1 CO TO JEST LUKA UMIEJĘTNOŚCI WG BENGTSSONA?
Jest to rozbieżność pomiędzy podażą umiejętności a popytem umiejętności.
Rozbieżności te są wynikiem:
· Niedostosowania umiejętności pracowników danego sektora do wymagań
· Brak miejsc pracy dla pracowników o kwalifikacjach nieadekwatnych do potrzeb rynku
2) JAKIE SĄ PRZYCZYNY ZAPOTRZEBOWANIA NA ORADZTWO I PORADNICTWO ZAWODOWE?
· Rozwój technologii, przemysłu np. autonomizacja życia, rozrost aglomeracji miejskich
· Ogólny wzrost wiedzy i świadomości społeczeństwa
· Pluralizm poglądów, postaw w związku z rozwojem komunikacji społecznej
· Wzmożona dynamika zróżnicowania form życia społecznego
· Zanik wielkiej rodziny, szukanie oparcia poza rodziną
· Pojawienie się nowych zawodów i specjalności
3) PODAJ DEFINICJĘ DORADZTWA PERSONALNEGO
Wg Browna i Brooksa jest to proces interpersonalny, którego celem jest towarzyszenie jednostce w rozwoju kariery.
Polega on na prowadzeniu dialogu z klientem tak, aby naprowadzić go na rozwiązanie problemu, albo może rozwiązać problem klienta poprzez kontakt nie tylko z nim (pracodawcą) ale także z innymi uczestnikami tego procesu (kandydaci na nowe miejsce pracy)
4) WYMIEŃ OPISZ RODZAJE PORADNICTWA WEDŁUG A. KARGULOWEJ
· DYREKTYWNE – instrumentalne sterownie radzącymi się przez doradcę w sposób jawny lub ukryty (koncentracja na celu)
· DIALOGOWE – wspólne rozwiązywanie problemu w partnerskim dialogu z doradcą, układ angażujący obu uczestników (koncentracja na relacji)
· LIBERALNE – zapewnienie bezpieczeństwa w samodzielnym dochodzeniu radzącego się do rozwiązania (koncentracja na kliencie)
5) JAKA JEST RÓŻNICA MIĘDZY PORADNICTWEM A PORADOZNAWSTWEM?
Poradoznawstwo jest nauką o poradnictwie, czyli poradnictwo w teorii.
Poradnictwo to działanie praktyczne, czyli dostarczanie porad i wskazówek klientowi w celu rozwiązania jego problemu.
6) PODAJ CECHY CHARAKTERYZUJĄCE ISTOTĘ DORADZTWA WG PATTERSONA
· Wynika z potrzeb klienta, który sam poszukuje pomocy
· Zapewnia klientom prawo do wolnego wyboru
· Podstawową formą pracy jest rozmowa
· Jedną z umiejętności doradcy jest słuchanie
· Zrozumienie doradcy wobec problemów klienta
· Spotkanie z klientem odbywa się w atmosferze prywatności i zaufania
7) OPISZ POCZĄTKI PORADNICTWA W POLSCE
Inicjatywę podjął Centralny Urząd Szkolenia Zawodowego (CUSZ) w maju 1956 r. W tym samym czasie Komisja Oświaty, Nauki i Kultury Sejmu PRL wezwała władze oświatowe do zorganizowania poradnictwa zawodowego dla młodzieży i rodziców. Na początku 1957 r. poradnictwo zawodowe zostało włączone do systemu oświaty. Powstały pierwsze placówki - poradnie psychologiczno-zawodowe. Po raz pierwszy w historii oświaty w Polsce poradnictwo zawodowe zostało ujęte w przepisy prawne i uzyskało trwałą bazę materialną, gwarantującą systematyczny rozwój.
· 1993 – pierwsza poradnia psychologiczno – pedagogiczna
· 1995 – klasyfikacja zawodów i specjalności
· Ministerstwo Edukacji Narodowej (MEN) – odpowiada za całość zadań z zakresu poradnictwa dla dzieci i młodzieży
· Minister Pracy i Polityki Społecznej – odpowiada za poradnictwo dla dorosłych i młodzieży
8) JAKIE SĄ ZADANIA DORADCÓW ZAWODOWCH WG KLASYFIKACJI ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI?
· gromadzenie, opracowywanie i aktualizowanie informacji o zawodach oraz potrzebach rynku pracy;
· Udzielanie informacji indywidualnych i grupowych o zawodach, instytucjach kształcenia oraz o aktualnej sytuacji rynku pracy;
· Udzielanie indywidualnych porad zawodowych na podstawie przeprowadzonych badań specjalistycznych; psychologicznych, pedagogicznych i lekarskich zwłaszcza osobom niezdecydowanym w wyborze zawodu oraz pragnącym zmienić zawód;
· Przekazywanie wiedzy i informacji o zawodach, możliwościach zdobycia kwalifikacji zawodowych, sytuacji na rynku pracy, w formie cykli szkoleń, spotkań i indywidualnych konsultacji, nauczycielom i rodzicom, których dzieci stoją przez wyborem zawodu;
· Utrzymywanie ścisłej współpracy zwłaszcza z doradcą pracy w celu wykorzystania materiałów dotyczących rynku pracy, organizowania wizyt w zakładach pracy oraz kontaktów z pracodawcami;
· Prowadzenie odpowiedniej dokumentacji osób zgłaszających się po poradę
9) OPISZ TRENDY DORADZTWA ZAWODOWEGO W UE
· Umocnienie roli doradztwa
· Odformalizowanie
· Doradztwo jako proces – obejmuje całe życie
· Model otwarty – współpraca z wieloma instytucjami
· Klient aktywnym podmiotem
· Komputeryzacja usług
10) CO TO JEST ORIENTACJA ZAWODOWA?
Zespół działań przygotowujący dzieci, młodzież i osoby pełnoletnie do prawidłowego wyboru zawodu, kierunku kształcenia i pracy oraz doskonalenia lub zmiany kwalifikacji zawodowych. Proces ten pomaga jednostce w poznaniu i wykorzystaniu własnego potencjału tak, aby osiągnęła optymalny poziom zadowolenia z siebie i była jednocześnie społecznie użyteczna.
11) JAKIE SĄ FORMY DZIAŁANIA DORADCÓW ZAWODOWYCH?
· Informowanie
· Ocena
· Udzielanie porad
· Doradztwo
· Orientacja zawodowa
· Pośrednictwo pracy
· Rzecznictwo
· Pilotowanie
· Badanie potrzeb
12) OPISZ I SCHARAKTERYZUJ KRÓTKO TEORIE DORADZTWA ZAWODOWEGO
· Teoria cech i czynników – teoria dopasowania, konieczność kojarzenia jednostki o określonych atrybutach z pracą, która odpowiada jej uzdolnieniem
· Teoria psychologiczno – rozwojowa – podkreśla rolę wewnętrznej motywacji do pracy oraz analizuję proces przemiany i dynamikę rozwoju jednostki poprzez poszczególne stadia
· Teoria podejmowania decyzji – wykorzystuje modele decyzyjne dla celów doradztwa czerpiąc wiedzę z zakresu psychologii poznawczej oraz teorii społecznego uczenia się , ekonomii i matematyki
· Teoria sytuacyjno – socjologiczna – bazuje na relacjach człowieka ze środowiskiem
13) OPISZ TEORIĘ PARSONSA. JAKIE SĄ JEJ ZALETY I WADY?
· Dla każdej jednostki istnieje tylko jeden model optymalnej kariery zawodowej
· Decyzje o wyborze określonej kariery zawodowej opierają się wyłącznie na testach psychologicznych stosowanych w doradztwie zawodowym
· Jednostka może się realizować tylko w jednym obszarze zawodowym i nie uwzględnia rozwoju człowieka i zmienności świata
ZALETY – Teoria ta zapoczątkowała pracę na szeregiem testów psychologicznych, co jest bardzo pozytywnym faktem. Zwraca uwagę na możność systematyzowania i kategoryzowania jednostki.
WADY – Jest to teoria historyczna, zakłada, że jednostka może się realizować tylko w jednym obszarze zawodowym. Jest to teoria statystyczna nieuwzględniająca rozwoju człowieka. Teoria ta nie uwzględnia również zmienności świata.
14) OPISZ TEORIE JOHNA HOLLANDA. JAKIE SĄ JEJ ZALETY I WADY? Preferuje model człowieka, który przy wyborze zawodu kieruje się rozsądkiem. W teorii tej duże znaczenie ma samopoznanie przy podejmowaniu decyzji zawodowej. Wybór zawodu to wyraz dojrzałości. Każdy typ osobowości szuka dla siebie odpowiednich typów środowiska życia.
Holland opracował model heksagonalny typów osobowości zawodowej:
· Społeczny - osoba lubiąca ludzi, pracę z ludźmi zarówno z jednostkami jak i z grupami, lubiąca pomagać ludziom i rozwiązywać ich problemy
· Artystyczny - o uzdolnieniach artystycznych w różnych obszarach w zakresie muzyki, sztuki, teatru, aktorstwa itp. Osoba wrażliwa, słabo zorganizowana, twórcza, otwarta, nie schematyczna.
· Badawczy - osoba o zdolnościach matematycznych, analitycznych, lubiąca problemy teoretyczne, niepraktyczna, nielubiąca problemów praktycznych
· Przedsiębiorczy - osoba dynamiczna, kreatywna, niebojąca się ryzyka, lubiąca kierować innymi.
· Konwencjonalny - osoba uporządkowana, lubiąca pracę z danymi, dobrze radząca sobie z przepisami, dokładna i skrupulatna
· Realistyczny - to osoba lubiąca problemy praktyczne, techniczne, prace na wolnym powietrzu, z roślinami i zwierzętami, a także z maszynami i urządzeniami
Holland uważa, że to, co wyznacza naszą karierę zawodową to przede wszystkim zainteresowania i preferencje zawodowe i one gwarantują sukces w karierze zawodowej.
15) OPISZ TEORIĘ ROZWOJOWĄ ELI’EGO GINZBERGA.
Teoria rozwoju zawodowego człowieka, w której istotna jest rozwojowość w drodze do wyboru zawodu.
· Stadium fantazji – okres dzieciństwa do 11 roku życia. Jest to okres gier i zabaw. Pod koniec tego okresu zabawa ukierunkowuje się bardziej na pracę. Są to pierwsze próby identyfikacji zawodowej.
· Stadium próby – między 11-17 rokiem życia (wczesna młodzieńczość). Są to procesy przejściowe nacechowane zauważaniem wymagań pracy, ale także pewnej identyfikacji jednostki (własne zainteresowania, zdolności, wartości, perspektywy pracy).
· Stadium realizmu – jest to okres powyżej 17 roku życia do okresu dorosłości. Następuje wówczas identyfikacja uzdolnień i zainteresowań. Następuje także rozwój systemu wartości, wybór zawodu, krystalizacja wzorów zawodowych.
16) OPISZ TEORIĘ ROZWOJOWĄ DONALDA SUPERA
Rozwój zawodowy przebiega w czasie, jest ciągły i na ogół nieodwracalny, wpływ na karierę zawodową mają nie tylko czynniki indywidualne ale i społeczne
· Stadium wzrostu – od narodzin do 14-15 roku życia. Jest to okres charakteryzujący się rozwojem uzdolnień, postaw, zainteresowań i potrzeb. Kształtuje się wówczas obraz samego siebie.
· Stadium eksploracji – między 15-24 rokiem życia. Charakteryzuje się fazą prób w trakcie, których wybór zawodu krystalizuje się, ulega zawężeniu, ale jeszcze nie finalizacji.
· Stadium stabilizacji – między 25-44 rokiem życia. Jest to okres charakteryzujący się poszerzaniem i stabilizacją doświadczenia pracy.
· Stadium podtrzymania – 45-64 rok życia. Charakteryzuje się stałym dążeniem do poprawy sytuacji zawodowej.
· Stadium schyłku – po 65 roku życia. Zdominowane przez decyzje dotyczące urządzenia się na emeryturze.
Ważne pojęcia związane z tą teorią to rola, czynniki sytuacyjne i czynniki osobiste. Decydują one o wyborze zawodu.
· Rola – to kształtowanie procesu zawodowego odbywające się przez naśladownictwo, modelowanie i identyfikację, a źródłem jej są jednostki znaczące (rodzice, opiekunowie, nauczyciele).
· Czynniki sytuacyjne - powiązane są z usytuowaniem ekonomiczno – społecznym rodziców, z przekonaniami religijnymi, atmosferą domową, postawami rodziców wobec dziecka, wobec jego dalszej nauki. A także z sytuacja ekonomiczna kraju i sytuacją międzynarodową.
· Czynniki osobiste – zainteresowania, uzdolnienia, wartości i postawy. Donald Super uważa, że praca zawodowa stanowi główny czynnik kształtowania osobowości człowieka i dla większości ludzi stanowi centrum zainteresowań.
17) OPISZ TEORIĘ PSYCHODYNAMICZNĄ ANNY ROE
Teoria oparta na teorii potrzeb Maslova. Wpływ stosunków wewnątrz rodziny na rozwój kariery zawodowej.Dwie kategorie zawodów:
· Związane z ludźmi (usługi, biznes, obszar społeczny, szkoła, kultura, reklama itp.)
· Niezwiązane z ludźmi (naukowe, techniczne, na wolnym powietrzu).
Wybór zawodu zależy od struktury potrzeb człowieka. A sukces zależy od statusu ekonomicznego rodziny oraz zdolności jednostki.
18) WYMIEŃ I SCHARAKTERYZUJ ETAPY ŻYCIA ZAWODOWEGO WG M. SUCHARA
ETAP I
· 25-30 rok życia – wykorzystanie uzdolnień osobistych i umiejętności ze szkoły
ETAP II
· 25-30 rok życia – dalsze wykorzystanie wiedzy, przyswojenie metod i procedur pracy
· 35-45 rok życia – specjalizacja w wyodrębnionej dziedzinie
ETAP III
· 35-45 rok życia – wykorzystywanie i kumulowanie doświadczenia
· 60-65 rok życia – wykorzystywanie znajomości teoretycznej i/lub praktycznej w wybranej wąskiej dziedzinie
ETAP IV
· 60-65 rok życia – wykorzystanie mądrości życiowej, wykorzystanie zdolności perspektywicznej i strategicznego myślenia
19) WYMIEŃ WAŻNE ASPEKTY KARIERY ZAWODOWEJ
Są mini:
· perspektywa czasowa,
· cele,
· zakres zebranych doświadczeń,
· poziom i rodzaj zdobytych kompetencji,
· wielotorowość,
· satysfakcja,
· typowość,
· występowanie przerw,
· dynamika,
...
m.bielu