Białe karły pulsują.pdf

06.05.2008

Białekarłypulsują

Niedawnoodkrytewęglowebiałekarłypulsująpodobniejakichwodoroweiheloweodpowiedniki

informująstronyinternetoweUniversityofTexas.

BiałekarłytogęsteobiektybędącepozostałościąewolucjigwiazdpodobnychdoSłońca.Ichrozmiarysąpodobnedo

rozmiarówZiemileczmasysięgajątypowoodpołowymasySłońcadotroszkęponadjednejmasySłońca.

Jeszczedoniedawnaznaliśmydwagłównetypybiałychkarłów:DA,którychzewnętrznaotoczkaskładasięzwodoru

orazDB,uktórychzewnętrznewarstwyzawierajągłówniehel.WzeszłymrokuastronomowiezUniversityofArizona

odkrylitrzecityp,którywwąskiejatmosferzezawieragłówniewęgiel.Teobiektywydająsiępozostałościami

masywnychgwiazd,takichktórychmasybyłytylkonieznaczniemniejszeodlimitu,powyŜejktóregogwiazdawybucha

jakosupernowaiwwynikuczegotworzysięniebiałykarzełleczgwiazdaneutronowa.Teraz,dziękipracyMichaela

Montgomery,KurtisaWilliamsaiStevenaDeGennarozUniversityofTexasokazałosię,Ŝewęglowebiałekarłynietylko

istniejąwduŜychilościachlecztakŜepulsująjakichwodorowiihelowikuzyni.

Astronomowiewykorzystali2,1metrowyteleskopOttoStruveznajdującysięwMcDonaldObservatorydoprzeglądu

niebawceluposzukiwanianowychwęglowychbrązowychkarłów.Jedenznich,oznaczonysymbolemSDSS

J142625.71+575218.3,widocznywkonstelacjiWielkiejNiedźwiedzicyorazoddalonyodnaso800latświetlnychokazał

siępulsującymbiałymkarłem.Jegokrzywazmianblaskupokazywałasemiregularnezmianyjasnościzamplitudą

sięgającą6procent.

Źródło: www.onet.pl

KsięŜycdlakaŜdego

WirtualnąpodróŜnaSrebrnyGloboferujewszystkimchętnymamerykańskaNASA.Wystarczywejśćna

stronęinternetowąorazwpisaćswojeimięinazwisko

WirtualnąpodróŜnaSrebrnyGloboferujewszystkimchętnymamerykańskaNASA.Wystarczywejśćnastronę

internetowąhttp://lro.jhuapl.edu/NameToMoon/orazwpisaćswojeimięinazwisko.Trafionodopamięcistatku

kosmicznegoLunarReconnaissanceOrbiter.WdrugiejpołowierokuAmerykaniewyślągonaorbitęokołoksięŜycową.

ObserwacjewykonaneprzezsondępomogąNASAwwyborzemiejscalądowaniaprzyszłejmisjizałogowej.Zgodniez

zapowiedziąprezydentaGeorge'aW.BushaczłowiekmawrócićnaKsięŜycdoroku2020.

Źródło: www.gazeta.pl

11.05.2008

NiezwyklegęstegalaktykimłodegoWszechświata

DziewięćwystępującychwewczesnymWszechświeciemłodych,niezwyklezwartychgalaktykodkryli

astronomowieanalizującdanezebranepodczasobserwacjiprowadzonychprzezKosmicznyTeleskop

Hubble'aorazteleskopyW.M.KeckObservatorynaHawajach.

Odkryciezostałoomówionewpracy,któraukazałasięwczasopismie"TheAstrophysicalJournalLetters".

Nowoodkryteobiektyznajdująsięwodległości11miliardówlatświetlnychipomimoniewielkichrozmiarówśrednica

rzędu5000latświetlnychposiadająmasęporównywalnązmasąNaszejGalaktykitj.około200miliardówmas

Słońca.KaŜdaztychgalaktykmogłabyzpowodzeniemzmieścićsięwcentralnymzgrubieniuDrogiMlecznej.Kierujący

badaniamiPieterG.vanDokkumzYaleUniversitywNewHavenpowiedział:"Takzwartegalaktykistanowiądlanas

zagadkę,gdyŜnigdywcześniejnieobserwowanopodobnychobiektówwtakiejodległości.Niewyjaśnionąkwestią

pozostajesposób,wjakigalaktykiteewoluowałyprzeznastępne11miliardówlat,abystaćsięduŜymiobiektami,

któreobecniepowszechnieobserwujemy.JednymzmoŜliwychrozwiązańsązderzeniazinnymigalaktykami,aletaki

scenariuszmoŜeokazaćsięniewystarczający".

AnalizaobserwacjiwykonanychprzezTeleskopHubble'aorazteleskopyW.M.KeckObservatory,atakŜe

wcześniejszychbadańprowadzonychzapomocąspektrografudlabliskiejpodczerwienizainstalowanegonateleskopie

GeminiSouthnaCerroPachonwChilepozwoliłanietylkookreślićrozmiaryimasęnowoodkrytychgalaktyk,aletakŜe

wyznaczyćwiekskładającychsięnaniegwiazd.Wynosionodpółmiliardadojednegomiliardalat,awiększość

masywnychgwiazdzakończyłajuŜswojegwiezdneŜycieweksplozjisupernowej.

NaukowcyobliczylirównieŜprędkośćorbitalnągwiazdwdyskunowoodkrytychgalaktyk,którawynosiod400do500

kilometrównasekundę.PrędkośćtaznacznieprzewyŜszaprędkośćorbitalnągwiazdwdyskuDrogiMlecznej,która

pozazgrubieniemcentralnymwahasięwgranicachod200do250km/s.

Jakiprocesdoprowadziłdouformowaniasiętakmałych,arównocześnieniezwyklegęstychgalaktyk?Zdaniemvan

Dokkumaistotneznaczeniemiałooddziaływanieciemnejmateriiorazgazuwodorowegowewczesnychstadiach

ewolucjiWszechświata.Wpływpolagrawitacyjnegociemnejmateriipowodował,Ŝeskupiskagazuwodorowego

zaczynałycorazszybciejwirowaćczegoefektembyłygwałtowneprocesygwiazdotwórcze.

ObiektyopodobnychrozmiarachodkryłwcześniejwGłębokimPoluHubble'a(ang.HubbleDeepFieldHDF)inny

zespółastronomów,jednakŜewprzeciwieństwiedogalaktykzaobserwowanychprzezzespółvanDokkumaw

przypadkuHDFsątogalaktykiznaczniemniejmasywne.

Źródło: www.onet.pl

12.05.2008

OdkrytoczęśćbrakującejmateriiWszechświata

Holenderscyiniemieccyastronomowieuzyskalipierwszydowódnato,Ŝegorącygazośrodka

międzygalaktycznegomoŜebyćźródłembrakującejmateriiWszechświata.Informacjaoodkryciuukazała

sięwczasopiśmieAstronomy&Astrophysics.

WedługaktualnieobowiązującychteoriiwduŜychskalachgalaktykiukładająsięwprzestrzeniwzdłuŜnieregularnych

włókien(płaszczyzn)napodobieństwosieci.Przestrzeńpomiędzyzawierającymimateriępłaszczyznamijestprawie

całkowiciepusta,zaśwmiejscachichprzecinaniasię(węzłachkosmicznejsieci),czylitamgdziekoncentracjagalaktyk

jestnajwiększatworząsięgromadygalaktyk.

Przeddziesięciulatypowstałateoriazakładająca,Ŝemniejwięcejpołowębrakującej"normalnej"barionowejmaterii

Wszechświatastanowiwypełniającyprzestrzeńmiędzygalaktykamigazobardzomałejgęstości.Astronomowie

przypuszczali,Ŝegaztenstanowiobokgalaktykgłównyskładnikmaterii,zktórejskładająsięwłóknakosmicznej

sieci.BardzomałagęstośćgazuuniemoŜliwiałajednakjegowcześniejszewykryciemimozakładanejwteoriibardzo

wysokiej(10000010000000stopni)temperaturyiemitowanegowzwiązkuztymniskoenergetycznego

promieniowaniarentgenowskiego.ZpomocąpośpieszyłonaleŜącedoESAobserwatoriumrentgenowskieXMMNewton.

BardzowysokaczułośćinstrumentówpomiarowychsatelityumoŜliwiławykryciegazowegomostułączącegodwie

gromadygalaktykAbell222iAbell223.

KierującyzespołemnaukowcówautorówodkryciaNorbertWernerzSRONNetherlandsInstituteforSpaceResearchw

Holandiipowiedział:"Gorącygaz,któryzaobserwowaliśmyjestprawdopodobnieczęściąrozproszonegogazu

kosmicznejsiecionajwyŜszejtemperaturzeigęstości.Mamynadzieję,Ŝestanowionbrakującąpołowębarionowej

materiiWszechświata".

Wartododać,Ŝe"normalna",barionowamateriastanowizaledwieokoło5proc.ogólnejilościmaterii/energiiwe

Wszechświecie.Obserwowanaobecniewpostacigalaktyk,gwiazdigazumateriatowprzybliŜeniupołowazakładanejw

teoriiilościmateriibarionowej.

OdkrycieholenderskichiniemieckichnaukowcówmateŜbardzoduŜeznaczeniedlalepszegozrozumieniaewolucji

kosmicznejsieci.

TodopieropoczątekstwierdzaWerner."Abyzrozumieć,wjakisposóbmateriajestrozmieszczonawkosmicznej

siecimusimyzbadaćwięcejsystemówpodobnychdoparyAbell222Abell223".

Źródło: www.onet.pl

15.05.2008

Eurostatkiemwkosmicznyrejs

ZbudujmyEuropiezałogowystatekkosmicznyzaproponowaławczorajniemieckaagencjakosmicznaorazkoncern

EADS.MakietęstatkuchcąpokazaćnanajbliŜszympokazielotniczymwBerlinie.Byłabytozałogowawersjastatku

transportowegoATV,którywtymrokuporazpierwszyzostałwystrzelonynaorbitęzapomocąrakietyAriane5i

dostarczyłzapasydlaMiędzynarodowejStacjiKosmicznej.Niemcyargumentują,Ŝeprzeróbkaniebyłabyzbyt

kosztowna.ATVnaleŜałobyzaopatrzyćwsystemypodtrzymywaniaŜycia,atakŜewmodułpowrotny(dziśstateknie

wracanaZiemię,leczpowykonaniumisjiulegaspaleniuwatmosferze).Wciągupięciulatmogłabypowstaćwersja

testowa,apierwszylotzczłowiekiemnapokładziemiałbynastąpićw2017r.Wtensposóbeuropejscyastronauci

uniezaleŜnilibysięodrakietamerykańskichirosyjskich.

Źródło: www.gazeta.pl

Europabędziemiałazałogowystatekkosmiczny

Europejscynaukowcyogłosilinieformalneplanybudowy

załogowegostatkukosmicznego.Szczegółyprzedstawiono

podczaskonferencjiprasowejwBremie,wNiemczech.

StatekmiałabyzbudowaćfirmaEADSAstriumdlaEuropejskiejAgencji

Kosmicznej.Projektstworzononabaziebezzałogowego

AutomatycznegoStatkuTransportowego,wskrócieATV,któryod

dwóchmiesięcyodbywanaorbicieswójdziewiczylot.Zdaniem

ekspertówzEADSAstriumstatekATVdasięprzebudowaćtak,by

pomieściłontrojeastronautów.

Europanarazieniemasystemukosmicznegotransportuludzi,toteŜ

podróŜenaorbitęodbywająsięnapokładziestatkówamerykańskichi

rosyjskich.Projektjestobecniewbardzowczesnejfazie.Aby

EuropejskaAgencjaKosmicznamogłarozpocząćoficjalnyprogram,

zgodęmusząwyrazićkrajeczłonkowskie.Wedługanalityków,przy

sprzyjającychokolicznościach,pierwszyzałogowylotnowegostatku

mógłbyodbyćsięzadziesięćlat.

Źródło: www.onet.pl

17.05.2008

Pulsar,czylizagadka

Tegwiazdymogłyrozwikłaćniejednązagadkę.Dziękinimprof.Wolszczanznalazłpierwszyobcyukład

planetarny.Dziś"Science"donosioodkryciukolejnegointrygującegopulsara.

Rentgenowskie zdjecie materii wirującej wokół pulsara w Mgławicy Kraba - przesłane przez satelitę Chandra

KiedydoktorantkaJocelynBellzUniwersytetuCambridgenatrafiław1967r.napierwszypulsar,odkryciebyłotak

zdumiewające,Ŝemiesiącaminaukowcytrzymalijewtajemnicy.Obawialisięośmieszenia.Nataśmiezwydrukiem

sygnałuzarejestrowanegoprzezradioteleskopBellzanotowała"śmieci?".DopierownastępnymrokubadaczeodwaŜyli

sięogłosićodkrycie.AlewciąŜniemielipojęcia,zczymmajądoczynienia.

Byłytorytmiczneimpulsyradiowe,którenadchodziłyzregularnościąco1,3s.WtedyjuŜwiedziano,Ŝegwiazdysą

źródłemfalradiowych,takŜeSłońce.AleŜadnazeznanychniepulsowaławtakszybkimrytmie.Innenasuwającesię

badaczomwytłumaczenietoodległacywilizacja,którausiłujenawiązaćkontakt.AlejakpotemwspominałaBell

bylibytodośćgłupiutcykosmici,boczęstotliwośćsygnałuniebyłamodulowana,więcnieniosłaŜadnejtreści.Dlatego

topulsująceźródłopromieniowaniaradiowegobadaczezCambridgeŜartemnazwaliLGModangielskiego"littlegreen

men"(małezieloneludziki).Okazałosię,Ŝejestichwielesąrozsianepocałymniebie.

WkrótceangielskikosmologThomasGoldwpadłnato,Ŝemuszątobyćgwiazdyneutronowe.Zostałyonewymyślone

podobniejakczarnedziurykilkadziesiątlatwcześniej,aledotejporybyłytworamihipotetycznymi.Przypominająone

gigantycznejądraatomowemająmasęopołowęwiększąniŜSłońce,alesąstotysięcyrazyodniegomniejsze.

Mierząledwie1020kmśrednicyiwypełnionesąniezwyklesilniesprasowanąmaterią.Wichwnętrzuznajdujesię

przypuszczalnieneutronowaciecz,którejłyŜeczkawaŜyłabynaZiemisetkimilionówton.Zewnętrznąskorupę

prawdopodobnietworząjądraatomówŜelazaułoŜoneciasnoniczympomarańczewskrzynce.Panujetamtaksilna

grawitacja,Ŝeupuszczonamonetarozpędziłabysiędopołowyprędkościświatłaprzeduderzeniemwpowierzchnię.

TakidziwolągpowstajeukresuŜyciabardzocięŜkiejgwiazdy.Kiedyjejwnętrzewygaśnie,nicjuŜniejestwstanie

powstrzymaćcięŜaruzewnętrznychwarstwizapadająsięonedośrodka.Większośćmateriizostajechwilępotem

odrzuconawpotęŜnejeksplozjizwanejsupernową.KatastrofęprzeŜywatylkomocnosprasowanyśrodekzamienionyw

gwiazdęneutronową.

Dziedziczyonamomentobrotowyumierającejgwiazdy,aponiewaŜjejpromieńmocnosiękurczy,nabierawielkiej

prędkościobrotowej(jakłyŜwiarka,któraskładaręce).Wiązkaemitowanegoprzezniąpromieniowaniaradiowego

omiataWszechświatniczymsnopświatłazlatarnimorskiej.KiedyzahaczaoZiemię,odbieramyimpulsywregularnych

odstępachczasu.Todlategoastronomowiezwyklinazywaćtegwiazdypulsarami.

RegularnośćpulsarówprzewyŜszanawetzegaryatomowe.DziękitemumogąonesłuŜyćastrofizykomzapoligon

doświadczalny.Bowszelkieprocesy,któresiędziejąwichpobliŜu,zostawiająswójodciskpalcawzakłóceniachrytmu.

Wtensposóbw1974r.RussellHulseiJosephTaylorodkrylipulsarzataczającyciasnekoławokółinnejgwiazdy.Z

teoriiEinsteinawynikało,Ŝetakiukładpowinienwysyłaćfalegrawitacyjneipowolitracićenergię.Irzeczywiście,

okazałosię,Ŝeorbitapulsarazacieśniasiętak,jaktoprzewidujeteoriawzględności.BadaczedostalizatoNobla.Z

koleiw1992r.prof.AleksanderWolszczanodkrył,ŜezaopóźnieniawsygnałachodpulsaraPSRB1257+12

odpowiadająplanety.Byłtopierwszypozasłonecznyukładplanetarny.

DotejporyodkrytojuŜblisko2tys.pulsarów.Jednąznajwiększychzagadekstanowiąte,którewirujązszaleńczą

prędkością500700obrotównasekundę.DotejporyuwaŜano,Ŝerozkręciłysiękosztemswegotowarzyszabo

zwykleŜyjąwparzezwypalonymbiałymkarłem.Przezsetkimilionówlatmiaływysysaćzniegomaterię,awrazznią

przyspieszaćobroty.Wtymsamymczasieorbita,poktórejporuszasiępulsar,powinnastawaćsięcorazbardziej

kołowa.Dotychczasoweobserwacjetopotwierdzały.

Wdzisiejszym"Science"międzynarodowyzespółastrofizykówpodkierunkiemDavidaChampionazUniwersytetu

McGillawMontrealuopisujepulsar,któryzachowujesięwbrewtemuscenariuszowi.Kręcisięjakszalonyniemal500

razynasekundę,aletowarzyszymuzwykłagwiazdapodobnadoSłońca,ajejorbitanieprzypominakoła,tylko

jajowatąelipsę.

Kłopotwtym,Ŝeniewidaćtrzeciegoskładnikategoukładu,zktóregopulsarmusiałwyssaćmaterię,bysięrozkręcić

mówiprof.WłodzimierzKluźniakzCentrumAstronomicznegoMikołajaKopernikawWarszawie.ByćmoŜetatrzecia

gwiazdauległazniszczeniu(np.wyparowałapodwpływemprzenikliwegopromieniowaniapulsara)albopulsarsięod

niejoddaliłwwynikujakiejśkosmicznejzawieruchy.

TehipotezymoŜnabędziesprawdzić,ajeślizostanąwykluczone,tobędziemynatropieczegośniezwykłegomówi

prof.Kluźniak.

Źródło: www.gazeta.pl

20.05.2008

WkrótcenaMarsiewylądujePhoenix

ZakilkadnidopojazdówoddawnaeksplorującychpowierzchnięMarsadołączykolejny.Będzieto

amerykańskilądownikMarsPhoenixLander.

Phoenixniebędziejednakjeździćpopowierzchniplanety,takjakczyniątoSpiritiOpportunity.Wylądujewmiejscu,w

którymnaukowcyspodziewająsięwody(wformielodu)podpowierzchniągruntu.Lądownikbędziewięcprzekopywał

powierzchnięplanety,anieponiejjeździł.

WśródcelówmisjisąposzukiwaniawodyizbadaniehistoriijejwystępowanianaMarsieorazsprawdzenieczy

kiedykolwieknaMarsieistniałoŜycie.SondamatakŜebadaćklimatplanetyijejgeologię.LądownikwaŜy350kgima

rozmiarokoło1,5metra,arazemzbateriamisłonecznymi5,5metra,natomiastwysokośćsondywynosi2,2metra,

mierzonaodpodstawyaŜdoczubkamasztudopomiarówmeteorologicznych.SpadochronuŜywanywfazielądowania

będziemiałporozłoŜeniu12metrówśrednicy.

MarsPhoenixLanderwystartowałzZiemiwsierpniuubiegłegoroku.PodczasswojejpodróŜydoCzerwonejPlanety

pokonałdystansponad400milionówkilometrów.

WoperacjilądowaniabędąasystowaćsondykrąŜącewokółMarsa,zarównoamerykańskieMarsOdysseyorazMars

ReconnaissanceOrbiter,jakieuropejskaMarsExpress.PozamonitorowaniemlądowaniabędąsłuŜyćzaprzekaźnikiw

komunikacjizsondą.Wostatnichtygodniachsondykorygowałyswojeorbity,takabyoptymalniewidziećobszar

lądowania.

Proceduralądowaniarozpoczniesię25majamanewramikorygującymitrajektorięsondy.Nawysokości125kmnad

powierzchniąplanetysondawejdziewmarsjańskąatmosferę.Wedługplanumatonastąpićpopółnocynaszegoczasu

(czylijuŜ26maja).Sondęchronićbędzieosłonatermiczna,którajestwyposaŜonadodatkowowanteny.PosłuŜąone

dokomunikacjizsondaminaorbicie.

PospowolnieniudoszybkościponiŜej1,7prędkościdźwiękuotworzysięspadochron,osłonazostanieodrzucona,a

następniewłączysięradariwysunąnogilądownika.Nawysokości1kmlądownikodczepisięodspadochronuiwłączy

silnikihamujące.

Źródło: www.gazeta.pl

21.05.2008

Discoverywznawiaswojąmisję

AmerykańskipromkosmicznyDiscoveryrozpocznieswąkolejnąmisję31maja.Podczaslotu

siedmioosobowazałogadokonakolejnegoetapurozbudowyMiędzynarodowejStacjiKosmicznej.

DiscoverywystartujetradycyjniezbazykosmicznejKennedy'ego

naFlorydzie.DoorbitującejwokółZiemistacjidotrzedwadni

później.Astronaucimająprzedewszystkimzamontowaćjapoński

modułKibo,którystaniesięczęściąwiększegolaboratorium

naukowego.Kibomapomócwprzeprowadzeniuserii

eksperymentówmedycznych,biotechnologicznychczy

komunikacyjnych.

CzłonkowiezałogimająteŜprzygotowaćstacjęnaprzyjęcie

zwiększonejliczbyjejstałychmieszkańców.ObecniestacjamoŜe

pomieścićtrzyosoby,docelowomabyćichsześć.Dodatkowo

astronauciwymieniązbiornikiazotubędąceczęściąsystemu

chłodzeniastacji;podejmątakŜepróbęnaprawyuszkodzonego

mechanizmuustawiającegowodpowiedniejpozycjibateriesłoneczne.MisjapromuDiscoverymapotrwać15dni.

Źródło: www.onet.pl

24.05.2008

Zarejestrowanomomentwybuchusupernowej

AstronomowieporazpierwszyzarejestrowalimomentwybuchusupernowejczylieksplozjiduŜej

gwiazdy.Historycznejobserwacjidokonanoprzezprzypadek.

Wybuchsupernowejtojednoznajbardziejspektakularnychzjawiskwkosmosie.PotęŜnyrozbłyskmamiejscewtedy,

gdymasywnagwiazdanagleumieraiwułamkusekundyeksplodujewysyłającwprzestrzeńduŜeilościmateriii

promieniowania.Naukowcyniesąwstanieprzewidziećgdzieikiedynastąpiwybuch,dotejporymoŜnabyło

zarejestrowaćefektytakiegozdarzeniadopieropokilkudniach.WtygodnikuNatureastronomowiezamerykańskiego

UniwersytetuPrincetonpisząjednak,Ŝeprzypadkowoudałoimsięzaobserwowaćmomentwybuchu,gdybadali

zupełnieinnezjawiskawgwiazdozbiorzeRysia.

Eksplozjasupernowejmatakąmoc,jakdetonacjabilionówbombatomowychjednocześnie.Wjejwynikukończysię

Ŝyciegwiazdy,alewysłanewkosmoscięŜkiepierwiastkistająsiępoczątkiemŜyciainnychciał,naprzykładplanet.

Źródło: www.onet.pl

PróbnikPhoenixwylądujewrejoniepodbiegunowymMarsa

DoCzerwonejPlanetyzbliŜasięPhoenix,niewielkipróbnikagencjiNASA,którywniedzielęmawylądować

wrejoniepółnocnegokołapodbiegunowegoplanety.

CelemmisjijestzbadanieczywodnylódpokrywającyrejonbiegunamógłkiedyśpodtrzymywaćŜycie.Zamarzniętą

wodęwczapachlodowychpokrywającychbiegunyMarsawykryłasondaMarsOdysseyw2002r.

Odtegoczasuwrejonachrównikamarsjańskiegowylądowałopięćpróbników,wtymporuszającesiępopowierzchni

planetyrobotySpiritiOpportunity.Wykryłyoneśladyerozjiwodnej.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: