suma_32.pdf

ŚW. TOMASZ Z AKWINU

SUMA TEOLOGICZNA

Tom 32

MAŁŻEŃSTWO

Suppl. 41-68

Przełożył i objaśnieniami zaopatrzył o. Feliks W. BEDNARSKI, OP.

„Jak najgoręcej pragniemy, by z każdym dniem wzrastała

liczba ludzi czerpiących z dzieł Tomasza z Akwinu oświatę i

naukę; dotyczy to nie tylko księży i ludzi wielkiej nauki. . .

Wielce tez sobie życzymy, by ze względu na potrzeby

Chrześcijaństwa coraz więcej wydobywano skarbów z jego

wskazań. Trzeba więc jego pisma tłumaczyć i wydawać w jak

największej ilości języków . . "

Papież Jan XXIII, 16 września !%0 (AAS. 25X.19fim)

NAKŁADEM KATOLICKIEGO OŚRODKA WYDAWNICZEGO "VERITAS" London

ZAWARTOŚĆ TOMU 32

1. Traktat: MAŁŻEŃSTWO

2. Odnośniki do tekstu

3. Objaśnienia Tłumacza

ZAGADNIENIE 41

O MAŁŻEŃSTWIE W SŁUŻBIE NATURY

W rozprawie o małżeństwie należy kolejno omówić : jego zadanie w stosunku

do natury, następnie jego charakter sakramentalny i wreszcie jego własną osnowę.

Pierwsze zagadnienie obejmuje cztery pytania: 1. Czy małżeństwo opiera się na

prawie natury? 2. Czy obecnie jest nakazem tegoż prawa? 3. Czy stosunek małżeński

jest dozwolony? 4. Czy stosunek ten może być zasługujący?

Artykuł 1

CZY MAŁŻEŃSTWO JEST CZYMŚ NATURALNYM DLA CZŁOWIEKA?

Postawienie problemu. Wydaje nie, że małżeństwo nie jest czymś naturalnym dla

człowieka, gdyż:

„Prawem natury jest to że to natura nauczyła wszystkie jestestwa żyjące"1 Otóż

inne zwierzęta utrzymują stosunki płciowe bez małżeństwa. A więc małżeństwo nie

opiera się na prawie natury.

To, co opiera się na prawie natury istnieje u ludzi w każdym ich stanie. Lecz

małżeństwo nie istniało w każdym stanie życia ludzkiego, gdyż — jak mówi Tuliusz

Cycero2 — „ludzie pierwotni byli dzicy, nie znali własnych dzieci, nie zawierali

ślubów", na których przecież opiera się małżeństwo. A więc małżeństwo nie jest

czymś naturalnym dla ludzi.

To, co jest naturalne, zachodzi jednakowo u wszystkich. A przecież

małżeństwo nie jest takie samo u wszystkich, gdyż zależnie od różnych praw różnie

się je zawiera. A więc nie jest czymś naturalnym dla człowieka.

To, bez czego można osiągnąć zamierzenie natury, nie wydaje się być czymś

naturalnym. Otóż natura zmierza do zachowania gatunku za pośrednictwem rodzenia

potomstwa, a to jest możliwe bez małżeństwa, np. w nierządzie. A więc małżeństwo

nie jest czymś naturalnym.

Ale z drugiej strony powiedziano w Prawie Justyniana3: „mężczyzna i kobieta mają

naturalne prawo do związku zwanego małżeństwem".

Arystoteles zaś powiada4: „Człowiek z natury swej jest istotą powołaną

bardziej do życia we dwoje, niż do życia w społeczności państwowej". A przecież

według tegoż Myśliciela5, „człowiek jest istotą społeczną i narodził się do współżycia

z innymi". A więc z natury swej jest powołany do życia małżeńskiego. Innymi słowy

— małżeństwo jest czymś naturalnym.

Odpowiedź : Z dwojakiego względu coś uchodzi za naturalne: po pierwsze ze względu

na to, że jest koniecznym skutkiem działania naturalnych czynników, np. wznoszenie

się ku górze jest czymś naturalnym dla ognia. Otóż małżeństwo nie jest czymś

naturalnym w ten sposób, podobnie jak i żadna inna rzecz, wytworzona za

pośrednictwem wolnej woli.

Po drugie, zwiemy naturalnym także to, do czego natura wprawdzie skłania, ale

co dokonuje się za pośrednictwem wolnej woli; w ten sposób np. czyny cnotliwe są

naturalne. Otóż małżeństwo jest naturalne właśnie w ten sposób, gdyż w porządku

przyrodzonym rozum skłania ku niemu i to ze względu na dwa cele: naprzód ze

względu na główny cel, jakim jest dobro potomstwa. Natura bowiem zmierza nie tylko

do zrodzenia potomstwa, ale także do utrzymania go i pobudzania go w dążeniu ku

pełnej dojrzałości człowieka jako człowieka, polegającej na usprawnieniu się w

cnotach. Toteż - według Arystotelesa6 — zawdzięczamy rodzicom trzy rzeczy:

istnienie, wykarmienie i wychowanie. Do wychowania zaś oraz do wykształcenia

dzieci są potrzebni rodzice posiadający pewne określone przymioty, których nie mogą

mieć bez więzi wzajemnych zobowiązań mężczyzny i kobiety, czyli bez związku

małżeńskiego.

Ale natura skłania również ku drugorzędnemu celowi małżeństwa, a

mianowicie ku wzajemnej pomocy w sprawach domowych. Rozum bowiem w

porządku przyrodzonym nakazuje ludziom mieszkać razem, gdyż człowiek samotny

nie jest samowystarczalny we wszystkim, co jest potrzebne do życia, i dlatego z natury

swej jest istotą społeczną. Otóż pośród różnych rzeczy niezbędnych do życia, jedne

należą do mężczyzn, a inne do kobiet. Dlatego sama natura skłania mężczyznę i

kobietę do zawarcia związku małżeńskiego. Arystoteles przytacza te dwa dowody w

VIII księdze Etyki Nikomachejskiej7.

Rozwiązanie trudności. 1. Natura skłania człowieka do tego, co odpowiada już

to jego naturze rodzajowej, wspólnej wszystkim ludziom i zwierzętom — już to jego

różnicy gatunkowej, a mianowicie rozumności, wzbogacającej go ponad rodzaj, do

którego przynależy; w ten sposób np. natura skłania człowieka do czynów roztropnych

i umiarkowanych. Otóż natura rodzajowa j«ri jedna u wszystkich zwierząt, ale nie jest

w nich w jednakowy sposób; podobnie natura ta nakłania wszystkie zwierzęta oraz

ludzi, ale nie w jednakowy sposób, lecz w sposób odpowiadający każdemu z nich.

Otóż natura ludzka skłania człowieka do małżeństwa ze względu na jego

różnicę gatunkową, a więc w drugi sposób, podany w osnowie artykułu,

wywyższający człowieka ponad inne zwierzęta, jak stwierdza Arystoteles8; niemniej

skłania go również ze względu na to, co odpowiada rodzajowi (do którego człowiek

należy). Dlatego tenże Myśliciel mówi9, że „płodzenie potomstwa jest czymś

wspólnym człowiekowi z innymi istotami żyjącymi". Ale natura nie skłania

wszystkich zwierząt do płodzenia w jednakowy sposób. Są bowiem zwierzęta, których

potomstwo zaraz po urodzeniu potrafi dostatecznie zdobyć sobie pokarm, lub którym

sama matka wystarczy do wyżywienia go. Wśród takich zwierząt nie ma trwałego

związku samca z samicą. Potomstwo innych zwierząt potrzebuje do swego utrzymania

współdziałania obojga rodziców ale na krótki czas, jak to widzimy u niektórych

ptaków; natomiast dzieci ludzkie potrzebują opieki rodziców przez bardzo długi okres

i dlatego konieczny jest jak najtrwalszy związek mężczyzny z kobietą. Do tego

związku nawet rodzajowa natura człowieka skłania ludzi.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: