Ogrodowe storczyki

Jeśli myślicie, że pięknymi kwiatami orchidei można cieszyć się tylko uprawiając te rośliny w domu lub oranżerii, to mam dla Was szokującą wiadomość!!! Każdy, nawet początkujący ogrodnik może już teraz pokusić się o uprawę mniej wymagających, ale jednocześnie pięknie kwitnących gatunków, które nie sprawiają większych problemów w ogrodzie. Kilka polskich szkółek rozpoczęło już rozmnażanie na dużą skalę ciekawych krajowych gatunków, które nie ustępują urodą innym roślinom ogrodowym, a są przy tym niezwykle łatwe w uprawie.

Pierwsze spotkanie...

Swoją przygodę z ogrodowymi storczykami proponuje rozpocząć od uprawy gatunków z doboru podstawowego. Wytrzymałe, zdrowo rosnące "w niewoli", oraz szybko rozrastające się w okazałe kępy, to tylko niektóre zalety skromniejszych przedstawicieli rodziny Orchidaceae.

Kukułka plamista (Orchis maculata) to gatunek szeroko rozpowszechniony w całej Europie, Azji, a także miejscami w Ameryce Północnej. Jest to typowy storczyk naziemny porastający w naturze żyzne łąki, torfowiska oraz brzegi lasów. Roślina co roku wczesną wiosną wytwarza kilka wąskich, zebranych w rozetę liści pokrytych brązowymi plamami (stąd nazwa gatunku).W odpowiednich warunkach, wyrastający spośród liści, pęd kwiatostanowy osiąga aż metr wysokości i wypełniony jest mnóstwem drobnych różowych kwiatów przy czym każdy z nich posiada tak charakterystyczną dla storczyków, szeroką warżkę z ciemniejszymi plamkami. Dawniej w niektórych miejscach w Polsce można było zobaczyć prawdziwe łany kwitnących okazów tego gatunku, obecnie większe skupienia można zobaczyć jedynie na terenach chronionych. Głównym powodem drastycznego zmniejszenia się liczebności tego gatunku stała się nie przemyślana, często rabunkowa, gospodarka człowieka, osuszanie torfowisk, zarastanie łąk spowodowane zaprzestaniem wypasu bydła oraz silna chemizacja rolnictwa. Roślina świetnie rośnie na lekko kwaśnym, stale wilgotnym podłożu w miejscu o wystawie południowej. Rozmnaża się go zwykle przez podział rozrośniętych roślin wczesną wiosną lub w połowie września. Trzeba pamiętać, że każda nowa sadzonka musi posiadać kilka bulwek oraz przynajmniej jeden pąk, z którego wiosną rozwinie się nowa roślina.

Kukułka szerokolistna (Orchis latifolia syn. Dactylorhiza majalis) to kolejny, często spotykany w sprzedaży gatunek rodzimego storczyka porastającego w naturze podmokłe łąki. Posiada on szerokie soczyście zielone liście, często pokryte ciemniejszym rysunkiem. Łodyga kwiatostanowa jest niższa niż u wcześniej opisanego gatunku i osiąga tylko do około 50 60cm. Na jednym pędzie znajduje się zwykle ponad 30 niewielkich, gęsto ułożonych kwiatów o karminowej barwie. Kwiatami możemy się cieszyć od maja aż do lipca. Roślina jest bardzo łatwa w uprawie. Wymaga jedynie wilgotnego, żyznego podłoża, na którym szybko się rozrasta w wielopędowe kępy. Jeśli przekwitnięte kwiatostany zostawimy na roślinie, to po kilku latach może się zdarzyć, że w pobliżu rośliny, matecznej pojawią się siewki. Potrzebują one kilku lat, by ładnie się rozrosnąć i obficie zakwitnąć, ale myślę, że warto na ten moment czekać.

Podkolan biały (Platanthera biforia) był dawniej gatunkiem często spotykanym na łakach, wrzosowiskach i śródleśnych polanach w niemalże całej Europie. Teraz coraz trudniej go spotkać w środowisku naturalnym więc by cieszyć się urodą jego kwiatów warto rozejrzeć się za nim podczas wizyty w zasobniejszych szkółkach roślin ozdobnych. Roślina wytwarza każdej wiosny tylko dwa liście, spomiędzy których wyrasta luźny kwiatostan złożony z białych, przyjemnie pachnących kwiatów o silnie wydłużonej warżce. W ogrodzie dobrze rośnie na prawie każdym rodzaju podłoża, jednakże najobficiej kwitnie posadzony na leśnej rabacie, gdzie znajdzie dla siebie najlepsze warunki do rozwoju.

Kolejnym, moim zdaniem, najpiękniejszym gatunkiem storczyka reprezentującym naszą rodziną florę jest obuwik pospolity (Cypripedium calceolus). Jest to bylina o płożącym się kłączu, z którego co roku z końcem kwietnia wyrasta kilka owalnych liści, a potem łodyga kwiatostanowa dźwigająca cudnej urody kwiaty o czerwono-brązowych płatkach korony oraz rozdętej warżce w kształcie pantofelka. Przez charakterystyczny wygląd kwiatów zyskał przydomek "kaczy dziób", inni z kolei nazywają go "bucikiem Matki Boskiej". Jedno jest pewne, poprzez swoją urodę stał się obiektem pożądania wielu pasjonatów ogrodnictwa. Kwitnienie przypada na maj i czasem przeciąga się aż do połowy lipca. Dzięki pięknym kwiatom gatunek ten zdobył uznanie u wielu miłośników roślin i doczekał się już kilku łatwych w uprawie mieszańców, które rozpoczęły podbój ogrodów. Gatunek ten rośnie w naturze na stanowiskach w rozproszonym świetle, ale toleruje także głęboki cień (rośliny wyrastają wtedy wyższe, a ich liście są większe i bardziej mięsiste). W zeszłym tygodniu na spacerze po lesie spotkałem kilka kwitnących roślin. Porastały one wapienne skały przykryte 10 cm warstwą ciężkiej gliny, na której zalegała warstwa kolejnych 10 cm żyznej, próchnicznej ziemi powstałej z rozkładu bukowych liści. Na takim podłożu roślinom nie grozi brak wilgoci (glina zatrzymuje wodę opadową) ani zalanie korzeni podczas ulewnych opadów (wapienne skały to doskonały drenaż), a warstwa opadłych liści zapobiega głębokiemu przemarzaniu gleby w okresie zimy.

Obuwiki radzą sobie nieźle w ogrodzie pod warunkiem zapewnienia im kilku szczególnych warunków. Rośliny powinny rosnąć na cienistej rabacie w otoczeniu niskich bylin i paproci, ale na odpowiednim podłożu poradzą sobie także w pełnym słońcu. Podłoże powinno być próchniczne, wilgotne latem, ale podczas zimy nie może się w nim gromadzić woda opadowa. Najlepsza będzie mieszanina piasku, gliny i kompostu z liści buka w proporcjach 1:2:4 o odczynie obojętnym lub lekko alkalicznym. Dla pewności możemy umieścić na głębokości od 30 do 40 cm drenaż z większych kamieni, a do podłoża bezpośrednio pod roślinę dodać wapienne okruchy.

Ważne - sekret sukcesu w uprawie storczyków!

Podczas sadzenia młodych roślin do podłoża należy zawsze dodać garść ziemi spod rośliny matecznej (obuwiki współżyją z grzybami glebowymi i bez pomocy z ich strony szybko zasychają). Jeszcze lepszym sposobem jest zastosowanie specjalnej szczepionki - żywej grzybni mikoryzowej dla storczyków.

Do podziału i przesadzania można zabierać się tylko wczesną wiosną, kiedy rośliny zaczynają wypuszczać pierwsze pędy, rośliny dzielimy na sadzonki z przynajmniej jednym pąkiem i zdrowymi korzeniami - pod każdą dajemy garść ziemi ze stanowiska gdzie rosły wcześniej. Ciekawym, chociaż często zawodnym sposobem rozmnażania jest wysiewanie drobniutkich nasion w pobliży roślin matecznych. Miejsce wysiewu należy dobrze oznaczyć, by nie zniszczyć malutkich siewek podczas pielenia. Jeśli pojawią się nowe roślinki to musimy uzbroić się w cierpliwość ponieważ siewki storczyków kwitną dopiero po 3 - 4 latach uprawy w optymalnych dla nich warunkach.

Jednym z rzadziej spotykanych obuwików jest, pochodzący z Japonii i Chin, obuwik japoński (Cypripedium japonicum). Jest to jeden z ładniejszych gatunków obuwika, który pomimo egzotycznego pochodzenia całkiem nieźle radzi sobie w polskich ogrodach. Odpowiada mu kwaśna gliniasta gleba z dużym udziałem torfu oraz kompostu liściowego. Rośliny najlepiej rośną w półcieniu na podłożu wilgotnym przez cały sezon lecz nie znoszą zalewania korzeni w miesiącach zimowych. Tworzy on dwa duże liście w kształcie wachlarza o lekko marszczonej powierzchni (zwłaszcza w okolicy nerwów). W maju wyrasta silna łodyga kwiatowa, na szczycie której osadzony jest jeden okazały kwiat o kremowych płatkach i silnie rozdętej warżce pokrytej drobnymi wiśniowymi plamkami. Ponieważ kwitnie dość wcześnie czasem zdarza się, że spore już pąki kwiatowe należy chronić przed spóźnionymi wiosennymi przymrozkami. Roślina ciągle dość droga i trudna do zdobycia, lecz i warta swojej ceny.

Zachęcam wszystkich gorąco do spróbowania uprawy kilku łatwiejszych w utrzymaniu krajowych storczyków, a w razie sukcesu eksperymentowania z kolejnymi, już nieco delikatniejszymi gatunkami.

Gwidon

Gdzie szukać więcej informacji?

Każdy miłośnik uprawy orchidei ma swoje sekrety, dzięki którym udają mu się wspaniale kwitnące, przepiękne rośliny...

Jakie są najlepsze podłoża dla storczyków - mineralne, organiczne czy syntetyczne? Czym nawozić te rośliny? Jak je na co dzień pielęgnować? Jak je rozmnażać aby powiększyć swoją kolekcję ulubionych orchidei? A w końcu, jak poradzić sobie gdy storczyki zachorują lub zaatakuje je jakiś szkodnik?

Ta wiedza jest w zasięgu Twojej ręki!

Swoimi sekretami uprawy storczyków dzieli się z nami Krystyna Oszkinis, autorka książki Storczyki. W jej książce znajdziesz znacznie więcej na temat wyżej wspomnianego sekretu współżycia storczyków z grzybami i sposobu odżywiania się tych roślin. Dowiesz się także jaki jest idealny skład nawozu dla storczyków oraz jaką wodą należy je podlewać. A gdy któryś z Twoich storczyków zacznie słabnąć, z łatwością zdiagnozujesz jakiego składnika odżywczego brakuje Twojej roślinie!