Hauptmann, Gerhart - Szaleniec boży Emanuel Quint.pdf - Gerhart Hauptmann - mordohaj

SZALENIEC

BOŻY

EMANUEL

QUINT

W pcw;éhyqpnp^ inajowy, w niedzielę, podniósł się Emanuel

Quint ze sweg&4efe na strychu małej chatki, której ojciec jego był

niezbyt prawowitym posiadaczem. Umył się czystą w wodą górską,

w obie dłonie chwytając płynącą kryształowym promieniem z drew-

nianej, spróchniałej i omszałej rynny. W nocy spał niewiele, obecnie

zaś, nie budząc domowników i nie zjadłszy ani kęsa, poszedł w kie-

runku na Rychbach. Jakaś stara kobieta, idąca drożyną polną, zatrzy-

mała się ujrzawszy go z oddali, Emanuel szedł bowiem długimi kro-

kami i miał dziwnie uroczysty wygląd, pozostający w jaskrawej

sprzeczności z jego nie obutymi nogami, nie okrytą głową i w ogóle

z dziwacznością jego zewnętrznej powłoki.

Do godziny jedenastej przebywał Emanuel z dala od ludzi na po-

łach. Potem przeszedł przez mały, drewniany most na potoku i skie-

rował się wprost na rynek mieściny; było na nim wiele ludzi, gdyż

właśnie wysypali się z protestanckiego kościoła. Wszedł na kamień

i oparł lewą rękę o słup latarni. Gdy swą postawą i gestami zwrócił

na siebie uwagę tłumu i ludzie zdumieni, rozweseleni lub zacieka-

wieni zaczęli się wokół niego gromadzić - albo przynajmniej z da-

leka ku niemu spoglądać - począł prawić donośnym głosem:

- Mężowie, drodzy bracia. Niewiasty, drogie siostry. Czyńcie po-

kutę. Bowiem bliskie jest królestwo niebieskie.

Ze słów tych, za którymi popłynęło wiele innych, poznać było

można od razu, iż to jest szaleniec lub półgłówek, jednak tak dzi-

waczny, jakiego od dawna nie spotkano w tej przestronnej dolinie.

Ludziska z początku dziwowali się. Gdy jednak oberwaniec nie prze-

stawał mówić i głos jego coraz donośniej rozbrzmiewał na rynku,

poczęli się niektórzy oburzać na to niesłychane zuchwalstwo włóczę-

gi, najświętsze pojęcia ściągającego niejako w błoto uliczne. Pobie-

gli więc do urzędu gminnego i złożyli na niego doniesienie.

Gdy naczelnik gminny wraz ż żandarmem pojawili się na rynku,

panowało tu niewiarygodne wzburzenie: przed oberżami stała służ-

ba, woźnice głośno krzyczeli i wskazywali biczyskami na stale ro-

snący tłum, nad którym górował Quint, głoszący kazanie. Ulicznicy

wyli i gwizdali, ryki i śmiechy zagłuszały niekiedy głos dziwnego

kaznodziei, wciąż jeszcze mówiącego z wielką gorliwością i energią.

Właśnie powoływał się na proroka Izajasza i piorunował przeciw

bogaczom i panującym, „którzy niweczą dobra biednych i gwałcą

prawa maluczkich". Groził karą Boga, który połamie bicze tyranów,

a potem wzruszonym i błagalnym głosem powtarzał ciągle swe we-

zwania do pokuty. Wtem chwyciła go z tyłu za kołnierz szeroka dłoń

wysokiego na sześć stóp żandarma Krautwettera i zepchnęła go z pie-

destału wśród śmiechu i wykrzykiwań tłumu.

Na ukos przez rynek poprowadził Krautwetter Emanuela wśród

szyderczych okrzyków tłumu do urzędu gminnego.

Pan naczelnik, niedoszły prawnik i człowiek szlacheckiego pocho-

dzenia, gościł właśnie u siebie protestanckiego pastora z sąsiedztwa.

Kiedy w trakcie siadania do stołu opowiedział mu o tym skandalicz-

nym zdarzeniu, pastor ów wyraził życzenie ujrzenia szaleńca. Duchow-

ny był chłopem na schwał, świetnie zbudowanym, miał twarz podob-

ną do twarzy Lutra, różniącą się jednak od swego pierwowzoru czar-

ną, wypomadowaną czupryną i chytrymi, czarnymi oczkami. Nie zno-

sił on niezgodnych z Kościołem marzycieli. Zawsze mawiał: Po cóż

sekty? Wnoszą tylko rozdwojenie, uwodzą dusze, sprawiają zgryzoty.

Emanuel nie spędził w areszcie policyjnym nawet godziny, gdy

go wyprowadzono i stawiono przed oblicze pastora. W lokalu urzę-

dowym nie było nikogo prócz Quinta, żandarma, duchownego i na-

czelnika gminnego. Emanuel stał z obwisłymi ramionami, a jego bez-

krwista twarz była nieruchoma. Nie malowała się na niej ani wyzy-

wająca zuchwałość, ani onieśmielenie. Poprzez cienki rudawy zarost

na górnej wardze i brodzie widać było delikatną linię jego ust, których

kąciki nieco opadały w dół; od nozdrzy biegły skośnie ku kątom ust

dwie wyraziste fałdy, zbyt wyraziste jak na młody wiek Quinta. Po-

wieki młodzieńca były zaczerwienione, nieco zaś wyłupiaste oczy,

acz szeroko otwarte, zdawały się w tej chwili niczego nie spostrze-

gać. Przez skórę jego twarzy, pokrytą piegami, od jasnego czoła po

podbródek, przebiegały drgnienia jego wewnętrznych przeżyć, jak

niewidoczne wiatry nad spokojną taflą jeziora, odbijającego żółtawe,

wieczorne niebo.

- Jak się nazywasz? - zapytał pastor.

Quint spojrzał na duchownego i wypowiedział wysokim, dźwięcz-

nym głosem swe nazwisko.

- Jaki twój zawód, mój synu?

Quint milczał przez chwilę. Potem począł mówić, spokojnie wy-

powiadając zdanie za zdaniem, z krótkimi przerwami dla zastanowie-

nia się:

- Jestem narzędziem. Zawodem moim jest skierowywać ludzi ku

pokucie... Jestem robotnikiem w winnicy Pana!... Jestem służebni-

kiem Słowa!... Jestem wołającym na puszczy!... Wyznawcą ewange-

lii Jezusa Chrystusa, Pana naszego i Zbawiciela, który ku niebu od-

szedł, zasię wróci, jako nam jest przyobiecane.

- Dobrze - rzekł pastor, który zwał się Schimmelmann - wiara

twa przynosi ci chlubę. Lecz wiadomo ci przecież, że w Biblii na-

pisano: W pocie czoła będziesz spożywał chleb swój powszedni. Ja-

ki więc zawód masz poza tym? Mam na myśli, jakie uprawiasz rze-

miosło?

Emanuel milczał, natomiast żandarm Krautwetter chrząknął, ude-

rzył ręką o szablę, aż zadźwięczało, i powiedział, że Quint uchodzi

w swej wsi za nieroba, będącego ciężarem biednej, pracowitej mat-

ki. Już dawniej zwrócił na siebie uwagę podobnymi zajściami jak

dzisiejsze. Ale po wsiach ludzie przywykli do jego dziwactw i nie

zwracają na nie uwagi.

Na to pastor powstał z krzesła, na którym siedział, spojrzał suro-

wo na Emanuela i rzekł poważnie i z naciskiem:

- Napisano: módl się i pracuj, mój synu, Bóg podzielił ludzi na

stany. Każdemu stanowi dał ciężary i każdemu radości. Każdemu dał

urząd stosownie do stanu jego i stopnia wykształcenia. Moim urzę-

dem jest być powołanym sługą bożym. A więc jako powołany słu-

ga boży powiadam ci, że jesteś w błędzie i na fałszywej drodze. Po-

wiadam ci to jako powołany sługa boży. Czy nie rozumiesz? Powia-

dam ci to jako człowiek, który na skutek urzędu i powołania ma

większy wgląd w plany i zamiary Boga niż ty. Czyżby tak być mia-

ło, bym ja używał hebla twego, ty zaś wstępował zamiast mnie na

kazalnicę? Powiedz mi: cóż by to było? To byłoby deptaniem po-

rządku, ustanowionego przez Boga... O to właśnie chodzi, drogi ba-

ronie - rzekł, zwracając się do naczelnika gminnego - należy z wiel-

ką energią i stanowczością przeciwstawić się temu, by laicy z nie-

zdrową gorliwością zastępowali sługi Słowa bożego i niepokoili lud.

Laik jest nieodpowiedzialny. Szanuję gorliwość w służbie bożej, ale

nie jestem pewien, czy szkody, które mogą z niej wyniknąć, nie prze-

ważają łask. Nie wolno zasiewać w duszy ludzi nasion, które bez

wiernego oka ogrodnika muszą wybujać w chwasty. Jakże bowiem

łatwo taka pasożytnicza roślina wysysa wszystkie szlachetniejsze so-

ki z duszy, by wreszcie zakwitnąć trującym kwiatem. Pomyśl pan

o niebezpiecznych marzycielach z czasów Lutra. Pomyśl pan o To-

maszu Münzerze! Pomyśl pan o anabaptystach. A ile zbłąkanych

owiec we wszystkich krajach aż po najnowsze czasy stało się wilka-

mi! Pomyśl pan o materiale palnym, który wszędzie się obecnie gro-

madzi i czeka tylko iskry, by wyeksplodować straszliwie i wszystko

w perz obrócić. Nie wolno igrać z ogniem. Na miłość boską i Chry-

stusa! Jest taka roślinka, jedna z najdelikatniejszych, jedna z najszla-

chetniejszych, jakie istnieć mogą, tę roślinkę winniśmy przede wszy-

Hauptmann, Gerhart - Szaleniec boży Emanuel Quint.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: