Rynek pracy.doc

Politechnika Śląska w Gliwicach

Wydział Mechaniczny Technologiczny

Kierunek Mechanika i Budowa Maszyn

Grupa dziekańska VI

Elementy polityki gospodarczej, marketingu i prawa gospodarczego

Referat na temat:

"Rynek pracy, rola ZUS, KRUS, emerytury, renty, Urząd Pracy, ubezpieczenia społeczne."

Skład sekcji:

- Chrapek Marcin

- Tomułka Mirosław

Urząd pracy

Urzędy pracy to organy rządowej administracji specjalnej podległe ministerstwu pracy i polityki socjalnej. Zostały utworzone w 1993 w celu kształtowania polityki rynku pracy, przeciwdziałania bezrobociu i łagodzenia jego skutków. Urzędy te działają na szczeblu centralnym, wojewódzkim i rejonowym. Centralny urząd pracy KUP realizuje swoje zadania poprzez wojewódzkie i rejonowe urzędy pracy, zagospodarowuje także środki Funduszu Pracy. Fundusz ten przeznaczony jest na łagodzenie skutków bezrobocia. Od 1991 fundusz pracy jest państwowym funduszem celowym tworzony jest głównie z obowiązkowych składek zakładów pracy, składek osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu z tytułu działalności pozarolniczej, dotacji budżetu państwa oraz dochodów funduszu pracy pochodzących z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, oprocentowania depozytów i jego udziału w spółkach. Środki funduszu pracy są wydatkowane przez Urzędy Pracy na finansowanie zasiłków dla bezrobotnych, prac interwencyjnych, robót publicznych, szkolenia i przekwalifikowania bezrobotnych, rozwój poradnictwa zawodowego oraz na rozwój systemów informatycznych i badania rynku pracy. Wojewódzkie i rejonowe urzędy pracy powstały z biur pracy, będących jednostkami urzędów administracji terenowej. Urzędy pracy zajmują się pośrednictwem pracy, orientacją i poradnictwem zawodowym, gospodarowaniem środkami Funduszu Pracy, analizami i sprawozdaniami, prowadzą ewidencję bezrobotnych i rozdzielają zasiłki. Efektami działań urzędu pracy jest podjęcie pracy stałej, interwencyjnej, robót publicznych, sezonowej (krótko okresowej), otrzymanie pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Pośrednictwo pracy prowadzą nieodpłatnie rejonowe urzędy pracy; opiera się ono na zasadach: dostępności usług dla wszystkich osób poszukujących pracy (urząd pracy nie może odmówić usługi w tym zakresie), dobrowolności (wolne od przymusu korzystanie z usług pośrednictwa pracy dla obu stron), równości (obowiązek udzielenia pomocy wszystkim poszukującym pracy bez względu na ich narodowość, przynależność do organizacji politycznych, społecznych, płeć, wyznanie i in.), jawności (każde wolne miejsce pracy zgłoszone w urzędzie powinno być podane do wiadomości poszukujących pracy); pośrednictwo pracy mogą prowadzić także inne instytucje, organizacje i osoby, które uzyskały zezwolenie min. pracy i polityki socjalnej.[1] W Polsce około 9% bezrobotnych to niepełnosprawni, natomiast na 60 bezrobotnych kobiet przypada średnio 40 mężczyzn. W Czerwionka Leszczyny jest 1925 zarejestrowanych bezrobotnych w tym 1084 kobiet, stopa bezrobocia wynosi około 12,4%, a w Rybniku około 14,4%.[2]

Rynek pracy

Rynek w pojęciu ekonomicznym to ogól transakcji kupna sprzedaży danego dobra lub czynnika produkcji, zawieranych na pewnym terytorium w określonym czasie. Podobne znaczenie ma rynek pracy z tym, że na rynku pracy spotykają się podaż z popytem siły roboczej lub przedsiębiorstwa poszukujące pracowników z osobami oferującymi swoją pracę. Rynek ten podzielony jest na rozmaite segmenty, którymi zakłady pracy muszą mądrze dysponować przy pozyskiwaniu personelu.[3] Aby dotrzeć do właściwych kandydatów, należy podobnie jak w przypadku marketingu ogólnego przeprowadzić badania rynku. Dla wielu średnich i małych przedsiębiorstw przeprowadzenie takiego przedsięwzięcia nie należy do zadań łatwych. Dlatego mogą one korzystać z informacji odpowiednich stowarzyszeń, izb, administracji rynkowej czy też innych placówek wyspecjalizowanych w tym względzie. Na pewno w ten sposób uzyskają one przynajmniej główne informacje.

Obecne niedobory dobrych fachowców i kadry kierowniczej mają uzasadnienia demograficzne. Braki kadrowe pozostają w silnych związkach z tendencjami gospodarczymi i kształcenia, a na pewno powiększą się w przyszłości.[4] Do przyczyn tych niedoborów należy:

·         Starzenie się społeczeństwa

·         Jednostronność w wyborze kierunków kształcenia i zawodu

·         Wysokie tempo zmian procesów technologicznych

Liczba ofert zatrudnienia dla kandydatów z uniwersyteckim wykształceniem, składanych przez zakłady pracy, będzie rosła. Natomiast według badań Instytutu Gospodarki Niemieckiej (IW) nie należy oczekiwać niedostatku młodej kadry z akademickim wykształceniem. Wręcz przeciwnie pojawi się jej nadwyżka. Zasadniczy wpływ na rosnącą liczbę kandydatów do zatrudnienia mają procesy demograficzne. Na uwagę zasługują:

·         Ogólna liczba ludności zmieni się minimalnie

·         Wzrastać będzie liczba kobiet ubiegających się o zatrudnienie, (ale tylko przy postępującym wzroście gospodarczym)

·         Postępować będzie automatyzacja procesów pracy

·         Spadnie popyt na wykwalifikowaną siłę roboczą

·         Intensywnie będzie rosła cena pracy wykwalifikowanej

Dość precyzyjne prognozy długookresowe dotyczące ilościowego popytu i podaży siły roboczej zależą od rozpoznania tempa i zakresu zmian struktury gospodarczej, a także innowacji w nadchodzących latach. Stopień prawdopodobieństwa trafności prognoz ilościowego zapotrzebowania na stanowiska pracy, jak i ubiegania się o nie, określa wiedza o tempie i wymiarze zmian strukturalnych oraz wdrażania innowacji w latach następnych. Niekorzystne dla snucia prognoz dotyczących ilościowej oceny rozwoju rynku pracy są zjawiska mobilności społecznej, rozumianej jako dopływy i odpływy personelu. Nikt nie potrafi określić, jak będzie reagował rynek pracy na oferty zatrudnienia. Obserwacje w krajach Unii Europejskiej wskazują, że w dalszym ciągu będą wędrówki siły roboczej. Kraje z liczną siłą roboczą, tj. takie jak Włochy, Grecja, Hiszpania same wchłaniać będą te zasoby w związku z rosnącym tam uprzemysłowieniem.[5] Istnieją jednak oprócz tego bariery związane z kulturą, mentalnością i ryzykiem. Trudno jest także oszacować, jakie konsekwencje dla zachowań i zdarzeń politycznych będzie mieć spuścizna konfliktów zbrojnych w przeszłości i otwarcie się krajów Europy Wschodniej. Jakość rynku pracy wyznaczają z jednej strony struktury kwalifikacji ludzi ubiegających się o zatrudnienie., a z drugiej zaś wymagania oferowanych miejsc pracy. Prowadzi to do osiągania wyższego poziomu wykształcenia, a co za tym idzie zwiększenia przepaści między niewykwalifikowanymi i wysoko wykwalifikowanymi kandydatami do pracy.

Najnowsze wyniki badań Instytutu Rynku Pracy i Studiów Zawodowych wskazują na rozwój następujących wymagań dotyczących stanowisk pracy, do 2010 r.:

Dane te pokazują, że wzrośnie zapotrzebowanie na pracę wysoko wykwalifikowaną, na Średnio wykwalifikowaną pozostanie prawie takie same, zaś spadnie na pracę związaną z wykonywaniem prostych czynności.[6] W takiej sytuacji szkolnictwo może nie nadążać z szybko rosnącym zapotrzebowaniem na wyspecjalizowanych pracowników. Dlatego zakłady muszą same wypełnić tę lukę za pomocą różnych form szkolenia i doskonalenia. Przerasta to często możliwości średnich i małych zakładów pracy. W niektórych jednak przypadkach stanowić będzie nowe szansę dla podniesienia konkurencyjności i obrania nowej orientacji. Jedna z oznak obecnego rozwoju gospodarczego wyraża się w tym, że przedsiębiorstwa biorąc za podstawę kwalifikacje pracowników i ich wydajność, określają swoje szansę rynkowe. Jeśli chodzi o średnie i małe zakłady operujące w sektorze usług, to tu rysuje się dla nich wiele odpowiednich możliwości. W tym sektorze właśnie spotyka się najczęściej w praktyce przejawy rosnącego zapotrzebowania na wykwalifikowanych pracowników. Ma to wpływ na kształtowanie się polityki firmy, która zasadza się na dobrych pracownikach i rosnących możliwościach w sferze wydajności, a tym samym i jej wynikach ekonomicznych. Dawniej było odwrotnie: sprawy wydajności pracy w zakładzie stanowiły element stały lub zmieniały się w bardzo małym stopniu, a przede wszystkim dużo wolniej. Zakłady dziś przeważnie koncentrują się wyłącznie na zadaniach pozyskiwania dobrego personelu i obsadzaniu stanowisk, Dziś jeszcze zbyt wiele zakładów ulega przestarzałemu myśleniu, skoncentrowanemu wyłącznie na zadaniach, którym podporządkowane jest poszukiwanie pracowników itp. Zakłady takie powinny z tego zrezygnować, ponieważ w bliskiej przyszłości wzrosną szansę wzajemnych relacji między kwalifikacjami pracowników a stawianymi zadaniami.

Wybiegając w przyszłość należy przygotować się do tego, że na rynku pracy dojdzie do:

·                     Niewielkiego przyrostu ofert pracy dla kadry kierowniczej

·                     Przyrostu ofert pracy dla wykwalifikowanych pracowników

Niezależnie od różnic w prognozach, jedno jest wspólne zaznaczający się niedobór wykwalifikowanej siły roboczej.[7] Niedobór ten daje o sobie dość wyraźnie znać od kilku lat i może spowodować następujące skutki w gospodarce prywatnej:

·                     Gospodarka prywatna, a zwłaszcza średnie i małe przedsiębiorstwa trafia na zwiększoną konkurencję na rynku pracy ze strony administracji i przedsiębiorstw publicznych

·                     W gospodarce prywatnej, między poszczególnymi przedsiębiorstwami, toczyć się będzie walka konkurencyjna o wykwalifikowaną pod względem zawodowym i ogólnym silę roboczą-już dziś zaznacza się ona w obszarze rzemiosła świadczącego m.in. usługi.

Następstwa dla zakładów:

·                     Poszczególne przedsiębiorstwa tej samej branży będą ze sobą konkurować o

      wykwalifikowaną siłę roboczą

·                     Przedsiębiorstwa muszą coraz bardziej koncentrować swoją uwagę na wewnętrznych rynkach pracy

·                     Koszty osobowe ponoszone na fachowców i kadrę kierowniczą będą wzrastać

·                     Przedsiębiorstwa będą musiały więcej inwestować w szkolenie i doskonalenie wewnątrzzakładowe.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Zakład ubezpieczeń społecznych (ZUS), centralny organ administracji państwowej w Polsce, podlegający Ministerstwu Pracy i Polityki Socjalnej. ZUS wykonuje zadania z zakresu ubezpieczeń; społecznych; ZUS stwierdza i ustala obowiązek ubezpieczenia społecznego, ustala uprawnienia do świadczeń i zasady ich wypłacania, pobiera składki na ubezpieczenie społeczne, prowadzi rozliczenia z zakładami pracy i innymi jednostkami z tytułu wypłacanych przez nie świadczeń podlegających finansowaniu przez ZUS. Zakład kontroluje wykonanie przez zakłady pracy oraz terenowe organy administracji państw. obowiązków w zakresie ubezpieczenia społecznych. ZUS inicjuje i może finansowo wspierać działalność zmierzającą do zapobiegania zachorowaniom, inwalidztwu, wypadkom oraz działalność rehabilitacyjną, zwłaszcza w zakresie edukacji zdrowotnej, wspomagania ośrodka rehabilitacji zawodowej, ośrodka szkolenia inwalidów i tworzenia dla nich miejsc pracy oraz rozwijania produkcji protez i innego sprzętu rehabilitacyjnego, ZUS jest dla inwalidów dysponentem Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.[8]

Ubezpieczenia społeczne

Ubezpieczenie społeczne jest jednym ze środków realizacji zabezpieczenia społecznego przed ujemnymi następstwami utraty lub ograniczenia możliwości zarobkowania, utraty żywiciela lub zwiększenia obciążeń rodzinnych (choroba, macierzyństwo, inwalidztwo, starość, śmierć, brak pracy).[9] Pojęcie zabezpieczenia społecznego powstało przed pól wiekiem i rozpowszechniło się po drugiej wojnie światowej. Zalążkiem ubezpieczeń społecznych byty cechowe, a później pracownicze instytucje i akcje wzajemnej pomocy. W Polsce pierwsze instytucje pomocy oparte na wzajemności istniały w górnictwie i hutnictwie już w XVI w. Powstanie ubezpieczeń społecznych zbliżonych do ubezpieczeń współczesnych wiązało się z industrializacją (uprzemysłowieniem). W 1980-93 wielokrotnie nowelizowano system emerytalno –rentowy, a od 1992 trwają prace nad kompleksową reformą całego systemu świadczeń społecznych, przeciążonego finansowo i zagrożonego niewypłacalnością z powodu zbyt małych wpływów (stały wzrost liczby osób uprawnionych do świadczeń, zaległości w opłacaniu składek przez zakłady pracy). Ubezpieczenia społeczne w Polsce obejmuje z mocy prawa wszystkie osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: pracownikami (z wyłączeniem prokuratorów); osobami wykonującymi odpłatnie pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, bezrobotnymi pobierającymi zasiłek, duchownymi, żołnierzami niezawodowymi i zawodowymi, osobami odbywającymi zastępcze formy służby wojskowej, funkcjonariuszami Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, osobami na urlopach macierzyńskich lub wychowawczych oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego....