Hala Stulecia.pdf

(979 KB) Pobierz
(anonymous)
Hala Stulecia
1
Hala Stulecia
Hala Stulecia (Hala
Ludowa)
nr rej. 198 z 24.04.1962
oraz nr rej. 343/Wm z 15.04.1977
Państwo
Miejscowość
Wrocław
Adres
ul. Wystawowa 1
Lata budowy
Otwarta
Architekt
Liczba miejsc
Stałych
6000
Dostawnych
1200
Całkowita
7200
Hala Stulecia we Wrocławiu
Centennial Hall in Wroclaw a
Kraj
Polska
Typ
kulturowe
Charakterystyka
#1165 [1]
Region b
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę
2006
na 30. sesji
a Oficjalna nazwa wpisana na liście UNESCO [2]
b Oficjalny podział dokonany przez UNESCO [3]
Hala Stulecia , Hala Ludowa [4] ( niem. Jahrhunderthalle , ang. Centennial Hall ) – hala widowiskowo-sportowa
położona w Parku Szczytnickim we Wrocławi u. Wzniesiona w latach 1911 – 1913 według projektu Maxa Berga, w
401453817.006.png 401453817.007.png 401453817.008.png 401453817.009.png
Hala Stulecia
2
W 2006 r oku hala została uznana za obiekt światowego dziedzictwa UNESCO . Wpisana do rejestru zabytków w
1962 oraz ponownie w 1977, wraz z zespołem architektonicznym obejmującym m.in. Pawilon Czterech Kopuł ,
Obecnie hala i jej okolice są bardzo licznie odwiedzane przez wrocławian i turystów nie tylko ze względu na samą
halę ale także na bliskość Pergoli z Fontanną Multimedialną, Ogrodu Japońskiego o raz ZOO .
Historia budowli
Od powstania do 1945 r.
Najsłynniejsze dzieło wrocławskiego modernizmu. Jego powstanie związane było z setną rocznicą wydania we
Wrocławiu przez Fryderyka Wilhelma III o dezwy Do mojego ludu ( An Mein Volk ) z 17 marca 1813 roku,
wzywającej do powszechnego oporu przeciwko Napoleonowi. Rocznicę postanowiono uczcić wystawą prezentującą
historię i gospodarczy dorobek Śląska, by jednocześnie zapewnić miejsce do częstszego odbywania się wielkich
wystaw i imprez przemysłowych, kulturalnych czy sportowych. Zaplanowana została wielka Wystawa Stulecia,
której organizację powierzono Karlowi Masnerowi , dyrektorowi Muzeum Rzemiosła Artystycznego i Starożytnego.
Miasto wygospodarowało na ten cel tereny położone na skraju Parku Szczytnickiego, w pobliżu założonego około
40 lat wcześniej i cieszącego się rosnącą popularnością wrocławskiego Ogrodu Zoologicznego , na miejscu czynnego
do 1907 r oku toru wyścigów konnych. Rozpisano konkurs na zagospodarowanie terenu, w którym spośród 43
zgłoszonych projektów zaakceptowany został projekt miejskiego architekta Wrocławia, Maxa Berga .
Współpracowali z nim inżynierowie Günther Trauer i Miller oraz młody, nieznany jeszcze szerzej absolwent
lipsk iego wydziału architektury Richard Konwiarz. Pomimo oryginalnego, ale bardzo kontrowersyjnego projektu
hali i wysokich szacowanych kosztów jej budowy (1,9 miliona marek), 28 czerwca 1911 roku uzyskał on formalne
zezwolenie na budowę.
W momencie powstania Hala stanowiła obiekt wyjątkowy, posiadając żelbeto we przekrycie o największej
rozpiętości na świecie - większe rozmiary osiągały wówczas tylko nieliczne konstrukcje stalowe. Hala ma 42 m
wysokości, a nakrywająca ją kopuła 67 m średnicy. Maksymalna szerokość wnętrza Hali wynosi 95 metrów, a
dostępna powierzchnia wynosi 14,0 tys. m². Prócz samej centralnej hali w budynku zaplanowano jeszcze 56 innych
pomieszczeń wystawienniczych, obszerne okrążające główną salę kuluary, a całość obliczona była na 10 tysięcy
osób.
401453817.001.png
 
Hala Stulecia
3
Pionierskie było również podejście Berga do
projektowania architektonicznego, projektując Halę
skoncentrował się on na wymaganiach funkcjonalnych
i kształtowaniu wnętrza w harmonii z systemem
konstrukcyjnym, które nadały całości formę. Układ
Hali jest w rzucie kolisty, oparty symetrycznie na
greckim krzyżu, na którego trzech końcach znajdują się
małe hale wyjściowe, a na zachodnim, skierowanym w
stronę centrum miasta – dwupoziomowa owalna hala
wejściowa. Konstrukcyjnie Hala złożona jest z dwu
niezależnych elementów – podstawy w formie
układających się w walec łuków, wygiętych w
płaszczyźnie podłużnej. Podparcie tych czterech
wygiętych stanowią pełniące rolę przypór ż ebra,
tworzące boczne apsydy . Drugą, oddylatowaną i
spoczywającą swobodnie na podstawie część stanowi
tzw. kopuła, będąca jednak w istocie układem
schodzących się promieniście żelbetowych łuków –
żeber, opierających się u góry o centralny pierścień
ściskany, a u dołu o pierścień rozciągany, wzmocniony
stalową wkładką. Układ zadaszenia w formie
pierścieniowych tarasów umożliwił zaprojektowanie
nad każdym z nich rzędów okien, doświetlających
wnętrze hali, tak że światło przenika między żebrami.
Mała kopułka wewnątrz pierścienia ściskanego była
pierwotnie całkiem przeszklona, stanowiąc rodzaj
oculusa , jednak ze względu na problemy z
wodoszczelnością po kilku latach ją zabudowano, co
nadało zwieńczonemu teraz wizualnie ciężkim
zwornikiem wnętrzu charakter ekspresjonistyczny .
Konstrukcyjna szczerość i surowość (powierzchnię
pozostawiono jako widoczny żelbet) i formalna
prostota do dziś wydają się niektórym szokujące.
Hala Stulecia widziana z ZOO
W celu spojenia stanowiącej wolno stojący obiekt Hali
z otoczeniem wpisano ją w zaprojektowany przez
Hansa Poelziga większy układ obiektów wystawowych,
mający charakter jeszcze z gruntu klasycyzujący i dość
typowy dla pierwszych lat XX wiek u ( pergola, układy
osiowe).
Budowę Hali ukończono w grudniu 1912 roku, półtora
miesiąca przed zaplanowanym terminem. W trakcie jej
budowy wybudowano na otaczających ją terenach
liczne inne obiekty wystawowe, w tym Pawilo n
Czterech Kopuł , Pergolę, obiekty rekreacyjne itp. W
Iglica przed Halą Stulecia
401453817.002.png
 
Hala Stulecia
4
Hali umieszczono specjalnie dla niej zaprojektowane i
wykonane przez znaną firmę Sauer (nadal istniejącą)
16706 piszczałkac h, naówczas największe na świecie;
obecnie organy te częściowo wykorzystywane są w
archikatedrze wrocławskiej. Wystawa Stulecia i
zarazem Hala zostały zainaugurowane wystawieniem
Po zakończeniu Wystawy Stulecia tereny wystawowe
wokół Hali kilkakrotnie jeszcze rozbudowywano, a w
samej Hali również dokonywano pewnych przeróbek i
adaptacji (m.in. wejścia głównego i klatek
schodowych); autorem tych projektów był najczęściej Richard Konwiarz. Przed II wojną światową Hala, prócz
wystaw i przedsięwzięć na mniejszą skalę, kilkakrotnie jeszcze była miejscem wielkich masowych imprez, w tym
między innymi publicznych wystąpień najważniejszych funkcjonariuszy NSDAP z Adolfem Hitlerem n a czele.
Jahrhunderthalle około 1920
Po 1945 r.
Hala przetrwała II wojnę światową bez poważniejszych uszkodzeń, lecz uszkodzeniu uległy organy. Tereny
wystawowe wokół Hali oraz ją samą po raz pierwszy po wojnie wykorzystano na większą skalę od lipca do września
Intelektualistów w Obronie Pokoju. W czasach PRL n ie przeprowadzono w Hali żadnych poważniejszych prac,
które w istotny sposób zmieniłyby jej charakter. Oprócz skucia z filarów hitlerowskich " gap ", położenia betonowej
posadzki w kuluarach, instalacji centralnego ogrzewania ( do tej pory Hala nie była w ogóle ogrzewana), instalacji
nagłośnienia i innych podobnych - stosunkowo mało znaczących – prac remontowych lub adaptacyjnych nie
wprowadzano w Hali żadnych zmian. Służyła jako miejsce koncertów (występował tu m.in. w latach 60. Marino
Marini – m.in. z wykonaniem po polsku piosenki z tekstem Wandy Sieradzkiej "Nie płacz, kiedy odjadę" ), imprez
sporto wych (m.in. XIII Mistrzostwa Europy w koszykówce mężczyzn w 1963 – Polska zajęła wówczas II miejsce),
w sali działało też największe w mieście kino ("Gigant"). Jedynie kontekst urbanistyczny Hali zmienił się dość
silnie, poprzez odcięcie południowej części terenów wystawowych (zostały przekazane Ogrodowi Zoologicznemu ),
a zwłaszcza poprzez ustawienie w 1948 na placu przedwejściowym Iglicy , która całkowicie zmieniła statyczny
wyraz głównego wejścia Hali.
Po roku 1989 dokonano w Hali pewnych przeróbek: trwający tam kilka miesięcy remont generalny w 1997
obejmował takie zmiany jak plastikowe rolety na oknach, tablice ogłoszeniowe, nagłośnienie, przede wszystkim zaś
obniżenie o około 1 m poziomu posadzki i wbudowanie przesuwnych trybun oraz rozkładanych boisk (umożliwia
zmianę przeznaczenia Hali w zależności od bieżących potrzeb: sportowe, widowiskowe albo targowe). Nowe
elementy (białe rolety, intensywnie niebieskie siedziska) wyróżniają się silnie z dostojnej szarości wnętrza. W Hali
odbywają się większe imprezy targowe, wystawiane bywają także monumentalne przedstawienia operowe (np.
Wagnera, w październiku 2006 odbył się Wagnerowski Festiwal Operowy), służyła również przez kilka sezonów
jako miejsce rozgrywania pojedynków koszykarskiej ekstraligi oraz Euroligi drużyny Śląska Wrocław . 31 maja 1997
w czasie szóstej wizyty w Polsce Jan Paweł II poprowadził w Hali Ludowej modlitwę ekumeniczną w ramach
401453817.003.png 401453817.004.png
 
Hala Stulecia
5
Remont Hali Stulecia
W 2010 r. zakończył się remont elewacji zewnętrznej oraz wymiana wszystkich 600 okien. Całkowity koszt
inwestycji zamknął się w kwocie 21 mln zł. Elewacja odzyskała swój przedwojenny żółto-piaskowy kolor.
Dokonane zostały również drobne naprawy konstrukcji żelbetonowej. Największym problemem okazała się
wymiana okien. Max Berg w swoim projekcie wykorzystał mahoń żelazowy sprowadzany specjalnie z Australii.
Dziś ten gatunek drzewa nie występuje, więc na wniosek konserwatora zabytków wykorzystano drzewo teakowe .
Spowodowało to podwyższenie kosztów remontu oraz przedłużenie czasu naprawy. Kolejnym etapem było
wybudowanie nowego Regionalnego Centrum Turystki Biznesowej. Realizacja budowy w zabytkowym miejscu
była możliwa dzięki zachowanym a niezrealizowanym planom rozbudowy autorstwa Maxa Berga. Oficjalne
otwarcie nastąpiło 17 września 2010 r. Ostatnim etapem będzie odnowienie elewacji wewnątrz budynku. Zwiększy
się także pojemność hali podczas zawodów sportowych (do około 10 tysięcy osób). Koszt remontu ma wynieść 71
mln złotych, a zakończenie inwestycji przewidywane jest na sierpień 2011 roku.
Organy wielkie
W chwili wybudowania organy były największym instrumentem muzycznym na świecie. Instrument posiadał 200
rejestrów r ozłożonych na 5 manuałów i pedał. W 1937 roku organy zostały rozbudowane do 222 rejestrów. W takim
stanie trwały do 1945 roku. "W czasie wojny Hala Ludowa nie ucierpiała prawie w ogóle (były powybijane szyby w
oknach), więc można sądzić, iż także organy zachowały się w całości. Jednak w czasach powojennych Hala ze
względu na swą wielkość była obiektem odsuniętym na dalszy plan, jeśli chodzi o zabezpieczenie, remont,
odbudowę. Drzwi do budynku stały otworem, każdy kto chciał mógł do niej wejść. Właśnie w tamtym czasie organy
ucierpiały najbardziej. Prawdopodobne jest, iż do dewastacji instrumentu przyczynili się nawet mistrzowie,
budowniczowie organów wynosząc z hali piszczałki" [5] . Faktem jest, że zniknęły wszystkie piszczałki głosów
W latach 1950-1952 firma Biernackiego zainstalowała organy w Archikatedrze Wrocławskiej , uzupełniając ubytki w
dyspozycji piszczałkami z innego instrumentu firmy Sauer, z wrocławskiego kościoła im. Gustava Adolfa. Do
czasów dzisiejszych przetrwał w całości stół gry (przygotowany pod 222 rejestry).
Dyspozycja organów z 1913 roku
Poszczególne głosy oznaczono kolorami: głosy językowe , mixtury . Długość największej piszczałki danego głosu
podawana w stopach, gdzie 8' ≈ 2,5 m
I. Manual C-c 4
II. Manual
Schwellwerk C – c 4
III. Manual
Schwellwerk C – c 4
IV. Manual
Schwellwerk
C – c 4
Hochdruckwerk
V. Manual
Schwellwerk
C – c 4
Fernwerk
Pedal
C-g 1 44 Töne C-g 2
401453817.005.png
 

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin