista subskrybent�w tego "Specjalnego Wydania na Pami�tk� Zwyci�stwa", kt�r� otwiera� sam prezydent. Nie zabrak�o na niej wi�kszo�ci mych przyjaci�; z rozbawieniem te� spostrzeg�em, �e rachunek za prezent w postaci pi��dziesi�ciu tysi�cy darmowych egzemplarzy dla naszych dzielnych �o�nierzy pokrywa� w ca�o�ci don Hernando. Zdawa�oby si�, �e to nieco naiwny spos�b na popularno��, w�tpi�em te�, czy ten akt dobrej woli wart by� a� tak kolosalnych koszt�w. S�owo "zwyci�stwo" razi�o mnie jako odrobin� przedwczesne, by nie powiedzie� nietaktowne. Rozwa�ania te przerwa� ryk wielotysi�cznego t�umu zwiastuj�cy rozpocz�cie gry. Pi�ka b�yskawicznie ruszy�a do akcji, ale ledwie zd��y�a przeby� zygzakiem p� drogi do bramki, a ju� odziany w niebieski str�j Periwia�czyk podstawi� nog� jednemu z wyst�puj�cych w czarnych pasach Panaguryjczyk�w. Nie trac� czasu, mrukn��em do siebie; co na to s�dzia? Ku memu zaskoczeniu s�dzia nie zareagowa� w og�le, mo�e wi�c tym razem uda�o si� nam sk�oni� go do transakcji na zasadzie got�wka za dor�czony towar. - Czy to aby nie by� faul, czy jak to nazywacie? - spyta�em mego towarzysza. - E tam - odpar� nie odrywaj�c oczu od gry. - Kto by si� przejmowa� takimi bzdurami? Zreszt� ten kojot niczego nie zauwa�y�. I rzeczywi�cie. S�dzia znajdowa� si� z dala od akcji i wydawa�o si�, �e ma k�opoty z dotrzymaniem kroku zawodnikom. Ruchy jego by�y nader oci�a�e, co mnie ogromnie zdziwi�o, a� wreszcie zrozumia�em, w czym rzecz. Czy zdarzy�o si� wam widzie� kogo�, kto usi�uje biec w kamizelce kuloodpornej? Biedaczysko, pomy�la�em sobie z pow�ci�gliwym wsp�cz...
Jagusia_17